Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Płocku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 07 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Płocku, Wydział I Cywilny

w składzie :

Przewodniczący : SSR del. Radosław Jeznach

Protokolant : Magdalena Rymkiewicz - Aranowska

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2014 r. w Płocku

na rozprawie

sprawy z powództwa H. B.

przeciwko (...) Spółka Akcyjna w W.

o zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę

1.  zasądza tytułem zadośćuczynienia od pozwanego (...) Spółka Akcyjnaw W.na rzecz powódki H. B.kwotę 75 000,00 zł (siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 23 lutego 2012 r. do dnia zapłaty – ponad wypłaconą tytułem zadośćuczynienia kwotę 55 000 zł;

2.  w pozostałym zakresie oddala powództwo o zadośćuczynienie;

3.  zasądza tytułem odszkodowania od pozwanego (...) Spółka Akcyjnaw W.na rzecz powódki H. B.kwotę 8 940 zł (osiem tysięcy dziewięćset czterdzieści złotych) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 2 980 zł od dnia 23 lutego 2012 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 5 960 zł od dnia 02 listopada 2013 r. do dnia zapłaty – ponad wypłaconą tytułem odszkodowania kwotę 1 500 zł;

4.  w pozostałym zakresie oddala powództwo o odszkodowanie;

5.  zasądza tytułem skapitalizowanej renty za okres od dnia 01 października 2012 r. do dnia 30 września 2013 r. od pozwanego (...) Spółka Akcyjnaw W.na rzecz powódki H. B.kwotę 8 760 zł (osiem tysięcy siedemset sześćdziesiąt złotych) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 02 listopada 2013 r. do dnia zapłaty;

6.  w pozostałym zakresie oddala powództwo o zasądzenie skapitalizowanej renty;

7.  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjnaw W.na rzecz powódki H. B.rentę z tytułu zwiększenia się potrzeb w wysokości 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) miesięcznie, płatną z góry do 5-ego dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności któregokolwiek ze świadczeń, poczynając od dnia 01 października 2013 r.;

8.  w pozostałym zakresie oddala powództwo o zasądzenie renty z tytułu zwiększonych potrzeb;

9.  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjnaw W.na rzecz powódki H. B.kwotę 1 968 zł (jeden tysiąc dziewięćset sześćdziesiąt osiem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

10.  nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Płocku kwotę 7 453,65 zł (siedem tysięcy czterysta pięćdziesiąt trzy złote sześćdziesiąt pięć groszy) tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych.

SSR del. Radosław Jeznach

Sygn. akt I C 1105/12

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 31 maja 2012 r. powódka H. B.wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego (...) Spółka Akcyjnaw W.:

- kwoty 100 000 zł tytułem zadośćuczynienia (art. 445 § 1 kc) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 09 lutego 2012 r. do dnia zapłaty

- kwoty 2 980 zł tytułem odszkodowania (art. 444 § 1 kc) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 09 lutego 2012 r. do dnia zapłaty;

powódka wniosła nadto o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż w dniu 28 listopada 2011 r. na skrzyżowaniu ulic (...)w P., R. K., kierujący pojazdem marki K. nr rej. (...), doprowadził do potrącenia przechodzącej przez wyznaczone przejście dla pieszych H. B.; na skutek wypadku powódka doznała naruszenia integralności fizycznej i rozstroju zdrowia, przy czym pojazd sprawcy zdarzenia objęty był ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u pozwanego. Bezpośrednio po zdarzeniu powódce udzielono pomocy w Wojewódzkim Szpitalu (...)w P.– gdzie stwierdzono złamanie wieloodłamowe nasady bliższej kości ramiennej prawej, złamanie otwarte wieloodłamowe kości goleni prawej w 1/3 proksymalnej, złamanie kości krzyżowej po stronie prawej, złamanie górnej i dolnej gałęzi kości łonowej po stronie prawej, złamanie wyrostków poprzecznych kręgów L4 i L5, odmę opłucnową, krwiaka okołonerkowego prawostronnego; na oddziale urazowo-ortopedycznym przeprowadzono zabieg zewnętrznej stabilizacji kości piszczelowej prawej stabilizatorem nasadowym, repozycji złamania bliższego końca kości ramiennej prawej oraz stabilizacji przez skórnej drutami K; złamane kończyny zostały unieruchomione w ortezie barkowej i ramiennej, zaś rana goleni prawej została oczyszczona i zaopatrzona chirurgicznie. Następnie w dniu 12 grudnia 2011 r. został przeprowadzony kolejny zabieg operacyjny polegający na otwartym nastawieniu złamania kości ramiennej prawej ze stabilizacją wewnętrzną płytką (...)oraz śrubami; w dniu 20 grudnia 2011 r. usunięto stabilizator zewnętrzny z goleni prawej, złamana kość piszczelowa została nastawiona oraz zespolona wewnętrzną płytką i śrubami, wdrożono antybiotykoterapię, profilaktykę przeciwzakrzepową i podano leki przeciwbólowe – w dniu 10 stycznia 2012 r. powódka została wypisana do domu z zaleceniem prowadzenia fotelowo-łóżkowego trybu życia i kontynuowania leczenia w poradni ortopedycznej. Zdaniem powódki wskutek wypadku stała się ona osobą całkowicie zależną od wsparcia i pomocy osób trzecich, co w znacznym stopniu wpłynęło na jej kondycję psychofizyczną – po powrocie do domu odczuwała ból o silnym natężeniu, zwłaszcza przy próbie zmiany pozycji; do chwili obecnej powódka odczuwa dolegliwości bólowe oraz ograniczenia będące następstwem doznanych obrażeń ciała, konieczne było poddanie się rehabilitacji. Przed wypadkiem powódka była osobą w pełni samodzielną, nie skarżyła się na problemy zdrowotne. Według powódki wskutek ograniczeń w samodzielnym funkcjonowaniu wymagała ona opieki osoby trzeciej przez 56 dni po 8 godzin – przy czym przyjęto stawkę wynagrodzenia 10 zł za godzinę opieki. (...) SAw L.w imieniu powódki pismem z dnia 31 stycznia 2012 r. zgłosiło szkodę do likwidacji wnosząc o wypłatę 130 000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz 4 480 zł tytułem odszkodowania za koszty opieki – decyzją z dnia 08 lutego 2012 r. przyznana została łączna kwota 55 000 zł tytułem zadośćuczynienia i 1 500 zł tytułem kosztów opieki. W orzeczeniu lekarskim wydanym dla potrzeb postępowania likwidacyjnego lekarz ortopeda określił trwały uszczerbek na zdrowiu powódki na 40%. Powódka wskazała, iż termin naliczania odsetek ustawowych wynika z dyspozycji art. 817 § 1 kc, zgodnie z którym to przepisem zakład ubezpieczeń ma obowiązek dokonać likwidacji szkody w terminie 30 dni od dnia jej zgłoszenia.

W odpowiedzi na pozew z dnia 12 lipca 2012 r. pozwany (...) w W. wniósł o oddalenie powództwa. Pozwany wskazał, iż wypłacona na rzecz powódki w toku postępowania likwidacyjnego łączna kwota 56 500 zł jest adekwatna do rozmiaru doznanej szkody niemajątkowej oraz uzasadnionych kosztów opieki; zdaniem pozwanego sformułowane w pozwie roszczenia są nadmiernie wygórowane. Pozwany podniósł, że żądanie w zakresie należności odsetkowej jest sprzeczne z dyspozycją art. 14 ust. 1 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (…) – szkoda przez powódkę zgłoszona została w dniu 23 stycznia 2012 r.

W piśmie z dnia 18 października 2013 r. (wniesionym w dniu 21 października 2013 r.) powódka rozszerzyła powództwo wnosząc o zasądzenie na jej rzecz dodatkowo następujących kwot :

- 17 500 zł z ustawowymi odsetkami od daty roszczenia rozszerzonego powództwa z tytułu zadośćuczynienia na podstawie art. 445 § 1 kc

- 13 970 zł z ustawowymi odsetkami od daty roszczenia rozszerzonego powództwa z tytułu sprawowania opieki na podstawie art. 444 § 1 kc

- 14 600 zł z ustawowymi odsetkami od daty roszczenia rozszerzonego powództwa z tytułu odszkodowania na podstawie art. 444 § 2 kc

- 1 200 zł miesięcznie tytułem renty za zwiększone potrzeby płatnej z góry do 5-ego dnia każdego miesiąca począwszy od 01 października 2013 r. wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia płatności; powódka wskazała, iż rozszerzenie powództwa uzasadnione jest w świetle opinii biegłych, zgodnie z którymi doznała ona trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 69%; biegli stwierdzili też negatywne rokowania na przyszłość. Stwierdziła, iż w okresie od 10.01.2012 do 10.07.2012 (6 miesięcy) wymagała opieki przez 9 godzin dziennie przy stawce 10 zł, zaś w okresie od 11.07.2012 do 25.08.2012 (1,5 miesiąca) wymagała opieki przez 5 godzin dziennie przy stawce 10 zł. Ponieważ należne odszkodowanie za koszty opieki wynosi łącznie 18 450 zł, to przy uwzględnieniu kwoty wypłaconej z tego tytułu przez pozwanego do zapłaty pozostaje kwota 13 970 zł. Po opuszczeniu oddziału rehabilitacyjnego w okresie od 01 października 2012 r. do 30 września 2013 r. powódka wymagała pomocy w wymiarze 4 godzin dziennie (kwota 14 600 zł); wysokość renty miesięcznej tytułem zwiększonych potrzeb wynika z ustalonej przez biegłych konieczności stałej opieki osób trzecich w wymiarze 4 godzin dziennie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

W dniu 28 listopada 2011 r. o godz. 6.30 na przejściu dla pieszych w rejonie skrzyżowania ulic (...)w P.doszło do potrącenia H. B.przez kierującego samochodem marki K. (...) nr rej. (...) R. K.– kierujący uznany został za sprawcę zdarzenia (notatka ze zdarzenia drogowego z dnia 28.11.2011). Wskutek wypadku H. B.doznała stłuczenia głowy z ranami w okolicy nosa i lewego policzka, złamania wieloodłamowego nasady bliższej kości ramiennej prawej, złamania otwartego wieloodłamowego kości goleni prawej w 1/3 proksymalnej, złamania kości krzyżowej po stronie prawej, złamania górnej i dolnej gałęzi kości łonowej po stronie prawej, złamania wyrostków poprzecznych kręgów L4 i L5, odmy opłucnowej prawostronnej oraz wystąpił u niej krwiak okołonerkowy lewostronny.

H. B.od dnia wypadku przebywała na Oddziale Anestezjologii i Intensywnej Terapii Wojewódzkiego Szpitala (...)w P.do dnia 05 grudnia 2011 r., a następnie została przeniesiona na Oddział Urazowo-Ortopedyczny. W dniu przyjęcia do szpitala wykonano drenaż prawej jamy opłucnowej, stabilizację wewnętrzną złamania prawej kości ramiennej oraz płukanie, drenaż i stabilizację zewnętrzną złamania kości goleni prawej; po badaniu rtg klatki piersiowej w dniu 04 grudnia 2011 r. usunięto dren z prawej jamy opłucnowej. W dniu 12 grudnia 2011 r. wykonano otwarte nastawienie złamania kości ramiennej prawej ze stabilizacją wewnętrzną płytką (...)i śrubami; w dniu 20 grudnia 2011 r. usunięto stabilizator zewnętrzny (...)z prawej goleni i wykonano otwarte nastawienie złamania kości piszczelowej prawej ze stabilizacją wewnętrzną płytką (...)i śrubami; stosowano antybiotykoterapię, profilaktykę przeciwzakrzepową, leki przeciwbólowe i przeciwzakrzepowe. Gojenie ran operacyjnych przebiegało prawidłowo z wyjątkiem rany urazowej na goleni, gdzie doszło do przedłużonego gojenia w wyciekiem krwisto-surowicznym. H. B.wypisano ze szpitala w dniu 10 stycznia 2012 r. w stanie ogólnym dobrym z zaleceniami fotelowo-łóżkowego trybu życia, kontroli w poradni ortopedycznej i przepisano leki.

W związku ze stłuczeniem głowy z ranami w okolicy nosa i lewego policzka doszło u H. B.do uszczerbku na zdrowiu 3% - pozostały widoczne blizny pourazowe po wygojeniu ran na powłokach twarzy. Jeszcze podczas pobytu na oddziale urazowo-ortopedycznym doszło do całkowitego wchłonięcia się odmy opłucnowej prawostronnej bez zauważalnych w badaniu rentgenowskim powikłań – leczenie odmy polegało na umieszczeniu drenu do jamy opłucnej, co jest zabiegiem bolesnym i uciążliwym oraz wymagającym podawania leków przeciwbólowych; po usunięciu drenu pacjent zazwyczaj odczuwa przez pewien okres dolegliwości bólowe; odma opłucnowa nie wpłynęła na stan zdrowia i funkcjonowanie organizmu H. B.. Obrażenia w postaci krwiaka okołonerkowego lewostronnego ze stłuczeniem nerki lewej uległy wyleczeniu nie powodując upośledzenia funkcji układu moczowego.

W związku ze złamaniem kości ramiennej prawej doszło do uszczerbku na zdrowiu 25% - występuje u H. B. trwale ograniczony zakres ruchu w stawie ramiennym, który uniemożliwia sprawne posługiwanie się kończyną; konieczne korzystanie z kul ortopedycznych dodatkowo utrudnia dysfunkcja w obrębie ramienia. W związku ze złamaniem miednicy doszło do uszczerbku na zdrowiu 20% - złamanie to trwale ograniczyło zdolność poruszania się, powodując konieczność korzystania z kul do końca życia. Złamanie kości goleni prawej wiąże się z 16%-owym uszczerbkiem na zdrowiu w związku z pogorszeniem się funkcji stawu kolanowego ograniczeniem zakresu ruchu i niestabilnością boczną i utrzymującym się obrzękiem podudzia; w związku z utrzymywaniem się dolegliwości bólowych w okolicy kręgów L4 i L5 wynikających ze złamania wyrostków poprzecznych uszczerbek na zdrowiu wynosi 5%. Wskutek urazów sprawność ruchowa H. B. została poważnie ograniczona, stabilizując się na pewnym poziomie – z racji wieku i rozległości doznanych urazów wykluczona jest w zasadzie możliwość polepszenia się sprawności, jej sprawność z upływem lat będzie się pogarszała szybciej niż u osoby zdrowej. Do chwili wypadku H. B. była osobą samodzielną, sprawną fizycznie; w związku z obrażeniami powypadkowymi przebywała 44 dni w szpitalu, gdzie była poddawana kilkukrotnie zabiegom operacyjnym, które nie były jednak w stanie przywrócić jej sprawności sprzed dnia wypadku. Obecnie ma znacznie ograniczoną funkcję kończyny górnej i dolnej po prawej stronie, odczuwa dolegliwości bólowe (kończyn, okolicy L-S kręgosłupa i miednicy), porusza się przy pomocy kul utykając. Rokowania co do poprawy jej zdrowia są raczej niepomyślne – zabiegi rehabilitacyjne mogą nieznacznie poprawić lub choćby utrzymać na obecnym poziomie stopień jej sprawności. Doznane urazy spowodowały znaczące ograniczenie w samodzielnym poruszaniu się H. B. oraz w niektórych codziennych czynnościach życiowych ze względu na ograniczenia powstałe w sprawności prawej kończyny górnej – przemieszczanie się na dłuższe odległości oraz wykonywanie części codziennych prac domowych wymaga pomocy osób trzecich. W związku z obrażeniami kończyn i przebytymi zabiegami operacyjnymi przechodząc rekonwalescencję w warunkach domowych po wypisie ze szpitala H. B. przez okres około 6 miesięcy w zakresie 5 godzin dziennie korzystała z pomocy osób trzecich; w okresie rehabilitacji domowej (1,5 miesiąca) wymagała opieki po 4 godziny dziennie; obecnie wymiar koniecznej opieki to 3 godziny dziennie przy czynnościach życia codziennego (gotowanie, sprzątanie, mycie się, robienie zakupów).

W związku z wypadkiem H. B. nie korzystała z opieki psychologa czy psychiatry – do chwili obecnej nie widzi takiej potrzeby; nie wykazuje objawów zaburzeń psychicznych związanych przyczynowo z wypadkiem, nie wymaga opieki psychologicznej lub psychiatrycznej; występujące okresowo stany napięcia związane są z występującą od lat nerwicą. Nie wystąpił u niej uszczerbek na zdrowiu z neurologicznego punktu widzenia czy też konieczność zapewnienia opieki i pomocy ze strony osób trzecich – nie ma odchyleń w tym zakresie od stanu prawidłowego, rokowania są pomyślne.

Samochód K. (...) nr rej. (...)kierowany w dniu wypadku przez R. K.objęty był ubezpieczeniem OC – umowę zawarto z (...) SAw W., nr polisy (...)(notatka policyjna ze zdarzenia, oświadczenie R. K.z 01.02.2012).

H. B.dokonała zgłoszenia szkody w stosunku do (...) SAżądając jej finansowego pokrycia w związku z ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku pismem z dnia 10 stycznia 2012 r. (sporządzonym przez (...) SA), w którym wnosiła o przyznanie zadośćuczynienia pieniężnego w wysokości 75 000 zł oraz odszkodowania w związku z koniecznością korzystania z opieki osób trzecich (przy stawce godzinowej 10 zł), a także kosztami leczenia, utraconymi dochodami i kosztami dojazdów do placówek medycznych. Zgłoszenie szkody zarejestrowano w dniu 23 stycznia 2012 r. Pismem z dnia 31 stycznia 2012 r. – będąc już reprezentowaną przez (...). B.zażądała przyznania na jej rzecz kwoty 130 000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz kwoty 4 480 zł tytułem odszkodowania (koszty opieki przez okres 8 tygodni przez 8 godzin według stawki 10 zł).

W toku postępowania likwidacyjnego decyzją z dnia 23 stycznia 2012 r. przyznano na rzecz H. B.kwotę 2 000 zł tytułem zadośćuczynienia, a następnie decyzją z dnia 08 lutego 2012 r. : 1 500 zł tytułem odszkodowania za opiekę osób trzecich przez 8 tygodni po 2 godziny dziennie według stawki 10 zł oraz po 6 godzin tygodniowo według stawki 8 zł stwierdzając, iż H. B.wymagała w tym okresie opieki w czynnościach życia codziennego, oraz podwyższono należność z tytułu zadośćuczynienia do kwoty 55 000 zł; łącznie przyznano kwotę 56 500 zł (decyzja k. 21, tabela k. 26). Podstawą przyznania zadośćuczynienia była opinia lekarza ortopedy, który ocenił, iż u H. B.w zw. z urazami nastąpił 40%-owy uszczerbek na zdrowiu (k. 22-25).

H. B.jest na emeryturze od 2009 r., uzyskuje świadczenie w wysokości 1 139,60 zł miesięcznie; w dacie wypadku miała 63 lat, obecnie ma 66 lat; jest wdową – mąż zmarł około 30 lat temu. Nie ma dzieci – ma dziewięcioro rodzeństwa; od 1999 r. mieszka w dwupokojowym mieszkaniu razem z jedną z sióstr wychowującą dwoje dzieci (w tym jedno niepełnosprawne w stopniu znacznym); siostra utrzymująca się wyłącznie ze świadczeń przysługujących dzieciom sprawuje konieczną opiekę nad H. B.(ubieranie, rozbieranie, częściowo przygotowywanie posiłków). Przed wypadkiem H. B.leczyła się na nadciśnienie i nerwicę, nie miała problemów z poruszaniem się. Po wypadku przez sześć tygodni leżała w domu, opiekowała się nią siostra wykonując czynności takie jak mycie i karmienie – do tej pory siostra robi zakupy; przez dwa miesiące dwa razy w tygodniu przychodziła do niej rehabilitantka – uczestniczyła również w miesięcznej rehabilitacji w ośrodku w S.. H. B.poruszając się korzysta z dwóch kul, odczuwa bóle głowy i kończyn, ma trudności z podnoszeniem rąk i schylaniem się; nie korzystała z pomocy psychologa ani psychiatry (zeznania powódki).

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie wyżej wskazanych dokumentów – w tym dokumentów znajdujących się w aktach szkodowych (notatka ze zdarzenia, korespondencja w zakresie zgłoszenia szkody, decyzje i odwołania), opinii biegłych : psychiatry (k. 74-78), chirurga (k. 98-102), ortopedy traumatologa (k. 104-108, 151-152), neurologa (k. 111-113), pulmonologa (k. 115-119) oraz zeznań powódki (k. 52-53 i 167-168).

Dokumenty przywołane w części uzasadnienia obejmującej ustalenie stanu faktycznego nie były kwestionowane przez strony, stanowią wiarygodny materiał dowodowy. Nie budzą zastrzeżeń co do wiarygodności zeznania powódki.

Opinie pisemne biegłych są rzetelne, wyczerpujące i stanowią pełnoprawny materiał dowodowy; zdaniem Sądu na zgłoszone zastrzeżenia w sposób wyczerpujący odpowiedział biegły ortopeda w opinii uzupełniającej – podtrzymując swoje stanowisko wyrażone w opinii pierwotnej. Sąd nie uwzględnił wniosku pełnomocnika pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego uznając, iż uzupełniająca opinia biegłego M. W. jest wyczerpująca, rzetelna i zawiera przekonywujące stanowisko co do zarzutów podniesionych przez pełnomocnika pozwanego w zakresie doznanego przez powódkę uszczerbku na zdrowiu. Jednocześnie jednak Sąd podzielił zastrzeżenia pełnomocnika pozwanego odnośnie wymiaru godzinowego opieki sprawowanej przez osoby najbliższe nad powódką w okresie zaleconego „łóżkowo-fotelowego” trybu życia – biegły swoją opinię w tym zakresie oparł w zasadzie wyłącznie na twierdzeniach powódki, przy czym zdaniem Sądu zakres 8-10 godzin dziennie opieki jest oczywiście nadmierny : słusznie pozwany podnosił, że nawet zdrowa osoba w żaden sposób nie poświęca tyle czasu na zwykłe czynności związane z przygotowaniem posiłków, jedzeniem, ubieraniem się i myciem; Sąd ocenił, iż w świetle zasad doświadczenia życiowego niezbędny zakres opieki na powódką przez okres 6 miesięcy to średnio 5 godzin dziennie. Siostra powódki nie pracując i zajmując się wyłącznie domem, powódką i dwójką niepełnosprawnych dzieci mogła poświęcić H. B. taką właśnie ilość godzin dziennie, zupełnie wystarczającą do ubrania, mycia, karmienia, przygotowywania posiłków i rozbierania powódki. Przyjęte stawki godzinowe ustalono w oparciu o kalkulację przedstawioną przez pozwanego – stawka 10 zł/1 godz. odpowiada wynagrodzeniu w związku z profesjonalną opieką nad osobą chorą i niedołężną, obniżenie stawki do 8 zł/1 godz. w okresie pionizacji powódki uzasadnione jest mniejszymi wymaganiami kompetencyjnymi w zakresie opieki nad osobą samodzielnie przemieszczającą się.

Sąd zważył, co następuje :

Powództwo należało uwzględnić w części.

Zgodnie z art. 444 § 1 zd. 1 kc w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty; w takim wypadku sąd może również przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (art. 445 § 1 kc). Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty (art. 444 § 2 kc). Samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu na zasadzie ryzyka – gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny (art. 436 § 1 kc). Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony, przy czym uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela (art. 822 §§ 1 i 4 kc).

Celem regulacji zawartej w dyspozycji art. 444 § 1 kc jest naprawienie szkody majątkowej doznanej przez pokrzywdzonego wskutek okoliczności związanych ze wskazanymi w tej normie prawnej okolicznościami dotykającymi pokrzywdzonego, tj. uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia. W orzecznictwie nie budzi wątpliwości, iż poszkodowany może domagać się także zwrotu kosztów opieki nad nim i kosztów rehabilitacji poniesionych przez członków jego najbliższej rodziny (por. np. wyrok SN z 15 lutego 2007 r., II CSK 474/06, LEX nr 274155). Obowiązek kompensaty kosztów obejmuje wszelkie koszty wywołane uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, a więc wszystkie niezbędne i celowe wydatki : w szczególności będą to oczywiście koszty leczenia, konsultacji i rehabilitacji , ale też i koszty transportu, odwiedzin osób bliskich (por. wyrok SN z 7 października 1971 r., II CR 427/71, OSP 1972, z. 6, poz. 108), szczególnego odżywiania i pielęgnacji w okresie rekonwalescencji (por. uchwała SN (7) z 19 czerwca 1975 r., PRN 2/75, OSNC 1976, nr 4, poz. 70; wyrok SN z 21 maja 1973 r., II CR 194/73, OSP 1974, z. 4, poz. 83); takie szerokie ujmowanie obowiązku odszkodowawczego spotkało się z aprobatą zarówno judykatury, jak i przedstawicieli nauki prawa. Zdaniem Sądu w sprawie niniejszej tytułem odszkodowania przyznać należało powódce łączną kwotę 8 940 zł – ponad wypłaconą przez ubezpieczyciela kwotę 1 500 zł; na zasądzoną z tego tytułu w wyroku kwotę składają się koszty opieki nad powódką świadczonej przez osoby najbliższe w okresie :

- sześciu miesięcy po opuszczeniu szpitala : zgodnie z opinią biegłego ortopedy, powódka w tym okresie wymagała opieki osób trzecich przy wykonywaniu codzienny czynności (ubieranie się, toaleta, gotowanie) przez 8-10 godzin dziennie – co Sąd ocenia w świetle zasad doświadczenia życiowego za ocenę zdecydowanie zawyżoną (na co wskazano wyżej przy dokonaniu oceny opinii biegłego). Przyjmując za pozwanym godzinową stawkę 10 zł (taka stawka wynika z kalkulacji będącej podstawą wypłacenia powódce części odszkodowania) oraz faktyczny uzasadniony wymiar opieki 5 godzin dziennie, wysokość odszkodowania wynosi 9 000 zł (10złx5godz.x6mcyx30dni)

- 1,5 miesiąca rehabilitacji domowej : Sąd przyjął niższą stawkę godzinową za kalkulacją pozwanego (z uwagi na pionizację poszkodowanej i zwiększenie jej samodzielności – stawka godzinowa winna być obniżona) oraz dolny wymiar dziennej opieki wynikający z opinii biegłego (8złx4godz.x45dni); wysokość odszkodowania wynosi za ten okres 1 440 zł

Łączna kwota odszkodowania z tytułu kosztów opieki wynosi zatem 10 440 zł; uwzględniając kwotę wypłaconą z tego tytułu przez pozwanego (1 500 zł), tytułem odszkodowania uzupełniającego zasądzić należało kwotę 8 940 zł (odsetki zróżnicowano w odniesieniu do kwoty odszkodowania wskazanej w pozwie oraz pozostałej części zasądzonej w związku z rozszerzeniem powództwa – pismo, w którym rozszerzono powództwo pełnomocnik powódki przesłał pełnomocnikowi pozwanego w dniu 18 października 2013 r.; Sąd uznał, iż doręczone zostało najpóźniej w dniu 31 października 2013 r., stąd odsetki od kwoty 5 960 zł oraz od skapitalizowanej renty należne są od 02 listopada 2013 r.).

Powódka żądała zasądzenia odszkodowania w postaci skapitalizowanej renty na podstawie art. 444 § 2 kc za okres od 01 października 2012 r. do 30 września 2013 r. Zdaniem Sądu roszczenie jest słuszne co do zasady, albowiem niewątpliwie zwiększyły się potrzeby powódki w związku z koniecznością pomocy w codziennej egzystencji – powódka stała się osobą niesamodzielną i wymagającą opieki. Mając powyższe na uwadze zasądzić z tego tytułu należało kwotę 8 760 zł, przyjmując dolny wymiar dziennej opieki wynikający z opinii biegłego oraz obniżoną stawkę godzinową za opiekę (8złx3godz.x365dni). Według takich samych zasad ustalono wysokość miesięcznej renty z tytułu zwiększenia potrzeb : powódka nadal wymaga pomocy ze strony innych osób zarówno przy zwykłych czynnościach życiowych, jak i przy np. przemieszczeniu się poza miejscem zamieszkania, czy załatwianiu spraw urzędowych; wymiar renty ustalono zatem na kwotę 720 zł (8złx3godz.x30dni).

Podkreślić należy, iż w świetle przytoczonego wyżej orzecznictwa odszkodowanie i renta w wyżej wskazanym zakresie są uzasadnione pomimo sprawowania opieki przez niewykwalifikowane w tym zakresie osoby najbliższe – według stawek niewątpliwie nie przekraczającej wynagrodzenia osób profesjonalnie zajmujących się opieką nad osobami chorymi czy niedołężnymi. W pozostałym zakresie żądanie zasądzenia odszkodowania i renty podlegało oddaleniu.

Oceniając, jaka suma jest odpowiednia tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę spowodowaną doznaniem przez powoda uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia należy mieć na uwadze, iż kompensata majątkowa ma na celu przezwyciężenie przykrych doznań - służyć temu ma nie tylko udzielenie pokrzywdzonemu należnej satysfakcji moralnej w postaci uznania jego krzywdy wyrokiem sądu, ale także zobowiązanie do świadczenia pieniężnego, które umożliwi pełniejsze zaspokojenie potrzeb i pragnień pokrzywdzonego. Zadośćuczynienie ma przede wszystkim charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać pewną ekonomicznie odczuwalną wartość – wysokość ta jednak nie może być jednak nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa, a więc powinna być utrzymana w rozsądnych granicach. Jednocześnie jednak powołanie się na potrzebę utrzymania wysokości zadośćuczynienia w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, nie może prowadzić do podważenia kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 22 lutego 2012 r., I ACa 65/12); kryterium „przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa” ma charakter pomocniczy w aspekcie realizacji zasady sprawiedliwości społecznej (tak wyrok SN z 14 stycznia 2011 r., I PK 145/10, OSNP 2012/5-6/66). W żadnym razie ustalony stopień utraty zdrowia nie jest równoznaczny z rozmiarem krzywdy i wielkością należnego zadośćuczynienia (por. wyrok SN z 5 października 2005 r., I PK 47/05, Mon. Pr. Pr. 2006, nr 4, s. 208); przy oznaczeniu zakresu wyrządzonej krzywdy za konieczne uważa się uwzględnienie : rodzaju naruszonego dobra, zakresu (natężenie i czas trwania) naruszenia, trwałości skutków naruszenia i stopnia ich uciążliwości (por. np. wyrok SN z 20 kwietnia 2006 r., IV CSK 99/05, LEX nr 198509). Również okoliczności indywidualne, związane z pokrzywdzonym, powinny zostać uwzględnione przy zastosowaniu zobiektywizowanych kryteriów oceny (np. sytuacja rodzinna, wiek pokrzywdzonego - por. np. wyrok SN z 22 czerwca 2005 r., III CK 392/04, LEX nr 177203; wyrok SN z 22 sierpnia 1977 r., II CR 266/77, LEX nr 7980). Wpływ na odczuwanie dyskomfortu, zwłaszcza związanego z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, może mieć sytuacja majątkowa pokrzywdzonego, wyznaczając poziom wydatków konsumpcyjnych, mogących zrównoważyć mu doznane cierpienia (por. wyrok SN z 22 czerwca 2005 r., III CK 392/04, LEX nr 177203). Stwierdzenie krzywdy w konkretnym przypadku powinno uwzględniać obiektywne kryteria oceny fizycznych i psychicznych następstw danego zdarzenia (por. wyrok SN z 14 kwietnia 1990 r., II CR 42/80, LEX nr 8225).

Uwzględniając wyżej przytoczone kryteria przy poszanowaniu kompensacyjnego charakteru roszczenia opartego o art. 445 § 1 kc i dyrektywy utrzymania zadośćuczynienia w rozsądnych granicach, Sąd w sprawie niniejszej ocenił, iż adekwatną kwotą zadośćuczynienia dla H. B.w związku z bezspornie doznanym uszkodzeniem ciała i rozstrojem zdrowia będzie kwota 130 000 zł ( nota bene kwota ta odpowiada pierwotnie sformułowanemu roszczeniu w piśmie z dnia 10 stycznia 2012 r.) – w związku z wypłaceniem przez pozwanego kwoty 55 000 zł z tego tytułu, uzupełnieniu podlegała kwota 75 000 zł. Ustalone zadośćuczynienie w łącznej kwocie 130 000 zł odpowiada doznanej przez powódkę krzywdzie, przedstawia dla niej ekonomicznie odczuwalną wartość, nie jest również rażąco wygórowane i nie prowadzi do nieuzasadnionego przysporzenia w jej majątku – jak się zdaje uwzględnia również przesłankę przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa w konkretnych uwarunkowaniach dotyczących H. B.; jak wskazano wyżej, zindywidualizowana sytuacja życiowa i majątkowa osoby dochodzącej roszczeń z tytułu zadośćuczynienia powinna być brana pod uwagę przez sąd jako prawnie relewantna dla ustalenia wysokości pieniężnej kompensaty doznanych krzywd. W świetle opinii biegłych, łączny uszczerbek na zdrowiu powódki wyniósł 69%; bezspornym pozostaje, iż powódka przeżywała cierpienia fizyczne, odczuwając ból (także podczas zabiegów np. w związku z leczeniem odmy) oraz dyskomfort związany z przebywaniem w placówkach medycznych, a następnie faktycznym uzależnieniem od opieki osób trzecich (w tym konkretnym stanie faktycznym – siostry). Sąd ustalając zakres zadośćuczynienia miał na uwadze fakt, iż wskutek doznanych obrażeń samodzielna i sprawna (stosunkowo do wieku) kobieta stała się faktycznie osobą uzależnioną od pomocy innych osób, ułomną, której trudność sprawia poruszanie się i podstawowe czynności życiowe; nadal odczuwa dolegliwości bólowe – następstwa te mają charakter trwały, upośledzając sprawność powódki w perspektywie całego jej życia. Sąd wziął pod uwagę także wiek powódki – z jednej strony dość zaawansowany wiek jest okolicznością powodującą relatywne obniżenie wysokości zadośćuczynienia (zgodnie z orzecznictwem i dorobkiem nauki prawa przyjmuje się, że młody wiek osoby poszkodowanej jest czynnikiem wpływającym na zwiększenie zakresu szkody niemajątkowej), z drugiej jednak istotnie redukuje możliwość przywrócenia poszkodowanemu sprawności sprzed wypadku – biegły stwierdził, iż u powódki w związku z jej wiekiem proces niedołężnienia w związku z urazami przebiegał będzie szybciej. Sąd uznał jednak sformułowane przez powódkę roszczenie w zakresie dodatkowych 117 500 zł tytułem zadośćuczynienia jako nadmiernie wygórowane : sytuacja życiowa i majątkowa powódki nie zmieniła się w stosunku do stanu sprzed wypadku – powódka była już na emeryturze, mieszkała z siostrą opiekującą się dwójką dzieci, nie wykazała, aby w istotny sposób uległa zmniejszeniu na przykład jej aktywność towarzyska, czy uległy rozluźnieniu więzi rodzinne i aby rzeczywiście następstwa wypadku powstały w tej sferze jej życia; zwiększenie się potrzeb materialnych w związku z następstwami wypadku ulega kompensacie poprzez przyznanie stosownego odszkodowania i renty.

Sąd podziela pogląd, zgodnie z którym także zadośćuczynienie przysługuje z odsetkami od dnia opóźnienia, czyli wezwania do zapłaty, a nie od dnia jego zasądzenia (np. teza 2 wyroku SN z 14 stycznia 2011 r., I PK 145/10, OSNP 2012/5-6/66) – stąd jako datę początkowo należności odsetkowej przyjąć należało dzień 23 lutego 2012 r., czyli dzień wymagalności roszczenia zgłoszonego ubezpieczycielowi w związku z upłynięciem 30 dniowego ustawowego terminu likwidacji szkody (według niezakwestionowanych twierdzeń pozwanego szkoda zgłoszona została w dniu 23 stycznia 2012 r., powódka nie przedstawiła dowodu na podstawie którego możliwe byłoby ustalenie faktycznej daty złożenia pierwszego pisma, w którym zgłoszono szkodę).

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 436 § 1 kc w zw. z art. 822 kc w zw. z art. 444 §§ 1 i 2 kc i art. 445 § 1 kc należało orzec jak w sentencji wyroku.

O kosztach procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 100 kpc stosunkowo je rozdzielając : łączna kwota kosztów procesu to 21 002,65 zł (opłata od wartości przedmiotu sporu wynikającej z pisma rozszerzającego powództwo 8 173 zł, koszty opinii biegłych 5 629,65 zł i wynagrodzenie pełnomocników 7 200 zł); powódka utrzymała się ze swoim roszczeniem w 62%, stąd koszty winny obciążać ją w pozostałym zakresie (21 002,65 zł x 38% =7 981 zł) – powódka poniosła koszty w wysokości 9 949 zł (wynagrodzenie pełnomocnika 3 600 zł, część opłaty 5 149 zł, zaliczka na biegłych 1 200 zł), stąd na jej rzecz zasądzić należało „nadpłaconą” kwotę 1 968 zł (9 949 zł – 7 981 zł). Na podstawie art. 113 ust. 1) Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r., nr 90, poz. 594) nakazano ściągnięcie od pozwanego części nieuiszczonych kosztów sądowych w odniesieniu do zakresu, w jakim powódka utrzymała się ze swoim roszczeniem (62%) – w tym tytułem opłaty 3 024 zł i kosztów opinii biegłych 4 429,65 zł (na pozwanego przypadała kwota kosztów 13 021,65 zł – z czego 3 600 zł przypada na koszty zastępstwa prawnego zaś 1 968 zł koszty procesu podlegające zwrotowi na rzecz powódki; do uiszczenia pozostała zatem kwota 7 453,65 zł).

SSR del. Radosław Jeznach