Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Płocku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Płocku, Wydział I Cywilny

w składzie :

Przewodniczący : SSR del. Radosław Jeznach

Protokolant : protokolant sądowy Agnieszka Petrykowska

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2014 r. w Płocku

na rozprawie

sprawy z powództwa G. B., W. Ł.i M. R.

przeciwko U. F. G.w W.

o zadośćuczynienie i odszkodowanie

1.  zasądza od pozwanego U. F. G.w W.na rzecz :

a)  powoda G. B.tytułem zadośćuczynienia kwotę 75 000,00 zł (siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lipca 2012 r. do dnia zapłaty,

b)  powoda G. B.tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej kwotę 12 500,00 zł (dwanaście tysięcy pięćset złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lipca 2012 r. do dnia zapłaty,

c)  powódki W. Ł.tytułem zadośćuczynienia kwotę 7 500,00 zł (siedem tysięcy pięćset złotych) wraz ustawowymi odsetkami od dnia 12 lipca 2012 r. do dnia zapłaty,

d)  powoda M. R.tytułem zadośćuczynienia kwotę 7 500,00 zł (siedem tysięcy pięćset złotych) wraz ustawowymi odsetkami od dnia 12 lipca 2012 r. do dnia zapłaty;

2.  w pozostałym zakresie oddala powództwo W. Ł.o zadośćuczynienie;

3.  w pozostałym zakresie oddala powództwo M. R.o zadośćuczynienie;

4.  odstępuje od obciążania powodów nieuiszczonymi kosztami sądowymi;

5.  nakazuje ściągnąć od pozwanego U. F. G.w W.na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Płocku kwotę 5 125,00 zł (pięć tysięcy sto dwadzieścia pięć złotych) tytułem części opłaty od pozwu;

6.  zasądza od pozwanego U. F. G.w W.na rzecz powoda G. B.kwotę 3 600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

7.  znosi koszty procesu między pozwanym a powodami W. Ł.i M. R..

Sygn. akt I C 1281/13

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym w dniu 24 maja 2013 r. powodowie : G. B., W. Ł.i M. R.wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od pozwanego U. F. G.z siedzibą w W.następujących kwot :

1.  na rzecz powoda G. B.:

- kwoty 75 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią osoby najbliższej (matki) – wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lipca 2012 roku do dnia zapłaty

- kwoty 12 500 zł tytułem odszkodowania, za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej spowodowanej śmiercią matki M. B., która zmarła w wyniku wypadku 10.10.2002 roku - wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lipca 2012 roku do dnia zapłaty;

2.  na rzecz powódki W. Ł.:

- kwoty 50 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią osoby najbliższej – siostry M. B., wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lipca 2012 roku do dnia zapłaty;

3.  na rzecz powoda M. R.:

– kwoty 50 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią osoby najbliższej – siostry M. B., wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lipca 2012 roku do dnia zapłaty.

Powodowie wnieśli nadto o zasądzenie na ich rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż w dniu 10 października 2002 r. w miejscowości S.na ulicy (...)- M.kierujący samochodem marki B.o nr rej. (...) A. G.nieumyślnie naruszając zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym przez nienależyte obserwowanie drogi, potrącił przechodzącą z jego lewej na prawą stronę przy czerwonym świetle na przejściu dla pieszych M. B. (1). W wyniku tego wypadku matka i siostra powodów poniosła śmierć na skutek odniesionych obrażeń. A. G.wyrokiem Sądu Rejonowego w Sierpcu został uznany winnym spowodowania wypadku, w którym poniosła śmierć matka i siostra powodów; samochód prowadzony przez sprawcę wypadku nie był objęty ochroną ubezpieczeniową odpowiedzialności cywilnej. W związku z powyższym za szkodę majątkową i niemajątkową powstałą na skutek wypadku, w wyniku którego zmarła M. B., odpowiedzialny jest U. F. G.w oparciu o art. 98 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Pozwany co do zasady uznał odpowiedzialność za następstwa zdarzenia z dnia 10 października 2002 r., wypłacając część należnych świadczeń na rzecz powoda G. B.. W pozwie podniesiono, iż M. B.w chwili wypadku miała 36 lat, była jedyną żywicielką dla 8-letniego wówczas powoda G. B.. Ojciec powoda wyprowadził się z domu, gdy syn skończył 2 lata. Od tego czasu nie interesował się synem i nie łożył na jego utrzymanie - po śmierci matki zajął się wychowywaniem syna, jednak nadużywał alkoholu, wszczynał kłótnie i bił chłopca, dochodziło także do interwencji policji. Wskutek tego małoletni trafił do placówki opiekuńczej, a następnie do swojej ciotki W. Ł.. Jak podniesiono w pozwie, żądanie stosownego odszkodowania przez najbliższych członków rodziny zmarłego, jeśli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej uzasadnione jest dyspozycją art. 446 § 3 kc. W orzecznictwie „pogorszenie sytuacji życiowej” rozumiane jest nie tylko w aspekcie czysto materialnym, ale również w aspekcie uszczerbku w dobrach niematerialnych uprawnionego, które już wystąpiły na skutek śmierci osoby bliskiej, a także tych, które dają się przewidzieć w przyszłości na podstawie zasad doświadczenia życiowego. Oceny zakresu stosownego odszkodowania należy dokonywać na podstawie szczegółowej analizy sytuacji osoby uprawnionej, uwzględnienie okoliczności, które maja wpływ na warunki i trudności życiowe, stan zdrowia (ewentualne pogorszenie związane ze śmiercią osoby najbliższej), wiek, stosunki rodzinne i majątkowe. W ocenie powoda, w wyniku śmierci matki nastąpiło znaczne pogorszenie sytuacji życiowej G. B.z uwagi na uszczerbek w aktualnej sytuacji materialnej jak i utracie realnej możliwości polepszenia warunków życiowych. Do chwili śmierci matki powód był dobrym uczniem, jednak po zamieszkaniu z ojcem opuścił się w nauce, zaczął wagarować, popadał w konflikt z prawem. Wskutek zaniedbań i przemocy domowej powód został skierowany przez sąd rodzinny do Wielofunkcyjnej (...)w B., w której przebywał w okresie 07.09.2009 r. – 27.06.2011 r. Następnie opiekę nad powodem powierzono jego ciotce W. Ł., do której się przeprowadził. W wyniku śmierci matki małoletni G.musiał sam troszczyć się o codzienne problemy związane z miejscem zamieszkania czy wyżywieniem. Dla zmarłej matki zawsze najważniejsze były potrzeby jej syna, syn miał w niej oparcie i nie wyobrażał sobie, że nie będzie mógł z nią dalej mieszkać. Nagła śmierć matki była dla niego szokiem. Pod opieką ojca powód stał się zaniedbanym, często głodnym dzieckiem, nie przygotowanym do lekcji, w domu często również brakowało podstawowych rzeczy. Na skutek złych kontaktów z ojcem powód utracił radośc życia i determinację do przezwyciężania trudności dnia codziennego. Matka powoda jako osoba życzliwa, kochająca i troskliwa traktowana była przez syna jako nadzieja na przyszłość. Razem mieli mieszkać i pomagać sobie nawzajem. Jako podstawę roszczeń o zadośćuczynienie powodowie wskazali art. 448 kc w zw. z art. 23 i 24 kc. Na skutek czynu niedozwolonego doszło do naruszenia dobra osobistego w postaci zerwanych więzi rodzinnych ze zmarłą. Jako że katalog dóbr osobistych w art. 23 kc ma charakter otwarty, jest on uzupełniany przez judykaturę i doktrynę. W świetle aktualnego orzecznictwa bezspornym pozostaje, że więzi rodzinne należą do katalogu dóbr osobistych (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku w uzasadnieniu wyroku z dnia 23 września 2005 roku, w sprawie I Aca 554/05 – LEX nr 193128; wyrok Sądu Najwyższego z 14 stycznia 2010 roku w sprawie IV CK 307/09; uchwała Sądu Najwyższego w sprawie III CZP 76/10). Naruszenie dóbr osobistych powodów nastąpiło na skutek bezprawnego i zawinionego działania sprawcy (wyrok skazujący przeciwko A. G.wydany przez Sąd Rejonowy w Sierpcu w sprawie przeciwko sprawcy wypadku komunikacyjnego). Z uwagi na silną więź emocjonalną łączącą powodów z M. B., powodowie doznali krzywdy w związku z jej śmiercią, ogarnęła ich rozpacz i żal. Doznali szoku psychicznego, za wyjątkiem małoletniego wówczas G., który nie rozumiał nieodwracalności skutków wypadku i nie uświadamiał sobie, że już nigdy nie zobaczy matki. W jego pamięci utkwił pogrzeb matki, kiedy widział ją po raz ostatni w trumnie. Śmierć M. B.spowodowała powstanie ogromnej krzywdy również po stronie powodów W. Ł.(z domu R.) oraz M. R.. Dla powoda M. R.zmarła M.była ukochaną siostrą. Miał z nią doskonały kontakt, mieszkali razem z matką w rodzinnym domu. Rodzeństwo było ze sobą bardzo zżyte (różnica wieku to jedynie 3 lata), mogło liczyć na wzajemne wsparcie. Relacje zacieśniły się w czasie, gdy w życiu M. B.zaczęły się pojawiać problemy z mężem. Śmierć siostry była dla powoda dramatem i wywołała prawdziwy wstrząs. Powód obawiał się także o los małoletniego G.. Dla powódki W. Ł.zmarła M.była 8 lat starszą siostrą. Siostry również były bardzo zżyte emocjonalnie i pozostawały w bliskich relacjach. Zmarła jako starsza siostra otaczała młodszą W.opieką i zawsze spieszyła z pomocą. Powódka po wyjściu za mąż nie zamieszkiwała w rodzinnym domu, jednak siostry widywały się bardzo często spędzając czas na rodzinnych uroczystościach. Obie siostry były również matkami chrzestnymi dla swoich dzieci. Powódka ostatecznie przejęła opiekę nad G. B., synem zmarłej. Po śmierci siostry powódka nie jest w stanie zapełnić powstałej pustki, brakuje jej długich rozmów i bliskości z siostrą, wspólnych marzeń i sekretów, pomocy w podejmowaniu ważnych decyzji. Powódka w każdej wolnej chwili odwiedza grób siostry. Z uwagi na ogrom krzywdy i pogorszenie się sytuacji życiowej powodowie zgłosili pozwanemu stosowne roszczenia za pośrednictwem (...)(pisma z dnia 2 i 16 marca 2012 roku oraz z dnia 15 kwietnia 2012 roku). W decyzji z 6 lipca 2012 roku pozwany odmówił wszystkim powodom wypłaty świadczeń z tytułu zadośćuczynienia z uwagi na brak przesłanek do przyznania zadośćuczynienia za krzywdę związaną z naruszeniem dóbr osobistych z oparciu o art. 448 w zw. z art. 24 kc. Zgłoszone roszczenie odszkodowawcze na rzecz powoda – G. B., w ocenie (...), zostało rozpatrzone, czego wynikiem była ostateczna decyzja z dnia 28.02.2005 roku, w której pozwany przyznał na rzecz G. B.kwotę 17 500 zł tytułem stosownego odszkodowania po śmierci matki M. B.. W ocenie powodów sformułowane przez nich żądania są wyważone, umiarkowane i uwzględniają niekwestionowane przyczynienie się zmarłej na poziomie 50 % i zakres dokonanej wypłaty na rzecz powoda G. B.. Zdaniem strony powodowej wysokość zadośćuczynienia w należnego G. B.wynosić winna 150 000 zł, W. Ł.100 000 zł i M. R.100 000 zł; wysokość odszkodowania należnego G. B.wynosić winna 60 000 zł; uwzględnienie przyjętego stopnia przyczynienia się M. B.do wystąpienia zdarzenia wywołującego szkodę oraz wypłaconej kwoty 17 500 zł daje podstawy do zgłoszenia roszczeń na rzecz każdego z powodów w wysokości sprecyzowanej w pozwie. Również żądanie pozwu w zakresie odsetek ustawowych począwszy od 12 lipca 2012 roku jawi sie jako uzasadnione - roszczenia powodów zostały skonkretyzowane w pismach do (...)składanych za pośrednictwem (...); przekazanie przez (...) SAakt szkody pozwanemu nastąpiło wraz z pismem z dnia 04.06.2012 roku, którego odpis pełnomocnik powodów otrzymał w dniu 11.06.2012 r. Żądanie odsetek od 12.07.2012 roku wydaje się więc być zasadne w świetle przewidzianego przepisami 30-dniowego terminu na spełnienie świadczenia przez pozwanego.

Postanowieniem Sądu Okręgowego z 06 czerwca 2013 roku roszczenia W. Ł.i M. R.wyłączono do odrębnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Strona powodowa w piśmie procesowym z dnia 18 czerwca 2013 roku zmodyfikowała żądanie pozwu wnosząc o zasądzenie:

1.  na rzecz powoda G. B.:

- kwoty 75 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią osoby najbliższej (matki) – wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lipca 2012 roku do dnia zapłaty;

- kwoty 12 500 zł tytułem odszkodowania, za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej spowodowanej śmiercią matki M. B., która zmarła w wyniku wypadku 10.10.2002 roku ;

2.  na rzecz powódki W. Ł.:

- kwoty 76 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę

3.  na rzecz powoda M. R.:

– kwoty 76 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Z uwagi na modyfikację żądania pozwu, powodowie wnieśli o uchylenie postanowienia z dnia 06 czerwca 2013 roku o wyłączeniu do odrębnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy W. Ł.oraz M. R.oraz rozpoznanie roszczeń wszystkich trojga powodów w jednym postępowaniu. Podniesiono, że za łącznym rozpoznaniem sprawy przemawiają kwestie ekonomiki procesowej.

W odpowiedzi na pozew z dnia 19 czerwca 2013 roku pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania. Na podstawie art. 84 kpc wniesiono również o zawiadomienie A. G. o toczącym się procesie i wezwanie go do wzięcia udziału w sprawie.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany oświadczył, że nie kwestionuje swojej odpowiedzialności za skutki przedmiotowego zdarzenia, czego wyrazem była wypłata kwoty 17 500 zł na rzecz powoda - syna zmarłej, ale kwestionuje wysokość żądania przez powoda zadośćuczynienia. Pozwany podniósł, że niewątpliwie zmarła M. B.przyczyniła się swoim zachowaniem do szkody, wskutek czego pozwany przyjął przyczynienie się M. B.do szkody na poziomie 50 %. Poziom przyczynienia się w wysokości 30 % ustalił Sąd Okręgowy w Płocku w sprawie z powództwa R.i R. R. (3)(IV Ca 953/05), jednak sąd cywilny nie jest związany ustaleniami innego sądu cywilnego. Pozwany wskazał również, że dyspozycja art. 446 § 4 kc dodanego ustawą z dnia 30 maja 2008 roku o zmianie ustawy – Kodeks Cywilny nie wskazuje na obowiązek Sądu, by w każdym przypadku zasądzał zadośćuczynienie za krzywdę doznaną w związku ze śmiercią osoby najbliższej. Jedynie w przypadku doznanej krzywdy, której rozmiar i intensywność przekracza przeciętną miarę, powinno zostać przyznana odpowiednia suma tytułem zadośćuczynienia. Pozwany wskazał, że zadośćuczynienie ma mieć charakter głównie kompensacyjny, nie może być nadmierne w stosunku do doznanej krzywdy, powinno się cechować umiarkowaną wysokością. Kwota zadośćuczynienia ma służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, a jednocześnie nie być źródłem wzbogacenia. W ocenie pozwanego oszacowana kwota 17 500 zł tytułem odszkodowania na rzecz powoda, pomniejszona o stopień przyczynienia się poszkodowanej do szkody jest kwotą odpowiednią. Zdaniem pozwanego żądanie zasądzenia odszkodowania w kwocie 12 500 zł jest zawyżone z uwagi na to, że sąd przy ocenie odszkodowania na rzecz powoda powinien wziąć pod uwagę przyczynienie poszkodowanej do szkody. Pozwany wskazał, że stosownie do art. 362 kc podstawę do obniżenia odszkodowania należnego dla osoby bezpośrednio poszkodowanej stanowi przyczynienie się poszkodowanego do szkody, a tym samym obniżenie bardziej jeszcze powinno być uzasadnione wobec osób jedynie pośrednio poszkodowanych, którym ustawa przyznaje prawo dochodzenia określonych roszczeń odszkodowawczych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12.07.2012 r. I CSK 660/11, LEX nr 1228769). Pozwany zakwestionował również żądanie powodów w zakresie odsetek od zasądzonego zadośćuczynienia od dnia 12.07.2012 r. zajmując stanowisko, że może pozostawać w opóźnieniu z zapłatą dopiero od dnia wydania wyroku przez sąd pierwszej instancji – co zgodne jest poglądem prezentowanym w orzecznictwie. Pozwany podniósł, że wysokość zadośćuczynienia ustalana jest na podstawie stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy, co uzasadnia przyznanie odsetek od dnia wyrokowania. Podniósł także, że o obowiązku zapłaty odpowiedniej kwoty i jej wysokości pozwany dowiaduje się również z chwilą wydania wyroku, gdyż zadośćuczynienie nie ma charakteru obligatoryjnego. Pozwany wskazał również, że roszczenie o zadośćuczynienie po raz pierwszy zostało zgłoszone dopiero w pozwie z dnia 25 maja 2013 r.

Pozwany wnosząc o wezwanie A. G. do wzięcia udziału w sprawie uzasadnił to faktem, że w przypadku niekorzystnego dla niego rozstrzygnięcia, Funduszowi przysługiwać będzie względem sprawcy szkody roszczenie o zapłatę zasądzonych na rzecz strony powodowej świadczeń.

Pismem z dnia 24 czerwca 2013 roku strona powodowa wniosła o reasumpcję postanowień z dnia 18 czerwca 2013 roku w przedmiocie przekazania spraw powodów W. Ł.i M. R.Sądowi Rejonowemu w Płocku. Strona powodowa wniosła o połączenie spraw z powództwa G. B., W. Ł.i M. R.do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Postanowieniem z dnia 01 lipca 2013 r. Sąd Okręgowy w Płocku uchylił postanowienie z dnia 18 czerwca 2013 r. o przekazaniu wyłączonych do odrębnego rozpoznania spraw z powództwa W. Ł. i M. R. Sądowi Rejonowemu w Płocku.

W odpowiedzi na pozew z dnia 17 lipca 2013 r. pozwany wniósł o oddalenie powództw W. Ł.i M. R.w formie sprecyzowanej pismem pełnomocnika powodów z dnia 18 czerwca 2013 r. – z argumentacją jak w odpowiedzi na pozew z dnia 19 czerwca 2013 r. Podniósł, iż roszczenia rodzeństwa M. B.są bezzasadne – W. Ł.posiada własną rodzinę i nie zamieszkiwała z siostrą, nie wykazała szczególnej więzi łączącej ją ze zmarłą; M. R.zamieszkiwał z M. B., lecz zmarła była w nieformalnym związku i miała z konkubentem dwoje dzieci, więc również miała własną rodzinę.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

W dniu 10 października 2002 r. w S.na ul. (...) A. G.kierując samochodem marki B.rej. (...)nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że nienależycie obserwował drogę, doprowadzając do potrącenia przechodzącej z jego lewej na prawą stronę przy czerwonym świetle po przejściu dla pieszych M. B., powodując u niej ciężkie obrażenia ciała w postaci stłuczenia głowy okolicy ciemieniowo-skroniowej, wstrząśnienia oraz rozległego stłuczenia mózgu, złamania żeber i miednicy po stronie prawej; w wyniku doznanych urazów M. B.zmarła w dniu 30 października 2002 r. w szpitalu w P.. Wyrokiem z dnia 23 czerwca 2004 r., sygn. akt II K 35/03, Sąd Rejonowy w Sierpcu uznał A. G.za winnego popełnienia przestępstwa z art. 177 § 2 kk, skazując go na karę dwóch lat pozbawienia wolności oraz pięćdziesięciu stawek dziennych grzywny po 10 zł oraz zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności tytułem próby na okres trzech lat (kopia odpisu wyroku k. 212-213, akt zgonu k. 214, notatka urzędowa k. 215-216).

Samochód B. rej. (...) kierowany przez A. G. nie posiadał ważnego ubezpieczenia z tytułu odpowiedzialności cywilnej (bezsporne).

Na rzecz G. B.Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny wypłacił w marciu 2005 r. tytułem odszkodowania po śmierci matki kwotę 17 500 zł – kwota ta spożytkowana została przez ojca uprawnionego W. B., który wówczas był jedynym opiekunem dziecka i osobą utrzymującą dziecko (k. 269, zeznania powódki W. Ł., k. 247 akt szkodowych).

Pismem z dnia 16 marca 2012 r. G. B.zgłosił szkodę komunikacyjną za pośrednictwem (...) SAw stosunku do U. F. G.w związku z wypadkiem i śmiercią M. B., wnosząc o wypłacenie na jego rzecz kwoty 120 000 zł tytułem odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej oraz kwoty 160 000 zł tytułem zadośćuczynienia; pismo wpłynęło do (...) SAw dniu 19 marca 2012 r. (k. 257-261).

Pismem z dnia 02 marca 2012 r. W. Ł.zgłosiła za pośrednictwem (...) SAszkodę komunikacyjną w stosunku do U. F. G.w związku z wypadkiem i śmiercią siostry M. B., wnosząc o wypłacenie na jej rzecz kwoty 80 000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz kwoty 1 310 zł zwrotu poniesionych kosztów tytułem zadośćuczynienia; pismo wpłynęło do (...) SAw dniu 06 marca 2012 r. (k. 262-265).

Pismem z dnia 18 kwietnia 2012 r. M. R.zgłosia za pośrednictwem (...) SAszkodę komunikacyjną w stosunku do U. F. G.w związku z wypadkiem i śmiercią siostry M. B., wnosząc o wypłacenie na jego rzecz kwoty 80 000 zł tytułem zadośćuczynienia; pismo wpłynęło do (...) SAw dniu 30 kwietnia 2012 r. (k. 266-268).

Pismem z dnia 06 lipca 2012 r. (...)odmówił wypłacenia żądanych przez G. B., W. Ł. (1)i M. R.świadczeń podnosząc, iż brak jest podstawy prawnej do realizacji żądania – w ocenie (...)nie doszło bowiem do naruszenia dóbr osobistych członków rodziny M. B.uzasadniającego wypłacenie zadośćuczynienia; odnośnie żądanego odszkodowania podniesiono, iż przysługuje ono tylko w sytuacji, gdy znaczne pogorszenie sytuacji życiowej musi być obiektywnym i przyczynowo uzasadnionym wynikiem śmierci osoby najbliższej, a nie wynikać tylko z subiektywnych reakcji i ich życiowych konsekwencji (pismo k. 270-271).

M. B.w dacie śmierci miała 36 lat, formalnie pozostawała w związku małżeńskim z W. B.– rozstała się jednak z mężem, gdy syn G.miał 2 lata; wraz z trójką dzieci (dwójka ze związku pozamałżeńskiego) i konkubentem mieszkała w domu matki G. R.w M.; utrzymywała się z alimentów, zasiłków i prac dorywczych – konkubent miał stałą pracę w (...)-ie; M. B.miała wykształcenie podstawowe, nie miała stałej pracy (od 1995 r. była zarejestrowana jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku – zaświadczenie k. 169 akt szkodowych). Sytuacja majątkowa M. B.była trudna, jednak dzięki zaradności życiowej była w stanie zapewnić pewną stabilizację rodzinie; po jej śmierci konkubent wyprowadził się z M.wraz ze swoimi dziećmi (zeznania powódki W. Ł.i powoda M. R., świadka K. B.i świadka A. L.).

G. B.w dacie wypadku miał 9 lat, był uczniem III klasy Szkoły Podstawowej w M.– mieszkał razem z matką M. B.w M.w domu należącym do babki G. R.wraz z konkubentem matki oraz dwójką przyrodniego rodzeństwa; w domu tym mieszkała również jego babcia oraz wujek M. R.. Ojciec G. B.odszedł od żony jak dziecko miało 2 lata. G. B.jako dziecko nie sprawiał większych problemów wychowawczych ani edukacyjnych (dokumentacja szkolna k. 228-234); po śmierci matki pojawiły się problemy z nauką, nieprzygotowania do zajęć, kłamstwa oraz problemy wychowawcze – dziecko brało udział w kradzieży, jego zachowanie wymagało specjalnej pracy wychowawczej i systematycznej współpracy z ojcem (opinia k. 245). Po śmierci matki dziecko wychowywane było przez ojca w miejscowości M., a następnie M.– będąc uczniem gimnazjum G. B.uciekł od nadużywającego alkoholu i stosującego przemoc fizyczną ojca, wracając do M., gdzie był wychowywany przez krótki okres czasu przez babkę G. R.(zeznania powoda G. B.). W okresie od 07 września 2009 r. do 27 czerwca 2011 r. przebywał w P.Opiekuńczo-Wychowawczej w B.(zaświadczenie k. 221) – w okresach urlopowania przebywał u babci oraz ciotki W. Ł.(k. 226), która pełniła wobec niego funkcję opiekuna usamodzielnienia (k. 240), a także zainicjowała postępowanie egzekucyjne w zakresie nieuregulowanych przez W. B.świadczeń alimentacyjnych – faktycznie sprawując opiekę nad G. B.również po opuszczeniu placówki (k. 250-256). G. B.będąc wychowywanym przez ojca oraz również w późniejszym okresie korzystał z wypłacanego przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny świadczenia w wysokości 450 zł kwartalnie (renta). Umieszczenie w placówce opiekuńczo-wychowawczej związane było z pozbawieniem ojca władzy rodzicielskiej; ojciec dziecka W. B.nie interesował się synem, nie utrzymywał z nim kontaktów (k. 241). Od 2009 r. do 2012 r. G. B.uczył się w zasadniczej szkole zawodowej w zawodzie ślusarz (k. 235-238). Nie sprawiał problemów, jednak wychowawca zwracał uwagę na brak asertywności u wychowanka i szybkie uleganie wpływom grupy (notatka k. 244). W latach 2010 – 2011 G. B.nie korzystał ze świadczeń z funduszu alimentacyjnego (k. 246) – świadczenie takie przyznano od października 2011 r. w wysokości 300 zł miesięcznie (decyzja k. 247), a ponadto zasiłek rodzinny wraz z dodatkiem (decyzja k. 248) oraz pomoc pieniężną na kontynuowanie nauki (decyzja k. 249). Wobec G. B.prowadzone było postępowanie wyjaśniające przez Sąd Rejonowy w Płocku w sprawie sygn. akt III Npw 105/10 w związku z dopuszczeniem się czynu karalnego z art. 119 § 1 kw (kradzież słuchawek ze sklepu ze sprzętem elektronicznym (postanowienie k. 222, 224-225); nadto prowadzone było analogiczne postępowanie przez Sąd Rejonowy w Sierpcu w sprawie sygn. akt III Npw 37/10 w związku z dopuszczeniem się czynu karalnego z art. 280 § 1 kk (rozbój celem przywłaszczenia telefonu komórkowego) – postanowienie k. 223. Obecnie G. B.ma 21 lat, mieszka nadal na stałe w domu babki, pozostaje na faktycznym utrzymaniu rodziny matki, podejmuje prace dorywcze u okolicznych rolników; nie ukończył szkoły zawodowej. Jest uczniem Liceum dla Dorosłych we W., uzyskuje świadczenie z (...) Centrum Pomocy (...)we W.z tytułu kontynuowania nauki w kwocie 498 zł miesięcznie, z czego 200 zł przeznacza na opłatę za pokój wynajmowany wspólnie z kolegą we W.. Pozostałą kwotę 300 zł przeznacza na skromne utrzymanie, które możliwe jest również dzięki pomocy ze strony rodziny, głównie ciotki W.oraz babki, które przekazują powodowi produkty żywnościowe i artykuły podstawowej potrzeby; G. B.nie posiada majątku (zeznania powoda G. B., niezakwestionowane twierdzenia powoda zawarte w pozwie).

W. Ł.w dacie śmierci siostry M. B.nie mieszkała już w domu rodzinnym w M.– była już mężatką, mieszkała wspólnie z mężem A. Ł.oraz synem K.w S.(oddalonym od domu rodzinnego około 27 km). Miała bardzo dobre relacje z siostrą; odwiedzała co tydzień siostrę i matkę (zeznania świadka A. L.), wspólnie spędzała z nimi święta w M.; M. B.była chrzestną matką syna W. Ł.. Od śmierci siostry W. Ł.przyjmuje leki uspokajające – przed pogrzebem siostry przyjęła zastrzyki ze środkiem uspokajającym; obecnie rzadziej odwiedza dom rodzinny, na grób siostry jeździ raz, dwa razy w miesiącu. Po śmierci siostry stała się smutna, zmieniło się jej zachowanie (zeznania świadka A. L.). W. Ł.wraz z mężem dysponują dochodem około 1 250 zł, na który składa się wynagrodzenie męża -1150 zł oraz zasiłek rodzinny na syna w kwocie 106 zł miesięcznie; W. Ł.nie pracuje, zajmując się wychowywaniem dziecka. Stałe wydatki w jej rodzinie miesięczne stanowią kwotę 700 zł (energia, woda, gaz, telefon i internet, rata kredytu konsumpcyjnego); uzyskiwane środki pieniężne wystarczają na skromne życie, pokrycie bieżących potrzeb małoletniego syna, w tym zakup podręczników, pomocy szkolnych i ubrań, ale nie pozwalają na poczynienie jakichkolwiek oszczędności (zeznania powódki W. Ł., niekwestionowane twierdzenia zawarte w pozwie).

M. R.w dacie śmierci siostry M. B.mieszkał w domu rodzinnym w M.; miał bliskie rodzinne relacje z siostrą, wspólnie w domu jadano posiłki. M. R.zajął się organizacją pogrzebu siostry. Przed pogrzebem przyjął środki uspokajające, później nie przyjmował tego rodzaju leków. Przed 2002 r. odeszła od niego żona, zabierając ze sobą czwórkę dzieci; w 2002 r. M. R.pracował w (...), później w Nadleśnictwie. Obecnie M. R.nie pracuje i nie pobiera również żadnych świadczeń, czy zasiłków, podejmuje prace dorywcze – nie jest zarejestrowany jako osoba bezrobotna. Koszty związane z zamieszkiwaniem w domu w M.pokrywane są przez matkę, a koszty wyżywienia i części ubrań częściowo pokrywane są przez rodzinę i sąsiadów; M. R.nie posiada majątku (zeznania powoda M. R., niekwestionowane twierdzenia zawarte w pozwie).

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie wyżej wskazanych dokumentów, zeznań świadków G. R.(00:09-28 protokołu rozprawy z dnia 12 listopada 2013 r.), A. L.(00:28-52 protokołu rozprawy z dnia 12 listopada 2013 r.) i K. B.(k. 345-346) oraz zeznań powodów : G. B.(00:05-11 protokołu rozprawy z dnia 04 października 2013 r., k. 346-347), W. Ł.(00:11-25 protokołu rozprawy z dnia 04 października 2013 r., k. 347) i M. R.(00:25-36 protokołu rozprawy z dnia 04 października 2013 r., k. 347-348).

Dokumenty (w tym znajdujące się w załączonych aktach szkodowych) przywołane w części uzasadnienia obejmującej ustalenie stanu faktycznego nie były kwestionowane przez strony, stanowią wiarygodny materiał dowodowy.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków, spójnym i wiarygodnym – bezspornie wskazują one na istnienie i pielęgnowanie silnych więzi rodzinnych między M. B.a powodami, w tym rodzeństwem.

Zeznania powodów M. R.i W. Ł.wskazują na istotnie silną więź emocjonalną z M. B.; okoliczność ta nie budzi wątpliwości Sądu – jednak upływ znacznego okresu czasu od daty wypadku musi stanowić czynnik istotny z punktu widzenia aktualnie odczuwanych następstw psychicznych; odstęp czasowy między zdarzeniem wywołującym szkodę a datą ustalania zadośćuczynienia powinien w sposób znaczny łagodzić zakres odczuwanych cierpień psychicznych. Niewątpliwie jednak do dnia dzisiejszego wypadek jest rozpamiętywany w rodzinie.

Sąd zważył, co następuje :

Powództwo należało uwzględnić w całości w zakresie roszczeń powoda G. B.o odszkodowanie i zadośćuczynienie oraz co do części żądań W. Ł.i M. R.dotyczących zasądzenia zadośćuczynień – roszczenia z tego tytułu w ocenie Sądu były nadmiernie wygórowane, stąd częściowo zostały oddalone.

Zgodnie z art. 23 kc dobra osobiste człowieka pozostają pod ochroną prawa cywilnego; ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone lub naruszone cudzym działaniem, na zasadach przewidzianych w kodeksie cywilnym może żądać zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub zapłaty odpowiedniej sumy na wskazany cel społeczny (art. 24 § 1 kc i art. 448 kc). Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego (w sytuacji spowodowania śmierci w ramach odpowiedzialności deliktowej) stosowne odszkodowanie (art. 446 § 3 kc), jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej, jak również odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (art. 446 § 4 kc – obowiązujący od dnia 03 sierpnia 2008 r.). Samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu na zasadzie ryzyka – gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny (art. 436 § 1 kc).

Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony, przy czym uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela (art. 822 §§ 1 i 4 kc). Ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu (art. 35 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych – Dz. U. z 2013 r., poz. 392 t.j.).

Na wstępie rozważań prawnych przesądzić należy, iż pomimo faktu wystąpienia zdarzenia wywołującego szkodę przed wejściem w życie art. 446 § 4 kc, za skuteczne uznać należy roszczenia o zadośćuczynienie oparte o dyspozycję art. 448 kc. Uznać obecnie należy za ukształtowaną i obowiązującą linię orzecznictwa, zgodnie z którą najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 kc w zw. z art. 24 kc zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed wejściem w życie art. 446 § 4 kc, tj. 03 sierpnia 2008 r. (uchwała SN z 22 października 2010 r., III CZP 76/10, LEX 604152) – a także wówczas, gdy sam zgon nastąpił przed tą datą (uchwała SN z 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11, OSNC 2012/1/10). Naruszenie czynem niedozwolonym dobra osobistego, jakim są więzi rodzinne uzasadnia zatem udzielenie ochrony prawnej w zakresie przewidzianych w art. 24 kc w zw. z art. 448 kc – implikuje to możliwość dochodzenia zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej niezależnie od daty zdarzenia w kontekście obowiązywania art. 446 § 4 kc. Nietrafne jest również stanowisko, zgodnie z którym zakresem odpowiedzialności ubezpieczyciela nie są objęte tego rodzaju roszczenia z powołaniem się na treść art. 34 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (…), zgodnie z którym z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia; również za ugruntowane obecnie uznać należy stanowisko, zgodnie z którym przepis ten nie wyłącza ani nie wyłączał z zakresu ochrony ubezpieczeniowej zadośćuczynienia za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosił odpowiedzialność na podstawie art. 448 kc (uchwała SN z 20 grudnia 2012 r., III CZP 93/12, M.Prawn. 2013/2/58 – w podobnym tonie wypowiedział się SA w Krakowie w wyroku z dnia 06 września 2012 r., I ACa 739/12, LEX nr 1223205). Jak wyraźnie podkreślił Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 06 grudnia 2012 r., I ACa 1148/12 (LEX 1246690) zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela obejmuje także krzywdę jakiej doznała na skutek deliktu nie tylko osoba bezpośrednio jego konsekwencjami dotknięta ale także taka - a jest z nią z pewnością członek najbliższej rodziny zmarłego - która na skutek wywołanej tym deliktem śmierci doznała krzywdy wynikającej z nagłego i zupełnie niespodziewanego zerwania więzi rodzinnych, który to skutek jest także naruszeniem jego dobra osobistego. Tym samym zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność również na podstawie art. 448 kc w zw. z art. 822 kc i art. 436 § 1 kc na zasadzie ryzyka.

Oceniając, jaka suma jest odpowiednia tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę spowodowaną naruszeniem dóbr osobistych, należy mieć na uwadze rodzaj dobra, które zostało naruszone oraz charakter, stopień nasilenia i czas trwania doznawania przez osobę, której dobro zostało naruszone, ujemnych przeżyć psychicznych spowodowanych naruszeniem. W sprawie, w której zdarzeniem wywołującym krzywdę jest śmierć osoby najbliższej wskazać należy, że okoliczności wpływające na wysokość świadczenia z art. 448 kc to między innymi dramatyzm doznań osób bliskich zmarłego, poczucie osamotnienia, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rola jaką w rodzinie pełniła osoba zmarłego, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem odejścia (np. nerwicy, depresji), roli pełnionej w rodzinie przez osobę zmarłą, stopień, w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego (wyrok SA w Gdańsku z dnia 24 sierpnia 2012 r., V ACa 646/12, LEX 1220462). Zadośćuczynienie z art. 448 kc ma przede wszystkim charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać pewną ekonomicznie odczuwalną wartość – wysokość ta jednak nie może być jednak nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa, a więc powinna być utrzymana w rozsądnych granicach (np. wyrok SN z 26 lutego 1962 r., 4 CR 902/61, LexPolonica nr 316013, OSNCP 1963, Nr 5, poz. 107 i wyrok SN z 22 marca 1978 r., IV CR 79/78, LexPolonica nr 321721). Jednocześnie jednak powołanie się na potrzebę utrzymania wysokości zadośćuczynienia w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, nie może prowadzić do podważenia kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 22 lutego 2012 r., I ACa 65/12); kryterium „przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa” ma charakter pomocniczy w aspekcie realizacji zasady sprawiedliwości społecznej (tak wyrok SN z 14 stycznia 2011 r., I PK 145/10, OSNP 2012/5-6/66). Uwzględniając wyżej przytoczone kryteria przy poszanowaniu kompensacyjnego charakteru roszczenia opartego o art. 448 kc i dyrektywy utrzymania zadośćuczynienia w rozsądnych granicach, Sąd w sprawie niniejszej ocenił, iż adekwatną kwotą zadośćuczynienia dla G. B.w związku ze śmiercią matki będzie wskazana w pozwie kwota 150 000 zł, zaś dla M. R.i W. Ł.– w związku ze śmiercią siostry – kwoty po 15 000 zł na rzecz każdego z rodzeństwa. Ustalając takie kwoty Sąd miał na uwadze silne więzi emocjonalne łączące powodów z M. B.; Sąd ustalił, iż niewątpliwie wystąpiły u powodów : cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, a także poczucie pustki po utracie osoby najbliższej. Zarówno G. B., jak i rodzeństwo zmarłej, byli silnie związani emocjonalnie z M. B., która, jak wskazano wyżej, pełniła istotną rolę jako członek rodziny cementujący więzi wewnątrzrodzinne – jednak na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego niemożliwe jest poczynienie ustaleń, co do zakresu faktycznych negatywnych następstw tragicznej śmierci M. B.dla kondycji psychicznej rodzeństwa, czy wpływu tego zdarzenia na ich zdrowie i sytuację życiową. Zróżnicowanie wysokości kwot zadośćuczynienia wynika ze stopnia pokrewieństwa między zmarłą a powodami (matka – syn, siostra – rodzeństwo). Co do zakresu cierpień psychicznych i negatywnych następstw w sferze emocjonalnej w stosunku do G. B.Sąd nie miał wątpliwości, iż były one o wiele bardziej znaczące, niż w stosunku do dwójki pozostałych powodów : śmierć matki dla dziecka w wieku wczesnoszkolnym stanowi traumę w istocie rzutującą na całe dalsze życie – i niewątpliwie stało się tak w sprawie niniejszej. Podkreślenia wymaga, iż G. B.wychowywany był faktycznie bez udziału ojca – gdy zabrakło matki przebywał przez pewien czas pod jego opieką, lecz w świetle zgromadzonego materiału dowodowego przyjąć należy, iż piecza ta nie była wykonywana w sposób prawidłowy, powodując dalsze negatywne następstwa w życiu G. B.– który ostatecznie umieszczony został w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Traumę związaną ze śmiercią matki pogłębiła trauma związana z przebywaniem pod opieką niewywiązującego się we właściwy sposób ze swoich obowiązków ojca, a następnie z faktem umieszczenia w placówce opiekuńczo wychowawczej. Możliwe jest zdaniem Sądu logiczne powiązanie straty matki z takimi negatywnymi doznaniami G. B.jak konflikty z prawem, problemy edukacyjne i adaptacyjne (wychowawcy wskazywali na brak asertywności i podatność na wpływy środowiska, co prawdopodobnie pozostaje w związku z utratą we wczesnym okresie rozwoju autorytetu i wsparcia emocjonalnego ze strony matki). Stwierdzić należy, iż gdyby nie tragiczna śmierć M. B.powód miałby szansę właściwego rozwoju emocjonalnego i edukacyjnego – jego życie bez wątpienia potoczyłoby się inaczej; na taką ocenę nie wpływa zdaniem Sądu fakt, iż M. B.była osobą bezrobotną i borykającą się z problemami finansowymi : dbała bowiem o swoje dzieci, zapewniając w miarę faktycznych możliwości właściwe warunki bytowe i ciepło rodzinne.

Bez wątpienia zakres negatywnych następstw związanych ze śmiercią M. B.był mniejszy w stosunku do rodzeństwa : zarówno M. R., jak i W. Ł.mieli już swoje rodziny, koleje ich życia nie były w istocie zbyt silnie powiązane z osobą M. B.. Nie negując silnej więzi między rodzeństwem zwrócić należy uwagę, iż ta dwójka powodów w istocie nie wykazała zakresu doznanych ujemnych przeżyć związanych ze śmiercią siostry w sposób uzasadniający przyznanie zadośćuczynienia w dochodzonym rozmiarze. Nie można także pomijać konkretnych okoliczności wpływających na ograniczenie obiektywnie odczuwalnej straty osoby najbliższej – za taką okoliczność Sąd uznał przede wszystkim znaczny odstęp czasowy między zdarzeniem wywołującym szkodę a datą ustalenia zadośćuczynienia; jak podkreślono wyżej, co do zasady, według pewnego społecznego standardu, upływ okresu ponad 10 lat powinien w sposób istotny wpłynąć łagodząco na odczuwalność utraty osoby najbliższej. Stwierdzić należy, iż rodzeństwo przeżyło śmierć siostry w pewien typowy sposób – przeżywanie żałoby odbyło się zgodnie z pewnymi społecznymi normami, bez zaistnienia jakichś szczególnych następstw dla zdrowia psychicznego i kondycji fizycznej rodzeństwa; z jednej strony – jak się zdaje – W. Ł. (1)łączyły silniejsze więzi emocjonalne z siostrą (stan psychiczny tej powódki wymagał również przyjmowania środków uspokajających), z drugiej zaś M. R.pozostawał w bliższym codziennym kontakcie z M. B., mieszkając z nią w jednym domu; mając na względzie te okoliczności Sąd uznał, iż na rzecz tych powodów zasądzić należało tytułem zadośćuczynienia takie same kwoty.

Tak ustalone zadośćuczynienie na rzecz każdego z powodów odpowiada doznanej krzywdzie, przedstawia dla nich ekonomicznie odczuwalną wartość i nie jest symboliczne, nie jest również rażąco wygórowane i nie prowadzi do nieuzasadnionego przysporzenia w ich majątku – jak się zdaje uwzględnia również przesłankę przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa w konkretnych uwarunkowaniach dotyczących powodów; zindywidualizowana sytuacja życiowa i majątkowa osoby dochodzącej roszczeń z tytułu zadośćuczynienia powinna być brana pod uwagę przez sąd jako prawnie relewantna dla ustalenia wysokości pieniężnej kompensaty doznanych krzywd. Sąd przyjął jednocześnie, iż zachowanie M. B.polegające na przechodzeniu przez jezdnię przy czerwonym świetle bezpośrednio przed poruszający się pojazd bez zachowania należytej w danych okolicznościach ostrożności i w sposób bezpośrednio zagrażając bezpieczeństwu uczestników ruchu drogowego, nie może być pominięte w kontekście podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu przyczynienia się do powstania szkody. Zgodnie z art. 362 kc jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Sąd podzielił zgodne stanowisko stron w tym zakresie i uznał, iż zakres przyczynienia się poszkodowanej wynosi 50% - należne G. B.zadośćuczynienie w wysokości 150 000 zł pomniejszono do kwoty 75 000 zł, zaś należne pozostałym powodom zadośćuczynienie w wysokości 15 000 zł pomniejszono do kwot po 7 500 zł.

Sąd uznał również za zasadne roszczenie powoda G. B.znajdujące podstawę prawną w dyspozycji art. 446 § 3 kc – zdaniem Sądu tak jak konieczność wyrównania szkody niemajątkowej, pozostaje również oczywistą okoliczność znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej powoda wskutek śmierci matki; wymiar ekonomiczny straty matki w istocie uznany być za znaczny, przy czym faktycznie niemożliwe jest jego ścisłe ustalenie. Roszczenie w tym zakresie ma charakter ściśle majątkowy, nie jest związane z kwestią kompensaty krzywdy, a z kompensatą realnej, ekonomicznej straty powiązanej ze śmiercią osoby najbliższej – oznacza to, iż strona formułująca roszczenie zobowiązana jest na ogólnych zasadach do wykazania zakresu uszczerbku majątkowego doznanego wskutek śmierci osoby najbliższej. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 06 lutego 2008 r. (II CSK 459/07, LEX 950430) znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, o którym mowa w art. 446 § 3 kc, obejmuje niekorzystne zmiany bezpośrednio w sytuacji materialnej najbliższych członków rodziny zmarłego, jak też zmiany w sferze dóbr niematerialnych, które rzutują na ich sytuację materialną; sam ból, poczucie osamotnienia, krzywdy i zawiedzionych nadziei po śmierci osoby najbliższej nie stanowią podstawy do żądania odszkodowania - jeśli jednak te negatywne emocje wywołały chorobę, osłabienie aktywności życiowej i motywacji do przezwyciężania trudności dnia codziennego, to bez szczegółowego dociekania konkretnych zdarzeń lub stopnia ich prawdopodobieństwa można na zasadzie domniemania faktycznego przyjąć, że pogorszyły one dotychczasową sytuację życiową osoby z najbliższego kręgu rodziny zmarłego. Śmierć matki absolutnie pogorszyła w istotny sposób sytuację majątkową G. B., nawet przy bezspornym ustaleniu, iż sytuacja ekonomiczna M. B.nie była szczególnie dobra. Istotną w tym kontekście (w szczególności z uwagi na wiek powoda) pozostaje kwestia prowadzenia gospodarstwa domowego, trudu wychowywania, wspierania oraz osobistej pieczy nad małoletnim dzieckiem – również bowiem w taki sposób M. B.realizowała swój obowiązek alimentacyjny względem syna; ponadto wykazywała się zapobiegliwością nakierowaną na zaspokajanie potrzeb materialnych, była osobą stosunkowo młodą – po osiągnięciu przez pozostałe dzieci wieku szkolnego miała szansę na uzyskanie stałego źródła zarobkowania. Zwrócić należy uwagę, iż dyspozycja art. 446 § 3 kc obejmuje nie tylko szkodę o „obliczalnym” wymiarze majątkowym, ale dotyczy przesłanki „znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej” – utrata matki (w szczególności przy faktycznym braku opieki ze strony ojca) dla kilkuletniego dziecka stanowi chyba najdotkliwsze z możliwych zdarzeń przekładających się na pogorszenie się sytuacji życiowej pod każdym względem, i to w sposób nieodwracalny w wielu sferach życia. Jak podnosi się w orzecznictwie, podstawą przyznania odszkodowania z art. 446 § 3 kc jest „znaczne pogorszenie sytuacji życiowej", a więc nie tylko obecnej sytuacji materialnej, lecz także utrata realnej możliwości polepszenia warunków życia i realizacji planów życiowych (por. np. wyrok SA w Białymstoku z 25.07.2013, I ACa 292/13, LEX 1353612). Znaczne pogorszenie sytuacji życiowej może przejawiać się w utracie wsparcia i pomocy w różnych sytuacjach życiowych, a zwłaszcza w utracie szansy na pomoc w przyszłości, gdy byłaby szczególnie pożądana z uwagi na wiek rodzica zmarłego (wyrok SA w Poznaniu z 03.07.2013, I ACa 503/13, LEX 1363340). Z dużą dozą prawdopodobieństwa zakładać można, iż matka w sposób właściwy zadbałaby o należyte przykładanie się dziecka do edukacji – G. B.mógłby uzyskać wykształcenie gwarantujące uzyskanie dobrego zawodu, uniknąć złych wpływów i wypracować w sobie pewien etos pracy, pozwalające na rozwinięcie swojego potencjału zarobkowania. Zdaniem Sądu przytoczone wyżej argumenty przesądzają o tym, iż dochodzona tytułem odszkodowania w oparciu o w/w podstawę prawną kwota 12 500 zł (przy przyjęciu 50% przyczynienia się) nie może zostać uznana za wygórowaną, również przy uwzględnieniu faktu wypłacania przez (...)renty kwartalnej w wysokości 450 zł.

Sąd podziela pogląd, zgodnie z którym zadośćuczynienie przysługuje z odsetkami od dnia opóźnienia, czyli wezwania do zapłaty, a nie od dnia jego zasądzenia (np. teza 2 wyroku SN z 14 stycznia 2011 r., I PK 145/10, OSNP 2012/5-6/66). Wobec niekwestionowanej przez stronę pozwaną daty wezwania do spełnienia świadczenia (tj. ściśle przekazania wezwania skierowanego za pośrednictwem (...) do (...); wbrew twierdzeniom pozwanego roszczenia o zadośćuczynienie sformułowane zostały już w wezwaniach do zapłaty – zgłoszeniach szkody – z marca i kwietnia 2012 r.), należność odsetkową zasądzić należało od dnia wskazanego w tym zakresie w treści pozwu (uwzględniając ustawowy termin na wypłacenie świadczenia z tytułu ubezpieczenia).

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 436 § 1 kc w zw. z art. 822 kc w zw. z art. 446 § 3 i art. 448 kc w zw. z art. 24 kc należało orzec jak w sentencji wyroku. Koszty procesu zniesiono między powodami W. Ł.i M. R.a pozwanym na podstawie art. 100 kpc – zasądzono zaś na rzecz powoda G. B.koszty zastępstwa procesowego wobec uwzględnienia jego roszczeń w całości na podstawie art. 98 kpc (po stronie powodowej występowało współuczestnictwo formalne). Od pozwanego nakazano ściągnięcie części opłaty ustalonej w odniesieniu do zakresu, w jakim strona powodowa utrzymała się ze swoim roszczeniem (art. 113 ust. 1 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Dz. U. z 2010 r., nr 90, poz. 594).

SSR del. Radosław Jeznach