Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Płocku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Płocku VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Hanna Parzybut-Dan

Protokolant: sekr. sądowy Justyna Zalewska

po rozpoznaniu w dniu 17/12/2015 roku w Płocku

sprawy A. L.

z udziałem zainteresowanych W. D. i P. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania A. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 30 września 2014 roku, znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób iż ustala, że A. L. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 21 maja 2014 roku z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w spółce cywilnej (...) z siedzibą w T.;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T. na rzecz A. L. kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

UZASADNIENIE

W dniu 30.10.2014 r. A. L. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z dnia 30.09.2014 r. znak: (...) ustalającej, iż wnioskodawczyni jako pracownik u płatnika składek (...) S.C. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 21.05.2014 r. Zaskarżając powyższą decyzję w całości, wniosła o jej zmianę i ustalenie, że jako pracownik płatnika składek (...) S.C. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 21.05.2014 r. Na okoliczność rzeczywistego zawarcia umowy o pracę i świadczenia pracy wniosła o dopuszczenie dowodu z dokumentów oraz dowodu z zeznań świadków wskazanych w odwołaniu.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, iż ubezpieczona została zatrudniona pozornie, jedynie na krótki okres dla potrzeb nabycia przez nią uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego.

Postanowieniem z dnia 12.01.2015 r. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanych W. D. i P. L. wspólników spółki cywilnej (...) w T..

Rozpoznając sprawę Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

P. L. od 01.05.2013 r. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...), której przedmiotem jest sprzedaż produktów farmaceutycznych aptekom oraz negocjacje z producentami korzystniejszych warunków dla aptek. Siedziba przedsiębiorstwa zlokalizowana jest w T. przy ul. (...) lok. 21. P. L. oraz W. D. wiąże umowa spółki cywilnej pod firmą (...) S.C. Odwołująca początkowo pracowała w (...) S.C. na podstawie umowy o dzieło. W dniu 21.05.2014 r. doszło do zawarcia umowy o pracę pomiędzy (...) S.C. W. D., P. L. a odwołującą A. L.. Odwołująca została zatrudniona na stanowisku specjalisty do kontaktu z aptekami. Strony ustaliły wymiar czasu pracy na 1/4 etatu oraz płacę zasadniczą w wysokości 700 zł oraz premię uznaniową wypłacaną za czas efektywnie przepracowany. Strony ustaliły również, że praca w wymiarze przekraczającym 1/4 etatu będzie uprawniała pracownika, oprócz normalnego wynagrodzenia, także do dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych( dowód; umowy o pracę k. 6 akt sprawy, informacja o dodatkowych warunkach zatrudnienia k. 7 akt sprawy, zakresu zadań zawodowych k. 8 akt sprawy). Dzień rozpoczęcia pracy został ustalony na 21.05.2014 r. Do zadań odwołującej w ramach nawiązanego stosunku pracy należały czynności takie jak: kontakt z aptekami należącymi do Grupy Aptek (...), dokonywanie sprawozdań i analiz sprzedaży portfolio produktowego, nawiązywanie kontaktów z klientami oraz przedstawicielami firm farmaceutycznych, kontakt z partnerami biznesowymi, opracowywanie know-how dla nowych partnerów biznesowych, sondowanie potencjału aptek i firm farmaceutycznych, zdobywanie nowych klientów z branży farmaceutycznej oraz analiza promocji i warunków współpracy z firmami farmaceutycznymi. Odwołująca wykonywała również analizę aptek i firm farmaceutycznych pod kątem potencjału na rynku farmaceutycznym, zbierała informację o produktach, które mogły być w ofercie grupy zakupowej, tworzyła gazetki z produktami bez recepty z konkurencyjną ceną oraz sporządzała bazy danych aptek i współpracowała z partnerem biznesowym grupy zakupowej. Odwołująca dzwoniła do aptek i rozmawiała z kierownikami, jakie produkty są dla nich najbardziej pożądane. Wyszukiwała również nowych producentów i informacje te przekazywała wspólnikom spółki. Jako miejsce wykonywania pracy strony ustaliły T. ul. (...) lok. 21. Odwołująca jest magistrem farmacji. Poza zawartą umową odwołująca jest zatrudniona w aptece na podstawie umowy o pracę od kwietnia 2010 r. Praca w aptece odbywała się na dwie zmiany. Po zakończeniu zmiany odwołująca pracowała dla grupy zakupowej (...) lub też przed pracą w aptece. Druga zmiana zaczynała się o 12.00. Odwołująca przychodziła wcześniej do pracy, aby wykonać telefony związane z zatrudnieniem w (...) S.C. Dla spółki (...) odwołująca pracowała po dwie godziny dziennie przez pięć dni w tygodniu. Praca ta odbywała się poza siedzibą pracodawcy. Przełożonymi odwołującej w (...)byli W. D. i P. L.. Doświadczenie odwołującej i stosowane techniki pracy spowodowały wzrost obrotów i w czerwcu 2014 r. wypłacono jej premię w wysokości 14.350 zł za opracowanie sytemu know-how. Dwie godziny pracy dziennie pozwalały odwołującej w sposób efektywny wykonać wszystkie obowiązki i polecenia przełożonych. Miały miejsce sytuacje, że przełożeni wydawali odwołującej nagłe polecenia. Premia odwołującej była uzależniona od efektów pracy. Wykształcenie i doświadczenie zawodowe pozwoliły na opracowanie sytemu know-how, który usprawnił pracę grupy zakupowej i przełożył się na warunki finansowe. Odwołująca prowadziła negocjacje i doprowadziła do zawarcia umowy know-how z M. S. reprezentującym przedsiębiorstwo (...). Odwołująca w trakcie zatrudnienia w (...) S.C. podpisywała listy obecności, które były u niej w domu. Wynagrodzenie było płacone przelewem bankowym. Odwołująca o tym, że jest w ciąży dowiedziała się 04.07.2014 r. W związku z tym, że ciąża przebiegała z komplikacjami, musiała przejść na zwolnienie lekarskie od 07.07.2014 r. W dniu 18.02.2015 r. odwołująca urodziła dziecko. Od 01.10.2014 r. spółka (...) zatrudniła na miejsce odwołującej A. D.. Przeprowadzona przez organ rentowy u zainteresowanych kontrola wykazała, że zawarta z odwołującą w dniu 21.05.2014 r. umowa o pracę, była umową pozorną, zaś jedynym celem jej zawarcia było uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W związku z tym w dniu 30.09.2014 r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję, w której ustalił, że A. L. jako pracownik u płatnika składek (...) S.C. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 21.05.2014 r.

Powyższy stan faktyczny Sad ustalił na podstawie dowodów z dokumentów w postaci wyciągu z (...) k. 6 akt organu rentowego, umowy o pracę k. 6 akt sprawy, informacji o dodatkowych warunkach zatrudnienia k. 7 akt sprawy, zakresu zadań zawodowych k. 8 akt sprawy, umowy współpracy k. 9-11 i 12-14, widomości e-mail k. 15-18, listy obecności k. 18, 20, rozkładu pracy k. 19, potwierdzenia wykonania przelewu k. 21-23, zaświadczenia lekarskiego k. 24, wyniku badania k. 25 akt sprawy, decyzji k. 11 akt organu rentowego, a także na podstawie dowodów z zeznań świadków: A. B. k. 60, M. S. k.96 i 96v. odwołującej k. 109 i 57-58, zainteresowanych: P. L. k. 110 i 58-59, W. D. k. 110, 59-60,

Przedmiotem sporu pomiędzy stronami było to, czy ubezpieczona rzeczywiście świadczyła pracę w ramach umowy o pracę opatrzonej datą zawarcia 21.05.2014 r., czy też umowa ta została zawarta dla pozoru w celu podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, w tym w celu uzyskania świadczenia z ubezpieczenia chorobowego w 4razie choroby i macierzyństwa.

Sąd uznał zgromadzone w sprawie dokumenty za wiarygodne.

W szczególności w ocenie Sądu zawarta pomiędzy stronami umowa o pracę z dnia 03.06.2013 r. odpowiada rzeczywistemu stanowi rzeczy. Okoliczność ta została potwierdzona zeznaniami przesłuchanych w sprawie świadków, zainteresowanych oraz samej odwołującej, które Sąd ocenił jako spójne i nie pozostawiające żadnych wątpliwości. Odwołująca w swoich zeznaniach w sposób szczegółowy przedstawiła, na czym polegała wykonywana przez nią praca w ramach umowy zawartej z wspólnikami spółki cywilnej (...). Z zeznań odwołującej wynika również, że do wykonywania pracy na rzecz pracodawcy potrzebny był jedynie telefon i komputer z dostępem do Internetu, zaś ustalone w umowie miejsce wykonywania pracy wiązało się z siedzibą pracodawcy, natomiast miejsce wykonywania pracy z nie miało znaczenia i odwołująca pracę mogła wykonywać praktycznie wszędzie. Powyższe twierdzenia znajdują potwierdzenie w zeznaniach świadków P. L. i W. D.. Kolejnym argumentem, który utwierdza w przekonaniu, że zeznania odwołującej ocenić należało jako wiarygodne, jest okoliczność, że negocjacje, które prowadziła odwołująca z osobą reprezentującą przedsiębiorstwo (...), doprowadziły do zawarcia istotnej dla spółki umowy. Równie istotne dla poczynienia ustaleń okazały się zeznania zainteresowanych: P. L. oraz W. D.. Zainteresowani byli przełożonymi odwołującej. Z zeznań tych stron wynika w sposób jednoznaczny, że premia, którą otrzymywała odwołująca, była uzależniona od efektywności wykonanej pracy. Zainteresowani zaświadczyli, że dzięki podpisaniu umowy z przedsiębiorstwem (...), której negocjatorem była odwołująca roczny dochód (...) S.C. na podstawie zawartej umowy wzrósł o 30.000 zł. Zainteresowani wyjaśnili, że odwołująca miała duże doświadczenie w farmacji i w trakcie początkowej pracy na podstawie umowy o dzieło spełniła oczekiwania potencjalnych pracodawców w związku z czym otrzymała propozycje zwarcia umowy o pracę. Pracodawcy byli zadowoleni z odwołującej ponieważ miała wiedzę farmaceutyczną, opracowała system sprzedaży dzięki czemu wzrosły dochody spółki. Twierdzenia odwołującej znalazły również potwierdzenie w zeznaniach świadka A. B., która zeznała, że odwołująca przychodziła do pracy 30 minut wcześniej, aby wykonać telefony związane z zatrudnieniem w (...) S.C.

Sąd dał wiarę relacji odwołującej, iż o tym, że jest w ciąży dowiedziała się podczas przeprowadzonego badania w dniu 04.07.2014 r. Okoliczność ta jednak nie ma decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia, bowiem po zawarciu umowy o pracę odwołująca wykonywała pracę, za czym przemawia przyczynienie się do znacznego rozwoju spółki poprzez prowadzone prze odwołującą negocjacje oraz opracowanie systemu know-how.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie, co skutkowało zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z art.6 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2013, poz. 1442 t.j) – zw. dalej ustawą systemową, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów; przy czym za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a. (art. 8 ust.1).W myśl art. 68 ust. 1 pkt. 1 ppkt a ustawy systemowej do zakresu działania Zakładu należy między innymi realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych. W razie sporu dotyczącego obowiązku ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje decyzję osobie zainteresowanej oraz płatnikowi składek (art. 38 ust. 1). W rozpoznawanej sprawie spór stron koncentrował się na kwestii ważności umowy o pracę zawartej w dniu 21.05.2014 r. pomiędzy (...) S.C. W. D., P. L. a odwołującą A. L.. Konkluzja wywodów organu rentowego zmierza do tego, iż, strony stosunku pracy zawierając umowę o pracę świadomie zawarły umowę, która przewidywała premię uznaniową, która w czerwcu 2014 r. została wypłacona w wysokości 14.350 zł, w celu uzyskania przez osobę ubezpieczoną naliczonych od takiej podstawy świadczeń z ubezpieczenia społecznego Zważyć jednak należy, że w świetle art.232 zd. 1 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Wobec tego to na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli (wyrok SN z dnia 18 stycznia 2010r., II UK 149/09, Lex nr 577848). Zdaniem Sądu Okręgowego organ rentowy nie sprostał temu ciężarowi dowodowemu. Przedmiotem ustalenia Sądu Okręgowego była ocena umowy o pracę z dnia 21.05.2014 r. zawarta pomiędzy (...) S.C. W. D., P. L. a odwołującą A. L. z punktu widzenia zgodności z obowiązującymi przepisami prawa. Zgodnie z art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek w szczególności ten , iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. W teorii prawa cywilnego uznaje się, że czynnością prawną podjętą w celu obejścia ustawy jest czynność, wprawdzie nie objęta zakazem prawnym, ale przedsięwzięta w celu osiągnięcia skutku zakazanego przez prawo (System Prawa Prywatnego, tom 2, red. Z. Radwański, Warszawa 2002, s. 227-228). Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, która z punktu widzenia formalnego (pozornie) nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości (w znaczeniu materialnym) zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez nią zakazane. Chodzi tu zatem o wywołanie skutku sprzecznego z prawem.

W przekonaniu Sądu skorzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie może być uznane za cel, którego osiągnięcie jest sprzeczne z prawem. Doprowadzenie do objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskanie świadczeń z tego ubezpieczenia jest legalnym celem zawierania umów o pracę. Może ono nawet być głównym motywem nawiązania stosunku pracy, zamiast wykonywania pracy na innych podstawach prawnych. Zawierając umowy o pracę strony kierują się bowiem różnymi motywami indywidualnymi, które należy odróżnić od causae czynności prawnej (typowego celu czynności prawnej) - por. wyrok Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2005 r., III UK 89/05 (OSNP 2006 nr 11-12, poz. 192). Kwalifikacji dokonania czynności prawnej w celu obejścia prawa nie można przypisać umowie o pracę, zawartej zgodnie z art. 22 k.p. i spełniającej wymagania stawiane dla tego typu stosunku zobowiązaniowego, nawet gdy jej cel dyktowany był wyłącznie chęcią uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego (por. powołany wcześniej wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r., II UK 141/04). W realiach niniejszej sprawy umowa o prace zawarta pomiędzy ubezpieczoną, a zainteresowanymi, polegała na złożeniu zgodnych oświadczeń woli, mając za cel nawiązanie stosunku pracy. Ubezpieczona miała predyspozycje zarówno naukowe jak i zawodowe do pracy na stanowisku na którym została zatrudniona. Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe pozwoliło ponadto na ustalenie, że odwołująca miała znaczny wpływ na rozwój spółki, bowiem wprowadziła innowacyjny system know-how w spółce oraz prowadziła skuteczne negocjacje owocujące zwieraniem umów, które przynosiły znaczne dochody. Tym samym brak jest jakichkolwiek podstaw, aby przyjąć, że odwołująca nie wykonywała pracy w ramach zawartej umowy o pracę, a wręcz przeciwnie pozwolił na ustalenie, że ubezpieczona w rzeczywistości wykonywała prawa i obowiązki wynikające z umowy, dlatego też nie można mu zatem przypisać działania w celu obejścia ustawy. W kwestii nieważności umowy o pracę w kontekście uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego wypowiedział się Sąd Najwyższy m.in w wyroku z dnia 6 marca 2007 r. w sprawie sygn. akt I UK 302/2007, stwierdzając, iż „Dążenie do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego jako cel podjęcia zatrudnienia, nie świadczy o zamiarze obejścia prawa, jeżeli umowa o pracę jest faktycznie realizowana.” a także stwierdzając, że: „ O nieobjęciu ubezpieczeniem społecznym, w przypadku zgłoszenia do niego osoby nie będącej pracownikiem, nie decyduje nieważność umowy, lecz faktyczne niepozostawanie w stosunku pracy w rozumieniu art. 22 § 1 k.p.” Powyższe stanowisko, które zajął Sąd Najwyższy przemawia dodatkowo za tym, iż skoro ubezpieczona zawarł umowę o pracę i pracę faktycznie wykonywała, to w żaden sposób nie można stwierdzić nieważności umowy.

Sąd Okręgowy wskazuje, iż nie rozważał natomiast kwestii pozorności (art. 83 k.c. w zw. z art. 300 k.p.) omawianego postanowienia umowy o pracę, mając na uwadze, iż umowa ta rzeczywiście była przez strony w tym zakresie wykonywana. Tymczasem pozorność jest równoznaczna z tym, iż czynność jest symulowana. Symulacja ta musi się składać z dwóch elementów. Po pierwsze, strony, które dokonują takiej czynności prawnej, próbują wywołać wobec osób trzecich rzeczywiste, prawdziwe przeświadczenie, że ich zamiarem jest wywołanie skutków prawnych, objętych treścią ich oświadczeń woli. Po drugie, musi między stronami istnieć tajne, niedostępne osobom trzecim porozumienie, że te oświadczenia woli nie mają wywołać zwykłych skutków prawnych (akt konfidencji); porozumienie co do tego, że zamiar wyrażony w treści symulowanych oświadczeń woli nie istnieje lub że zamiar ten jest inny niż ujawniony w symulowanych oświadczeniach (Komentarz do art.83 kodeksu cywilnego (Dz.U.64.16.93), [w:] A. Kidyba (red.), K. Kopaczyńska-Pieczniak, E. Niezbecka, Z. Gawlik, A. Janiak, A. Jedliński, T. Sokołowski, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, LEX, 2009). Tego rodzaju sytuacja w rozpoznawanej sprawie nie miała miejsca. Ubezpieczona podjęła i wykonywała pracę w charakterze pracownika, zaś zainteresowani jako pracodawcy świadczenie to przyjmowali.

Biorąc pod uwagę zasługi odwołującej jako pracownika dla spółki, które były związane ze znacznym wzrostem dochodów grupy zakupowej, premia wypłacona odwołującej w wysokości 14.350 zł, brutto miesięcznie wydaje się jak najbardziej zasłużona, mając na względzie zwiększenie dochodów spółki, dzięki samej umowie wynegocjowanej przez odwołującą o około 30.000 zł w stosunku rocznym. Nie sposób w tej sytuacji uznać, że sposób zatrudnienia odwołującej za został uzgodniony w celu uzyskania nieproporcjonalnych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, a do tego w istocie zmierza stanowisko organu rentowego. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy czyni zasadnym twierdzenie, że strony zamierzały osiągnąć skutki wynikające z zawarcia powyższej umowy, w szczególności, że doszło do podjęcia i wykonywania przez ubezpieczoną pracy. Nie można natomiast przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował (wyrok SN z dnia 14 marca 2001 r., sygn. akt II UKN 258/00).

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴§2 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż ustalił, że A. L. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, i wypadkowemu od dnia 21.05.2014 r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w spółce cywilnej (...) z siedzibą w T..

O kosztach procesu w postaci kosztów zastępstwa procesowego ubezpieczonego rozstrzygnięto na podstawie art. 98 k.p.c. , zasądzając od organu rentowego, który przegrał sprawę w całości na rzecz ubezpieczonej kwotę 60 zł wg stawek określonych w § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.