Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Płocku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 sierpnia 2013r.

Sąd Okręgowy w Płocku Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Renata Szatkowska

Protokolant: Anna Bogacz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 sierpnia 2013r.

sprawy z powództwa S. J.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

I.  zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz S. J. :

1.  kwotę 35.000 zł (trzydzieści pięć tysięcy złotych) tytułem zadośćuczynienia- z ustawowymi odsetkami od dnia 1 lipca 2006r. do dnia zapłaty;

2.  kwotę 400 zł ( czterysta złotych) tytułem odszkodowania - z ustawowymi odsetkami od dnia 19 września 2011r. do dnia zapłaty;

3.  kwotę 20.422 zł ( dwadzieścia tysięcy czterysta dwadzieścia dwa złotych) tytułem utraconych dochodów za 2005r. - z ustawowymi odsetkami od dnia 1 lipca 2006r. do dnia zapłaty;

4.  kwotę 20.454 zł ( dwadzieścia tysięcy czterysta pięćdziesiąt cztery złotych) tytułem utraconych dochodów za 2006r. - z ustawowymi odsetkami od dnia 12 września 2008r. do dnia zapłaty;

5.  kwotę 19.810 zł (dziewiętnaście tysięcy osiemset dziesięć złotych) tytułem utraconych dochodów za 2007r. - z ustawowymi odsetkami od dnia 12 września 2008r. do dnia zapłaty;

6.  kwotę 19.177 zł ( dziewiętnaście tysięcy sto siedemdziesiąt siedem złotych ) tytułem utraconych dochodów za 2008r. - z ustawowymi odsetkami od dnia 23 września 2011r. do dnia zapłaty;

7.  kwotę 18.413 zł (osiemnaście tysięcy czterysta trzynaście złotych) tytułem utraconych dochodów za 2009r. - z ustawowymi odsetkami od dnia 23 września 2011r. do dnia zapłaty;

8.  kwotę 18.290 zł (osiemnaście tysięcy dwieście dziewięćdziesiąt złotych) tytułem utraconych dochodów za 2010r. - z ustawowymi odsetkami od dnia 23 września 2011r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od S. J. na rzecz (...) Zakładu

(...) S.A. w W. kwotę 2.165 zł ( dwa tysiące sto sześćdziesiąt pięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  nakazuje pobrać od (...) S.A. w

W. na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Okręgowy w Płocku kwotę 3.128,24 zł (trzy tysiące sto dwadzieścia osiem złotych dwadzieścia cztery groszy) tytułem zwrotu części wydatków oraz kwotę 7.599 zł (siedem tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt dziewięć złotych) tytułem opłaty od pozwu w zakresie uwzględnionego powództwa.

I C 719/08

UZASADNIENIE

S. J. wniósł przeciwko (...) S.A. w W. o zapłatę :

- kwoty 45.000 zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 1 czerwca 2006r. do dnia zapłaty,

- kwoty 75.470 zł tytułem odszkodowania za utracone zarobki z ustawowymi odsetkami od dnia 1 czerwca 2006r. za okres od kwietnia 2005r. do grudnia 2005r.,

- kwoty 150.940 zł tytułem odszkodowania za utracone zarobki z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu za lata 2006 i 2007r.,

- kwoty 2.086 zł tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia 1 czerwca 2006r. od kwoty 1.448 zł i z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu od kwoty 638 zł.

W uzasadnieniu pozwu podał, iż zadośćuczynienia żąda za doznaną krzywdę , obrażenia, przewlekłość procesu leczenia i nieodwracalność następstw wypadku, jakiemu uległ w dniu 28 maja 2005r. Wskazał, iż przed wypadkiem prowadził specjalistyczne gospodarstwo rolne, zaś na skutek wypadku stał się czasowo niezdolny do pracy, dlatego nie uzyskał takich dochodów, jakie osiągnąłby, gdyby nie doznał obrażeń ciała w wypadku. Przewidywany dochód za rok wg niego wyniósłby 93.470 zł, a uzyskany rzeczywiście dochód to kwota 18.000 zł, domaga się zatem różnicy, tj. 75.470 zł za 1 rok. Odszkodowanie zaś dotyczy poniesionych kosztów leczenia i zakupu odzieży sportowej i nocnej koniecznej dla rehabilitacji i leczenia sanatoryjnego.

W odpowiedzi na pozew (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Wskazał, iż wypadek, któremu uległ powód, nie pozostawił trwałych następstw w zakresie urazu głowy, spowodował natomiast uraz barku i uraz kręgosłupa, skutkujące trwałym 5 % uszczerbkiem na zdrowiu. z tego tytułu przyznano i wypłacono powodowi zadośćuczynienie w wysokości 5.000 zł w lipcu 2006r. Odnośnie kosztów leczenia i rehabilitacji podniósł, iż nie pozostają one w związku przyczynowym z wypadkiem, lecz w związku ze zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa. W zakresie żądania utraconych zarobków uznał, iż nie zostały one udowodnione.

Pismem procesowym z dnia 7 kwietnia 2011r. i z dnia 4 lipca 2011r. powód rozszerzył powództwo i wniósł o zasądzenie z tytułu utraconych zarobków:

- kwoty 75.470 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 31 maja 2006r. za 2005r.,

- kwotę 150.900 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 31 maja 2008r. za 2006r. i 2007r.,

- kwotę 150.900 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 czerwca 2010r. za 2008r. i 2009r.,

- kwoty 25.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 kwietnia 2011r..

Pismem z dnia 7 kwietnia 2011r. wniósł dodatkowo o zasądzenie odszkodowania w kwocie 400 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 15 czerwca 2011r. z tytułu kosztów leczenia psychiatrycznego.

Na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2012r. podał, iż kwoty 25.000 zł żąda za utracone zarobki za 2010r.

Pozwany na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2012r. wniósł o oddalenie rozszerzonego powództwa z tych samych przyczyn, które wskazał poprzednio.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 28 maja 2005r. S. J. uczestniczył w wypadku drogowym. Został przewieziony do Wojewódzkiego Szpitala (...) w P., tam wykonano mu RTG kręgosłupa, założono kołnierz ortopedyczny i zalecono kontrole w Poradni (...) Urazowej, wystawiono zwolnienie lekarskie na okres do 17 czerwca 2005r. Po powrocie ze szpitala zaczął odczuwać nasilający się ból pleców, głowy, ramienia, nie mógł chodzić. Na kolejnej wizycie lekarz przepisał mu leki, nadal czuł ból, jak poprzednio, poza tym, bolała go lewa ręka i noga, miał wrażenie, że traci czucie w tym kończynach. Zalecono mu wizytę u neurologa. Następnie zwolnienia przedłużano, kołnierz ortopedyczny nosił przez okres 3 tygodni, następnie konsultowany był w poradni neurologicznej, otrzymał lekarstwa, ból stopniowo ustępował, zalecono rehabilitację, którą odbył w G. ( v. k. 118 zeznania powoda, S. J., k. 123 zeznania świadka, T. J., k.13-17, k. 78-91 dokumentacja leczenia).

Orzeczeniami lekarza rzeczoznawcy KRUS uznano, iż powód jest czasowo niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym do lipca 2011r. ., zalecono rehabilitację ( k. 225-235 orzeczenia lekarza rzeczoznawcy KRUS).

Na rehabilitacji w K. przebywał od 28 stycznia 2006r. do 17 lutego 2006r. Na czas pobytu w tym ośrodku zakupił : obuwie sportowe, dres, spodenki gimnastyczne- 585 zł , koszulkę– 59,99 zł, 2 pary butów – 126,99 zł, 2 ręczniki – 103 zł, torba- 66 zł, sweter- 150 zł, spodnie – 75 zł, piżamę, slipy, skarpetki- 102 zł, kąpielówki- 59 zł. W wyniku rehabilitacji uzyskano zmniejszenie bólów kręgosłupa i kończyn dolnych, ustąpiło drętwienie i mrowienie w obrębie kończyn dolnych, rozluźnienie mięśni grzbietu i kończyn dolnych, usprawniono funkcje ruchowe kręgosłupa L-S, zalecono dalsze leczenie ambulatoryjne, okresową kontrolę neurologiczną i rehabilitację ambulatoryjną ( v. k. 18 rachunki zakupu odzieży i obuwia, k. 23 karta informacyjna ).

W styczniu 2007r. z powodu dyskopatii został skierowany do Kliniki (...) w G., tam przebywał od 26 stycznia do 15 lutego 2007r., wypisany jako wyleczony z poprawą ( k. 78 – 91 historia choroby).

Do chwili obecnej powód leczy się w Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej (...) w Ł., skarży się utrzymujące się bóle kręgosłupa. Na zalecenie lekarza ortopedy z tego ośrodka wykonał badanie MR kręgosłupa, za które zapłacił 2 x po 300 zł. Na podstawie tych badań dostał skierowanie do neurochirurgię do Szpitala przy ul. (...) w W.. Tam stwierdzono, że jedynie operacja kręgosłupa może wyeliminować bóle. Ponieważ jednak usłyszał, że na 100 pacjentów 5 osób po takiej zabiegu nie może się samodzielnie poruszać, uznał, że ryzyko jest zbyt duże i zrezygnował z operacji. Poddawał się kolejnym rehabilitacjom, w Ł., w G.. Po rehabilitacji bóle kręgosłupa zmniejszają się nieznacznie, ale po pewnym czasie powracają, bardzo silne. Do dzisiaj jest tak, że ból pojawia się codziennie, np. jak źle stanie, utrzymuje się ok. godziny. Przyjmuje codziennie leki przeciwbólowe ( v. k. 18 faktury za wykonanie rezonansu magnetycznego, k. 94-95, k.131 dokumentacja leczenia, k.118-119 zeznania powoda, S. J.).

Na zwolnieniach lekarskich przebywał bez przerwy od 28 maja 2005r. do 20 czerwca 2008r. W tym okresie pobierał zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy w następujących kwotach netto :

- za 2005r. – 1.526 zł,

- za 2006r. – 1.463 zł,

- za 2007r. – 2.751 zł,

- za 2008r. – 1.385 zł ( v. k. 534-535 informacja KRUS w G. z dnia 14 sierpnia 2013r.).

Następnie otrzymywał rentę rolniczą w okresie od 1 lipca 2008r. do 31 lipca 2011r. w następującej wysokości :

- od 1.07.2008r. do 31.12.2008r. w kwocie po 488 zł brutto miesięcznie ( 438,80 zł netto),

- od 1.01.2009r. do 28.02.2009r. w kwocie po 488 zł brutto miesięcznie ( 442,80 zł netto),

- od 1.03.2009r. do 28.02.2010r. kwotę po 519,83 zł brutto miesięcznie ( 465,83 zł netto),

- od 1.03.2010r. do 28.02.2011r. kwotę po 543,84 zł brutto miesięcznie ( 485,84 zł netto),

- od 1.03.2011r. do 31.07.2011r. kwotę po 883,38 zł brutto miesięcznie ( 763,38 zł netto).

Za następne okresy odmówiono mu dalszego prawa do renty, zaś za okres od 14.11.2011r. do 6.05.2012r. wypłacono zasiłek chorobowy w łącznej kwocie 1.750 zł.

Od 3.05.2012r. KRUS przyznał powodowi emeryturę rolniczą :

- za okres od 3.05.2012r. do 31.05.2012r. w kwocie 726,74 zł brutto ( 633,74 zł netto),

- za okres od 1.06.2012r. i nadal w kwocie po 776,80 zł brutto miesięcznie ( 673,80 zł netto) ( v. k. 490-491 informacja KRUS w P. z dnia 7 grudnia 2012r.).

Sprawcą wypadku była K. S.. Śledztwo w sprawie wypadku prowadziła Komenda Miejska Policji w P. pod nadzorem Prokuratury Rejonowej w Płocku ( sygn. akt 2 Ds. 1798/05). Postanowieniem z dnia 17 czerwca 2005r. postępowanie umorzono wobec braku ustawowych znamion przestępstwa ( k. 47 akt sprawy 2 Ds. 1798/05 – postanowienie o umorzeniu dochodzenia z dnia 17 czerwca 2005r.). K. S. w dacie zdarzenia ubezpieczona była z tytułu odpowiedzialności oc w pozwanym zakładzie ubezpieczeń ( okoliczność przyznana przez pozwanego).

Pismem z dnia 28 kwietnia 2006r., odebranym przez pozwanego w dniu 12 maja 2006r., powód wystąpił do (...) o wypłatę zadośćuczynienia w kwocie 50.000 zł, odszkodowania z tytułu utraconych zarobków w wysokości 75.470 zł i zwrot kosztów leczenia w kwocie 1.448 zł - w związku z wypadkiem z dnia 28 maja 2005r. W dniu 15 maja 2006r. ubezpieczyciel zażądał dokumentacji, dotyczącej leczenia powoda, rachunków za poniesione koszty leczenia, dowodów potwierdzających utracone zarobki oraz pełnomocnictwo od powoda. W dniu 16 czerwca 2006r. peł. powoda złożył żądane dokumenty, wyliczył wielkość utraconych zarobków. Pozwany nie żądał innych dokumentów. Natomiast powód nie zgłosił innych żądań. Pismem z dnia 26 lipca 2006r. ubezpieczyciel zawiadomił powoda o przyznaniu mu 5.000 zł z tytułu zadośćuczynienia; odnośnie poniesionych strat w gospodarstwie i kosztów zakupu odzieży do sanatorium wskazał, iż nie mają one związku z przedmiotowym wypadkiem. W dniu 3 sierpnia 2006r. kwotę 5.000 zł wypłacono powodowi ( v. akta szkody (...) : k. 5 pismo powoda z dnia 28 kwietnia 2006r. z żądaniem zapłaty, k. 6 pismo pozwanego o dostarczenie dodatkowych dokumentów, k. 7-45 pismo powoda wraz z żądaną dokumentacją, k. 60 pismo pozwanego odnośnie zgłoszonych żądań).

Od stycznia 2011r. S. J.podjął psychoterapię w związku z zaburzeniami stresowymi pourazowymi w związku z wypadkiem; najpierw u psychiatry dr. E. R., potem u psychologa E. R.(1). Za terapię zapłacił 400 zł w dniu 14 kwietnia 2011r. za okres od 17 marca 2011r. do 14 kwietnia 2011r. , za badanie psychiatryczne 80 zł w dniu 3 listopada 2010r. ( v. k. 323-324 zaświadczenie lekarskie, rachunek za badanie, k. 332-333 zaświadczenie psychologa z dnia 14 kwietnia 2011r., rachunek za psychoterapię).

W wyniku wypadku w dniu 28 maja 2005r. powód doznał stłuczenia głowy, stawu barkowego lewego i skręcenia kręgosłupa szyjnego; skutki tych obrażeń są przemijające. Po przebytym wypadku odczuwaćłbóle pleców, ramienia, głowy i nogi, miał kłopoty z chodzeniem. Wynika to z zaostrzenia zespołów korzeniowych , na jakie powód cierpi od lat, a przyczyną wyzwolenia dolegliwości (kolejny raz) był w tym przypadku przebyty uraz w dniu 28 maja 2005r. Na skutek dźwignięcia ok. 30 kg przedmiotu we wrześniu 2006r., wystąpiły u powoda dolegliwości bólowe i kilkumiesięczną niezdolność do pracy ( v. k. 171 opinia biegłego, J. K.).

Zespół bólowy, związany z istnieniem zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających kręgosłupa wystąpiłby u powoda przed uzyskaniem wieku emerytalnego, nawet gdyby nie miało miejsce zdarzenie z 28 maja 2005r.; doznany wówczas uraz mógł wyzwolić kolejne pojawienie się zespołu bólowego, uniemożliwiającego pracę w gospodarstwie rolnym, z tym, że uraz z 28 maja 2005r. nie był jedyną przyczyną niezdolności do pracy; uraz ten mógł być czynnikiem wyzwalającym kolejny raz w ostatnich 10 latach zespół bólowy u człowieka z istniejącą wcześniej zaawansowaną patologia kręgosłupa. Uraz doznany w wypadku nie był czynnikiem wyzwalającym chorobę zwyrodnieniową, ale zaostrzenie jej objawów, mimo zastosowanego leczenia dolegliwości nie ustępują. Z tym ,że gdyby nie wypadek , te dolegliwości wystąpiłyby w dłuższym lub krótszym czasie. O tym, że powód od lat cierpi na dolegliwości kręgosłupa świadczą zapisy z historii choroby z poradni rejonowej, np. wynik badania rtg z lutego 1993r., z października 94r. ( v. k. 193 i k. 209-210 opinie biegłego, J. K., k. 237 opinia biegłego, T. K., k. 142, k. 151 opinie biegłego, A. G.).

Obrażenia doznane przez powoda w wypadku komunikacyjnym spowodowały całkowitą jego niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym od daty wypadku do co najmniej 2011r., przy czym niezdolność ta wynika zarówno z istniejących, zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych odcinka szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa, jak i z wyzwalających i nasilających te objawy skutków przebytego urazu. Każdy z tych czynników przyczynił się w 50 % do niezdolności do pracy ( v. k. 247 opinia biegłego, T. K.).

Ponadto wypadek komunikacyjny, w którym uczestniczył powód, spowodował u niego wystąpienie objawów depresji w przebiegu zaburzenia stresowego pourazowego, która nałożyła się na organiczną dysfunkcję (...). Objawy depresyjne: obniżony nastrój, depresyjna ocena teraźniejszości, skutkują zaburzonym, gorszym funkcjonowaniem w codziennym życiu, to powoduje spadek aktywności, utratę zainteresowań, poczucie niezaradności, obniżonej sprawności intelektualnej. Te objawy psychopatologiczne mają charakter trwały, utrzymują się od czasu wypadku i nasilają. Powód wymagał leczenia psychiatrycznego wkrótce po zaistniałym wypadku, nadal wymaga leczenia, tj. farmakoterapii, psychoterapii. Rokowania co do wyleczenia są raczej niepomyślne. Obecny stan zdrowia powoda w 50% jest skutkiem urazu z dnia 28 maja 2005r.Wcześniejsze problemy zdrowotne stanowiły podłoże do głębszej reakcji depresyjnej i miały wpływ na utrwalenie się objawów. Czynnikami potencjalnie uszkadzającymi (...) powoda mogła być choroba nadciśnieniowa, na którą powód leczył się przed wypadkiem, jak i wieloletnie toksyczne działanie chemicznych oprysków, których używał w prowadzonym gospodarstwie lub inne nieznane czynniki. Brak jest dostatecznych danych do uznania, iż to w wyniku wypadku doszło uszkodzenia mózgu, opiniowany nie stracił przytomności, RTG z dnia 17 czerwca 2005r. nie wykazało zmian urazowych kości sklepienia czaszki. ( v. k. 278, k. 305, k. 334, k. 361-362, k. 383-384 opinie biegłych psychiatry A. K. i psychologa W. S. ) .

Wykonane przez S. J. badania MR oraz przebyta rehabilitacja i leczenie sanatoryjne były przydatne w diagnozowaniu i leczeniu choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, na którą powód leczy się 1993r. ( v. k. 171 opinia biegłego J. K.).

Od kilkunastu lat powód i jego żona zajmowali się uprawą warzyw w tunelach foliowych w swoim gospodarstwie rolnym w Z. o powierzchni ok. 6,6 ha. W 2004r. mieli 13 tuneli, w 2005r. 15 tuneli, nieogrzewanych, każdy zajmował ok. 200 m ² powierzchni. Na 2 hektarach uprawiali pomidory, ogórki, kapustę, kalafior, rzodkiewki, sałatę, fasolę, seler, pietruszkę, marchew, cebulę, paprykę, truskawki, hodował także sadzonki warzyw na sprzedaż, przy czym część warzyw uprawiania była w tunelach, część w gruncie, na 3 hektarach siał zboże, na 1 hektarze hodował choinki, łąki zajmowały ok. 1,5 ha. Gospodarstwo prowadził razem z żoną, nikogo nie zatrudniał, niekiedy korzystał z pomocy sąsiadów przy pikowaniu, pieleniu, nie płacił za tę pracę, odrabiał ją pracą ciągnika. Dochód z gospodarstwa należał do powoda i jego żony. Do pracy w gospodarstwie posiadał 2 ciągniki, kultywator, opryskiwacz, pług, bronę i bronę talerzową, agregat uprawowy, siewnik, rozrzutnik obornika, sprzęt do ładowania, przyczepy. Sadzonki do uprawy sam hodował. Plony sprzedawał na rynku. Nie prowadził księgowości; nie odnotowywał, ile w danym roku wyhodował warzyw, ile sprzedał, za jaką kwotę, jakie poniósł wydatki na uprawy, jakie straty. ( v. k. 35 zaświadczenie Wójta Gminy Ł. z dnia 16 kwietnia 2008r., k. 400-401, k.507 zeznania powoda, S. J., k. 123-124 zeznania świadka, T. J. ).

Po wypadku prowadzeniem gospodarstwa zajmowała się żona powoda, pomagał jej syn. Powód nie pracował w gospodarstwie. Uprawiano tylko pomidory, zboże, choinki . Dochody, jakie przynosiło gospodarstwo wynosiły rocznie ok. 18.000 zł ( v. k. 401-402, k. 530-531 zeznania powoda, S. J.).

Hipotetyczny średnioroczny dochód ( po odliczeniu koniecznych nakładów), jaki powód osiągnąłby ze swojego gospodarstwa rolnego w latach 2005-2010, gdyby nie uległ wypadkowi w 2005r., to kwota 60.369 zł ( v. k. 415 i k. 512 opinie biegłego, Z. B.).

W marcu 2011r. S. J. przekazał gospodarstwo rolne synom, od 3 maja 2012r. otrzymuje emeryturę rolniczą ( v. k. 400 zeznania powoda, S. J., k. k. 490-491 informacja KRUS w P. z dnia 7 grudnia 2012r.).

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie częściowych zeznań powoda, S. J. ( k. 118- 123, 400- 402, k. 507, k. 530-531 ), świadka, T. J. ( k. 123- 125), w oparciu o dokumenty w postaci : dokumentacji leczenia powoda ( k. 13-17, k. 78-91, k. 94-95, k. 131), orzeczeń lekarza rzeczoznawcy KRUS ( k.225-235), rachunku zakupu odzieży i obuwia ( k. 18), faktur za wykonanie rezonansu magnetycznego ( k. 18), karty informacyjnej ( k. 23), zaświadczenia Wójta Gminy Ł. z dnia 16 kwietnia 2008r. ( k. 35), postanowienia z dnia 17 czerwca 2005r. o umorzeniu dochodzenia ( k. 47 akt sprawy 2 Ds. 1798/05 PR w P.), zaświadczenia lekarskiego z dnia 17 marca 2011r. i z dnia 14 kwietnia 2011r. ( k. 323, k. 332), rachunku za badanie ( k. 324), rachunku za terapię ( k. 333), informacji KRUS w G. z dnia 14 sierpnia 2013r. ( k. 534-535), informacji KRUS w P. z dnia 7 grudnia 2012r. ( k. 490-491), decyzji KRUS ( k. 492 – 497), pisma powoda z dnia 28 kwietnia 2006r. z żądaniem zapłaty, pisma pozwanego o dostarczenie dodatkowych dokumentów, pisma powoda wraz z żądaną dokumentacją, pisma pozwanego odnośnie zgłoszonych żądań ( akta szkody (...) : k. 5, k. 6, k. 7-45, k. 60), a także opinie biegłych : A. G. ( k. 141-142, k. 151), J. K. ( k. 170-172, k. 193, k. 209-210), T. K. ( k. 237-239, k. 247), A. K. i W. S. ( k. 278-282, k. 305-306, k. 334, k. 360-362, k. 383- 384 ) , Z. B. ( k. 411-469, k. 511-514).

Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda odnośnie ilości plonów, jakie zbierał z gospodarstwa i sprzedawał, kosztów prowadzenia gospodarstwa i dochodów, jakie uzyskiwał przed wypadkiem. W tym zakresie nie przedstawił on sądowi żadnych dowodów, a jego twierdzenia, że zysk – po odliczeniu nakładów- z ok. 6 hektarowego gospodarstwa, prowadzonego tylko przez powoda i jego żonę, wynosił rocznie ponad 70.000 zł są niewiarygodne w świetle zasad doświadczenia życiowego; powszechnie wiadomo, że działalność rolnicza, prowadzona na niewielkim obszarze przy wykorzystaniu wyłącznie pracy właścicieli, nie przynosi dużych dochodów.

Dlatego też, by ustalić, jakie dochody powód osiągał przed wypadkiem, sąd posiłkował się opinią biegłego rolnika, który opierając się o zeznania powoda co do rodzaju i ilości upraw oraz sposobu prowadzenia gospodarstwa rolnego wyliczył, jakie hipotetycznie były średnie dochody z gospodarstwa za lata 2005- 2010.

Zarzuty powoda do opinii sąd uznał za niezasadne. Ponieważ powód nie wykazał rzeczywistych dochodów z gospodarstwa, należało ustalić, jakie dochody mógł osiągnąć, zakładając rodzaj i wielkość upraw, sposób prowadzenia gospodarstwa, średnie ceny plonów rolnych w danym czasie i średnie nakłady na uprawy i straty. Biegły ustalił przeciętny, zwykły dochód, możliwy do osiągnięcia przez powoda w latach 2005 -2010. S. J. nie wykazał, by opinia biegłego była nierzetelna, czy oparta o nieprawidłowe założenia lub wyliczenia; powód wskazuje jedynie, że osiągał wyższe plony i wyższe ceny ze sprzedaży, że ponosił niższe koszty produkcji, jednak tych twierdzeń w żaden sposób nie wykazał. Dlatego też oddalono wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego.

W zakresie sadzonek biegły podał, iż w okresie 6 lat powód uzyskałby dochód z ich produkcji w ilościach przez niego podanych w kwocie 81.300 zł, z tym, że nie jest możliwe, by przy produkcji takiej ilości sadzonek sam pracował. Przez pierwsze 3 miesiące pracy przy sadzonkach musiałyby pracować razem z nim jeszcze 2 osoby, a w pozostałych 4 miesiącach jeszcze jedna osoba. Z zeznań powoda wynika, że gospodarstwo prowadził razem z żoną, więc w drugim okresie był w stanie wyprodukować takie ilości sadzonek, jak podał ( dwie osoby), natomiast w pierwszym okresie musiałby zatrudnić jeszcze jedną osobę, więc jego zeznania są niewiarygodne co do ilość produkowanych przez siebie sadzonek.

Można zatem wyliczyć na podstawie danych wskazanych w opinii, że powód, pracując razem z żoną , był w stanie wyprodukować przez okres 6 lat po 7 miesięcy w roku sadzonki za kwotę 69.696 zł :

- w ciągu 6 lat za kwotę 81300 zł,

- więc za 1 rok - 13.550 zł,

- 13.550 zł : 7 miesięcy pracy przy sadzonkach = 1.936 zł ( za jeden miesiąc) x 3

pierwsze miesiące = 5.808 zł x 2/3 ( gdyż pracował razem z żoną, a nie w 3

osoby ) = 3.872 zł za pierwszy okres pracy przy sadzonkach,

- 3.872 zł + 7744 zł ( 4 pozostałe miesiące x 1.936 zł) = 11.616 zł za 1 rok przy założeniu, że pracował z żoną.

- stąd za 6 lat dochód z sadzonek to kwota 69.696 zł ( 6 x 11.616 zł).

Oddalono również wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych chirurga urazowego i neurologa; opinie sporządzone przez biegłych chirurga urazowego i neurochirurga wyczerpująco wyjaśniły skutki wypadku drogowego dla zdrowia powoda, zaś powód nie wskazał wobec tych opinii żadnych zasadnych zarzutów.

Na wniosek pozwanego dowód z przesłuchania stron ograniczono do przesłuchania powoda, gdyż przedstawiciel pozwanego nie miał informacji na temat wypadku powoda i jego skutków dla zdrowia powoda.

Sąd zważył, co następuje:

Art. 436 kc w zw. z art. 435 kc przewiduje, iż samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu wyrządzoną komukolwiek przez ruch pojazdu, chyba że szkoda wystąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Zgodnie zaś z art. 445 kc w zw. z art. 444 kc w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Odpowiedzialność ubezpieczyciela za sprawcę zdarzenia wynika z art. 822 kc.

Pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności za skutki wypadku z dnia 28 maja 2005r., sporny był jedynie rodzaj i wysokość szkody, jakiej doznał powód w wyniku tego zdarzenia.

Niewątpliwe jest, iż w skutek wypadku z dnia 28 maja 2005r. powód doznał uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia : stłuczenia głowy, stawu barkowego lewego i skręcenia kręgosłupa szyjnego, przy czym skutki tych obrażeń są przemijające, odczuwa ból pleców, ramienia, głowy i nogi, ma kłopoty z chodzeniem, z tym, że wynika to z zaostrzenia zespołów korzeniowych , na jakie powód cierpi od lat, a przyczyną wyzwolenia dolegliwości po raz kolejny był uraz z 28 maja 2005r. Należy jednak podkreślić, że uraz doznany w wypadku nie był czynnikiem wyzwalającym chorobę zwyrodnieniową, ale tylko zaostrzenie jej objawów; gdyby nie wypadek te dolegliwości wystąpiłyby w dłuższym lub krótszym czasie. Obrażenia doznane przez powoda spowodowały całkowitą jego niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym od daty wypadku do co najmniej 2011r., przy czym niezdolność ta wynika zarówno z istniejących, zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych odcinka szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa, jak i z wyzwalających i nasilających te objawy skutków przebytego urazu, a każdy z tych czynników przyczynił się w 50 % do spowodowania niezdolności do pracy. Poza tym, wypadek wywołał u niego objawy depresyjne w postaci obniżonego nastroju, depresyjnej oceny teraźniejszości, co skutkuje zaburzonym, gorszym funkcjonowaniem w codziennym życiu : spadek aktywności, utrata zainteresowań, poczucie niezaradności, obniżona sprawności intelektualnej. Te objawy mają charakter trwały, utrzymują się od czasu wypadku i nasilają, a rokowania co do wyleczenia są raczej niepomyślne. Należy jednak zauważyć, że obecny stan zdrowia psychicznego powoda jedynie w 50% jest skutkiem urazu z dnia 28 maja 2005r.; wcześniejsze problemy zdrowotne stanowiły podłoże do głębszej reakcji depresyjnej i miały wpływ na utrwalenie się objawów.

Skutki wypadku są zatem poważne dla powoda; wiążą się nie tylko z doznanym bólem i cierpieniem z uwagi na uszkodzenie ciała i rozstrój zdrowia psychicznego, ale także z koniecznością zmiany dotychczasowego sposobu życia. Do daty wypadku powód pracował zawodowo, osiągał dochody, funkcjonował jako aktywny człowiek, zaś po wypadku nie był już w stanie zajmować się pracą, prowadzenie gospodarstwa musiał przekazać żonie i synowi, pogłębiły się objawy depresyjne. Dlatego też uznano, że kwota 40.000 zł zadośćuczynienia jest adekwatna do rodzaju i rozmiaru krzywdy doznanej przez S. J. w dniu 28 maja 2005r. Od tej kwoty odliczono 5.000 zł wypłacone dobrowolnie przez pozwanego.

Zgodnie z art. 444 § 1 kc w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Ponieważ S. J. wymagał od dnia wypadku leczenia psychiatrycznego i nadal tego leczenia wymaga, zasadne jest przyznanie mu odszkodowania obejmującego koszty poniesionej psychoterapii w wysokości 400 zł. Uwzględniono żądanie w tym zakresie w całości, gdyż potrzeba przeprowadzenia terapii wynika wyłącznie z nasilenia się objawów depresyjnych na skutek wypadku.

Co do odszkodowania w kwocie 2.086 zł powództwo oddalono, skoro badania MR oraz rehabilitacja i leczenie sanatoryjne były przydatne w diagnozowaniu i leczeniu choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, nie zaś skutków przedmiotowego wypadku.

Jeśli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeśli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość na skutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty ( art. 444 § 2 kc). Wg SN ( v. wyrok z 7 stycznia 2004r., III CK 181/02 ) przepis ten stosuje się do sytuacji, w której rolnik utracił zdolność do pracy w gospodarstwie rolnym; renta ma rekompensować poniesioną stratę. Strata może polegać na tym, że rolnik nie osiągnął dochodów takich, jak przed wypadkiem, albo zwiększyły się koszty produkcji rolnej , jeśli np. musiał zatrudnić najemnych pracowników do prac rolnych; rentę można skumulować jako jedną kwotę za cały okres.

Biegli ocenili, że S. J. był od daty wypadku na skutek odniesionego wówczas urazu całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym do co najmniej 2011r., istnieje więc związek przyczynowy pomiędzy wypadkiem, jego skutkami dla zdrowia powoda a niemożliwością prowadzenia przez niego gospodarstwa rolnego i nie uzyskaniem w związku z tym dochodów, takich jak przed wypadkiem. Podkreślenia wymaga jednak fakt, że niezdolność ta wynika zarówno ze zmian zwyrodnieniowych odcinka szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa, jak i z wyzwalających i nasilających te objawy skutków przebytego urazu, a każdy z tych czynników przyczynił się w 50 % do niezdolności powoda do pracy.

Stąd też zasadne okazało się żądanie powoda w zakresie renty, obejmującej utracone dochody za wskazany okres.

Średnioroczny hipotetyczny dochód z gospodarstwa powoda w latach 2005-2010 to kwota 60.369 zł ( 48.753 zł + 11.616 zł). Rzeczywisty osiągany przez niego dochód wynosił 18.000 zł rocznie. Zatem za jeden rok strata dochodów to kwota 42.369 zł. Ale ponieważ tylko w 50% niezdolność powoda do pracy jest skutkiem wypadku, przyjęto do wyliczeń połowę utraconych dochodów, czyli po 21.185 zł rocznie.

Od powyższych kwot odjęto także zasiłki rolnicze i rentę rolniczą, jaką powód otrzymywał od dnia wypadku – w wysokości 50%, skoro świadczenia te otrzymywał ze względu na niezdolność do pracy, wywołaną jedynie w 50% skutkami urazu z dnia 28 maja 2005r.

Należne zatem powodowi kwoty z tytułu utraconych dochodów wynoszą:

- za 2005r. : 21.185 zł – 763 zł ( 1.526 zł zasiłek chorobowy x 50%) = 20.422 zł;

- za 2006r. : 21.185 zł – 731 zł ( 1.463 zł zasiłek chorobowy x 50%) = 20.454 zł;

- za 2007r.: 21.185 zł – 1.375 zł ( 2.751 zł zasiłek chorobowy x 50%)=19.810 zł;

- za 2008r. : 21.185 zł –1.316 zł ( 6 msc x438,80 zł x50%)- 692 zł ( 1.385 zł zasiłek chorobowy x 50%) = 19.177 zł ;

- za 2009r. : 21.185 zł –2.772 zł (2msc x 442,80 zł x50%+ 10 msc x 456,83 zł x50% = 442,80 zł+2.329,15) = 18.413 zł;

- za 2010r. : 21.185 zł – 2.895 zł (2 msc x465,83 zł x 50% + 10 msc x 485,84 zł x 50% = 465,83 zł+ 2.429,20 zł) = 18.290 zł.

Kwoty powyższe zasądzono w całości na rzecz powoda, mimo, iż gospodarstwo rolne prowadził razem z żoną, zatem uzyskane dochody stanowiłyby ich majątek wspólny. Jednakże każdy z małżonków może samodzielnie dochodzić należności objętych majątkiem wspólnym. Przyznane powodowi kwoty wejdą więc do majątku wspólnego jego i żony.

Za 2005r. przyznano zwrot utraconych dochodów za cały rok, mimo, iż wypadek miał miejsce pod koniec maja. Od tej daty jednak powód nie był w stanie zajmować się już pracami rolnymi i przygotować rośliny, tak, by owocowały, na skutek tego nie osiągnął w 2005r. możliwego dochodu.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 455 kc w zw. z art. 481 kc. Art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym (……) stanowi, iż zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni, licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie; a w przypadku gdyby wyjaśnienie w terminie, o którym mowa w ust. 1, okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba, że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego.

Z akt szkody wynika, że pierwsze zgłoszenie żądania miało miejsce w dniu 12 maja 2006r. ( data wpływu pisma do (...)) i dotyczyło zadośćuczynienia w kwocie 50.000 zł, utraconych dochodów w kwocie 75.470 zł i kosztów leczenia w kwocie 1.448 zł, zaś po złożeniu żądanych dokumentów w dniu 16 czerwca 2006r., świadczenia z tego tytułu mogły być wypłacone w terminie 14 dni, czyli w dniu 30 czerwca 2006r. Stąd też odsetki ustawowe od zadośćuczynienia i utraconych dochodów za 2005r. zasądzono od dnia następnego, czyli od 1 lipca 2006r. do dnia zapłaty.

Co do nie zgłoszonych wcześniej żądań uznano, że pierwsze wezwanie do zapłaty nastąpiło w dacie doręczenia odpisu pozwu pozwanemu i od tej daty liczyć termin dla spełnienia świadczenia, wg zasad j.w. Odpis pozwu (...) otrzymał w dniu 12 sierpnia 2008r. ( k. 56 akt). Po otrzymaniu pozwu nie podjął żadnych czynności, by wyjaśnić okoliczności, potrzebne do ustalenia swojej odpowiedzialności, czy wysokości świadczenia. Dlatego przyjęto, iż w dniu 12 sierpnia 2008r. nastąpiło zawiadomienie (...) o szkodzie odnośnie utraconych dochodów w kwocie 150.940 zł za 2006 i 2007 r. i od tej daty liczono 30 dniowy termin dla wypłacenia świadczenia. Zatem wypłata świadczeń winna nastąpić w dniu 11 września 2008r. Odsetki zasądzono dnia następnego, tj. od 12 września 2008r. do dnia zapłaty.

Co do roszczeń zgłoszonych w toku procesu tj. utraconych dochodów za 2008, 2009 i 2010r, przyjęto, iż wezwanie do ich zapłaty nastąpiło po raz pierwszy w momencie doręczenia pozwanemu odpisu pisma rozszerzającego powództwo, tj. w dniu 23.08.2011r. ( k. 354- na piśmie potwierdzenie jego odbioru przez upoważnioną osobę , pismo z k. 322 nie było doręczone pozwanemu). Stąd zapłata powinna nastąpić w dniu 22 września 2011r. ( 30 dni licząc od 23 sierpnia 2011r), zatem odsetki należne są od dnia następnego, tj. od dnia 23 września 2011r.

Żądanie 400 zł odszkodowania zgłoszono po raz pierwszy w toku procesu. Pismo z k. 331 doręczono powodowi w dniu 19 sierpnia 2011r. ( k. 353), 30 dniowy termin upłynął w dniu 18 września 2011r. Odsetki zasądzono od dnia następnego, tj. od 19 września 2011r. do dnia zapłaty.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 kpc, stosunkowo je rozdzielając.

Powód żądał łącznie ok. 425.000 zł , przyznano mu ok. 150.000 zł , czyli wygrał proces w ok. 35%. W takiej proporcji rozdzielono koszty.

Koszty powoda, zwolnionego od kosztów w całości, wyniosły 7.217 zł (wynagrodzenie pełnomocnika 7.200 zł + opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł).

Koszty pozwanego to również kwota 7.217 zł ( wynagrodzenie pełnomocnika 7.200 zł + opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł).

Stąd też należne powodowi od pozwanego koszty wynoszą : 2.526 zł ( 7.217 zł x 35%), a pozwanemu od powoda : 4.691 zł ( 7.217 zł x 65 %). Różnica kosztów na korzyść pozwanego to kwota 2.165 zł ( 4.691 - 2.526 zł).

Poniesione przez Skarb Państwa w toku procesu wydatki wyniosły 8.937,85 zł :

- k. 133- 17,36 zł,

- k. 175- 378 zł

- k. 196- 210 zł

- k. 212- 252 zł

- k. 249 – 672,75 zł

- k. 287 – 790 zł

- k. 309 – 189,26 zł + 189,26 zł

- k. 337- 200 zł

- k. 365 - 209 zł + 189 zł

- k. 387 – 189,26 zł +204,26 zł

- k. 471 – 4.187,70 zł

- k. 516 – 1.060 zł.

Pobrano od pozwanego na rzecz SP tytułem zwrotu wydatków kwotę 3.128 zł ( 8.937,85 zł x 35% ), a także opłatę od pozwu w części uwzględnionego powództwa tj. 7.599 zł (zł. 151.966 zł x 5 % ).

Powoda nie obciążono wydatkami w zakresie oddalonego powództwa, gdyż został w całości zwolniony od kosztów sądowych.