Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Płocku

Formularz (...)

Sygnatura akt

II Ko 2/23

1.  WNIOSKODAWCA

Z. R.

2.  ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

150.000 zł (sto pięćdziesiąt tysięcy złotych – kwota zmodyfikowana poprzez jej obniżenie na rozprawie w dniu 29 marca 2023 r. k. 71 v, k. 74)

- za krzywdę powstałą w związku z internowaniem w okresie od dnia 13 grudnia 1981 r. do dnia 19 kwietnia 1982 r.

od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty

3.

Inne

Zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych

7.3. Ustalenie faktów

0.1.3.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

Z. R. z zawodu jest rolnikiem. W chwili internowania prowadził wraz ze swoim bratem gospodarstwo rolne w miejscowości D. Stary, gm. W.. W przeszłości był przewodniczącym Zarządu Gminnego (...) RI w W. oraz członkiem (...) w S.. Organizował zebrania rolników na terenie gm. W. i innych miejscowości na terenie województwa (...), wypowiadał się w sposób nieprzychylny o władzach centralnych i partyjnych PRL. Z. R. był również delegatem na Zjazd krajowy (...).

Karta informacyjna

k. 33v-34

Notatka

k. 34v

3.1.2.

Decyzją nr (...) Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej w S. z dnia 13 grudnia 1981 r., Z. R. został internowany i umieszczony w ośrodku odosobnienia w Zakładzie Karnym w Ł..

Decyzja o internowaniu

k. 10, 27, 39

3.1.3.

W tym samym dniu Komendant Wojewódzki Milicji Obywatelskiej w S. wydał nakaz zatrzymania i doprowadzenia Z. R. do Zakładu Karnego w Ł.

Nakaz zatrzymania i doprowadzenia

k. 28, 38v

3.1.4

W dniu 13 grudnia 1981 r. w godzinach wieczornych, Z. R. został zatrzymany w miejscu swojego zamieszkania przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej. Umożliwiono mu zabranie niezbędnych rzeczy. Następnie został przetransportowany i umieszczony w Zakładzie Karnym w Ł.. Zakwaterowano go w celi liczącej około. 9-10 osadzonych, którzy również zostali internowani. Wobec Z. R. nie stosowano przemocy fizycznej. Wnioskodawca oraz inni osadzeni otrzymywali wyżywienie. Początkowo cele były zamknięte, celem uniemożliwienia komunikowania się między internowanymi, jednakże w późniejszym czasie cele były już otwarte. W określonych godzinach można było również korzystać ze spacerniaka.

W celi mieszkalnej znajdowała się jedna niezamykana toaleta oraz umywalka.

Na terenie Zakładu Karnego w Ł. był dla osadzonych dostępny również sklep więzienny, w którym można było zakupić m.in. cebulę i papierosy. Była możliwość otrzymywania paczek z zewnątrz.

Z. R. początkowo nie miał żadnego kontaktu ze swoją rodziną, w tym również podczas Świąt Bożego Narodzenia. Na pierwsze widzenie z żoną i dziećmi wyrażono zgodę dopiero w styczniu 1982 r.

Zeznania Z. R.

k. 72-73

3.1.5.

W trakcie osadzenia Z. R. w Zakładzie Karnym w Ł., umożliwiono mu odbywanie widzeń z żoną, ojcem, bratem, korzystanie z telewizora, wymianę korespondencji.

Wnioski o widzenia

k. 41-42, 43, 44v-45, 46v

Wniosek o dostarczenie telewizora

k. 42v

Ewidencja

k. 51-53

3.1.6.

W dniu 15 stycznia 1982 r. przeprowadzono u Z. R. badanie płuc i serca – obraz rtg był prawidłowy, odpowiedni do wieku. U Z. R. występował jedynie katar.

Wynik badania

k. 48v-49

Karta ambulatoryjna skazanego

k. 49v-50

3.1.7.

Decyzją nr (...) Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej w S. z dnia 19 kwietnia 1982 r. uchylono decyzję nr (...) z dnia 13 grudnia 1981 r. o internowaniu Z. R..

Decyzja o uchyleniu internowania

k. 33, 40

0.1.3.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

4.  ocena DOWODów

2.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

3.1.4.

Zeznania Zgniewa R. (k. 72-73)

Podstawą ustaleń faktycznych w sprawie były zeznania wnioskodawcy, które Sąd uznał za w pełni wiarygodne. Zeznania te były jasne, spójne i rzetelne. Korespondowały i uzupełniały się z dokumentacją pozyskaną z Instytutu Pamięci Narodowej dotyczącą Z. R.. Żadne z zebranych w sprawie dowodów z dokumentów nie podważają zeznań Z. R., który zgodnie ze stanem własnej pamięci zrelacjonował przebieg wydarzeń z czasu jego zatrzymania i internowania. Wprawdzie Z. R. jest zainteresowany w rozstrzygnięciu przedmiotowej sprawy, jednakże jedynie ten fakt nie czyni złożonych przez niego depozycji niewiarygodnymi, tym bardziej, że korespondują i uzupełniają się – jak wskazano powyżej – z pozostałym zgromadzonym w sprawie dokumentarnym materiałem dowodowym.

Informacje pozyskane od Z. R. w dużej mierze stanowiły informacje notoryjne, znane Sądowi z urzędu, będące wiedzą powszechną, historyczną. Sam wnioskodawca zeznawał Sądowi o okolicznościach mających miejsce ponad 40 lat temu, stąd z oczywistych względów brak szczegółowości, drobiazgowości jego relacji, czy też brak możliwości odpowiadania na szczegółowe zapytania dotyczące okoliczności przez niego relacjonowanych. Przede wszystkim jednak przeciwko tym zeznaniom nie przemawiają żadne dowody, a wszystkie fakty przez wnioskodawcę podawane mogły zostać pozytywnie zweryfikowane dokumentami zgromadzonymi w sprawie. Rzeczą Sądu było także dokonanie oceny zebranego materiału dowodowego przez pryzmat doświadczenia życiowego i zasad logicznego myślenia, uwzględniając również pełną wiedzę historyczną, którą sąd dysponuje z urzędu orzekając w tej sprawie. Zauważyć również należy, że Z. R. nie wyolbrzymiał swojej krzywdy – wskazał na konieczność przebywania w gęsto zaludnionej celi więziennej ale również na późniejszą możliwość odwiedzania się więźniów z różnych cel, możliwość odbywania spacerów, otrzymywania paczek, istnienie sklepu więziennego.

3.1.1.

3.1.2.

3.1.3.

3.1.5.

3.1.6.

3.1.7.

Decyzja Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej w S. nr 24/81 z dnia 13 grudnia 1981 r. (k. 10)

Zgromadzone w przedmiotowej sprawie dokumenty zostały wytworzone przez instytucje powołane do ich gromadzenia
i przetwarzania, zaś ich treści nie były kwestionowane przez strony w toku postępowania. Sąd czynił ustalenia faktyczne w przedmiotowej sprawie również w oparciu o tak zgromadzoną dokumentację, która w ocenie Sądu, zasługuje na walor pełnej wiarygodności.

Wydruk dokumentacji uzyskanej z IPN Ld 052/8 (k. 24-35v)

Wydruk dokumentacji uzyskanej z IPN Ld 24/100 (k. 36-53)

0.1.4.2.Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

0.2.(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp.faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

Kwota główna

Odsetki

Brak żądania

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zadośćuczynienie

1.

Kwota główna

Odsetki

80.000 zł (osiemdziesiąt tysięcy złotych)

art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U. z 2021 roku, poz. 1693).

Odsetki ustawowe od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

art. 359 § 1 k.c., art. 481 § 1 i 2 zd. 1 k.c.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Podstawę prawną roszczenia wnioskodawcy stanowi przepis art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U. z 2021 roku, poz. 1693), na mocy którego osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wydania lub wykonania orzeczenia albo decyzji.

Dla oceny uprawnienia wnioskodawcy do żądania zadośćuczynienia w pierwszej kolejności zważyć należy, iż roszczenia odszkodowawcze przewidziane ustawą tzw. „lutową” przysługują, jak w przypadku wnioskodawcy, w związku z wydaną decyzją o internowaniu. Bezspornie przy tym odpowiedzialność Skarbu Państwa, w przypadku roszczeń określonych w ust. 1 art. 8 cytowanej ustawy, ponoszona jest na zasadzie ryzyka, a jej podstawową przesłanką jest „normalny” związek przyczynowy między działaniem lub zaniechaniem funkcjonariusza (organu) państwowego, a zaistniałą krzywdą. Wobec Z. R. wydana została decyzja przez Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej w S. nr 24/81 z dnia 13 grudnia 1981 r. w związku z czym przyjęto powyżej wskazaną podstawę dla zasądzenia na jego rzecz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikłą z wydania tejże decyzji. Bez wątpienia przy tym wnioskodawca podejmował działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, za którą uważa się powszechnie takie świadomie podejmowane czynności, które zmierzały do odzyskania przez Polskę suwerenności (zdolności do samodzielnego, niezależnego od innych podmiotów sprawowania władzy politycznej nad własnym terytorium), niezawisłości (niezależności), samostanowienia i w tym celu przedsiębrane (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2021 roku, II KK 63/21, LEX nr 3245190).

Przenosząc owe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy Sąd ustalił w pierwszej kolejności, iż wnioskodawca Z. R. jest osobą uprawnioną, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy „lutowej” do złożenia wniosku o zadośćuczynienie w oparciu o przepisy wskazanej ustawy – był osobą, wobec której wydano decyzję o internowaniu (decyzja nr (...) z dnia 13 grudnia 1981 roku) i był internowany w Zakładzie Karnym w Ł. – pozbawiony wolności – w okresie od dnia 13 grudnia 1981 roku do dnia 19 kwietnia 1982 roku.

W odniesieniu do żądania o zadośćuczynienie dodatkowo podnieść należy, iż stanowi ono swoiste odszkodowanie za szkodę niematerialną, wynikłą z wydania i wykonania decyzji i faktycznego pozbawienia wolności wnioskodawcy. Chodzi przy tym o naruszenia dóbr osobistych, które nie wywołują skutków w majątku pokrzywdzonego, powodują natomiast cierpienia fizyczne i psychiczne. Zatem kwota zasądzana tytułem zadośćuczynienia powinna być odpowiednia, co oznacza, że powinna odzwierciedlać w pełni rozmiar doznanej krzywdy, tj. stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność, czas trwania, nieodwracalność następstw i inne okoliczności, których nie sposób wymienić wyczerpująco ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2004 roku, I CK 131/03, OSNC 2005/2, poz. 40; wyrok Sądu Najwyższego z 27 lutego 2004 roku, V CK 282/03, LEX nr 183777). Jednocześnie jednak utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z 14 lutego 2008 roku, II CSK 536/07, LEX nr 461725; wyrok Sądu Najwyższego z 10 marca 2006 roku, IV CSK 80/05, OSNC 2006/10, poz. 175).

Godzi się wskazać dodatkowo, iż zadośćuczynienie orzekane na podstawie ustawy rehabilitacyjnej ma zrównoważyć wszystkie negatywne przeżycia i doświadczenia pokrzywdzonego. „ Jest swoistego rodzaju sankcją za naruszenie dóbr osobistych, dlatego jego zakres jest wyznaczony regulacjami prawa cywilnego, określającymi katalog dóbr osobistych, w tym naruszenie wolności człowieka, również przy uwzględnieniu jej aspektu wewnętrznego, tj. wolności od obawy i strachu, od użycia przemocy czy zrealizowania groźby, naruszenie możliwości swobodnego dysponowania wartościami osobistymi” (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 listopada 2018 roku, II AKa 483/2018, LEX nr 2625097).

Art. 359 § 1 k.c. stanowi, że odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Zgodnie zaś z art. 481 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (§ 1), przy czym jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych (§ 2 zd. 1).O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., mając na względzie Uchwałę 7 Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1993 roku (I KZP 21/93).

Inne

3.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

4.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

Kwota główna

Odsetki

Brak żądania

Zadośćuczynienie

1.

Kwota główna

Odsetki

80.000 zł (osiemdziesiąt tysięcy złotych)

Ustawowe od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Inne

Ze zgromadzonego w toku postępowania materiału dowodowego – stanowiącego podstawę ustaleń faktycznych – wynika, że Z. R. prowadził aktywną działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. W przeszłości był bowiem przewodniczącym Zarządu Gminnego (...) RI w W. oraz członkiem (...) w S.. Organizował zebrania rolników na terenie gm. W. i innych miejscowości na terenie województwa (...), wypowiadał się w sposób nieprzychylny władzach centralnych i partyjnych PRL, był inicjatorem akcji protestacyjnych rolników. Z powyższych względów spotkały go represje ze strony aparatu państwa – Milicji Obywatelskiej. Został on bowiem zatrzymany i internowany decyzją Komendanta Milicji Obywatelskiej w S. numer 24/81 z dnia 13 grudnia 1981 r. wobec uznania, że pozostawienie go na wolności zagrażałoby bezpieczeństwu Państwa i porządkowi publicznemu. Decyzją Komendanta Wojewódzkiego w S. numer 31/82 z dnia 19 kwietnia 1982 r. uchylono decyzję nr (...) z dnia 13 grudnia 1981 r. o internowaniu Z. R. i został on wówczas zwolniony z Zakładu Karnego w Ł..

Zadośćuczynienie musi być „odpowiednie” w zestawieniu między innymi z wcześniejszym trybem życia wnioskodawcy, jego sytuacją osobistą, zawodową, sposobem traktowania w zakładzie karnym, stanem jego psychiki i w następstwie, zakresem doznanych cierpień. Ma zrównoważyć wszystkie negatywne przeżycia i doświadczenia pokrzywdzonego. Jest swoistego rodzaju sankcją za naruszenie dóbr osobistych, dlatego jego zakres jest wyznaczony regulacjami prawa cywilnego, określającymi katalog dóbr osobistych, w tym naruszenie wolności człowieka, również przy uwzględnieniu jej aspektu wewnętrznego, tj. wolności od obawy i strachu, od użycia przemocy czy zrealizowania groźby, naruszenie możliwości swobodnego dysponowania wartościami osobistymi. W każdej tego typu sprawie konieczne jest zatem dokładne oszacowanie wszystkich krzywd, które wynikają m.in. z czasu trwania izolacji oraz jej warunków, a także na nieodwracalność ich skutków również w sferze zdrowotnej. Ustalając wysokość zadośćuczynienia, o którym mowa w art. 8 ustawy z 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych należy uwzględnić nie tylko czas trwania pozbawienia wolności, ale też stopień dolegliwości, z jakimi wiązało się odbywanie kary (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 20 września 2018r., II AKa 104/2018, LEX nr 2603430).

Zadośćuczynienie powinno spełniać funkcję kompensacyjną i służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, jednak jednocześnie nie powinno być sposobem uzyskania nadmiernych korzyści finansowych i nieuzasadnionego wzbogacenia ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2015r., III KK 252/14; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 25 października 2017r., II AKa 296/17; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 14 lipca 2016r., II AKa 164/16; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 15 października 2015r., II AKa 249/15). Kwota zadośćuczynienia mająca skompensować krzywdę w sposób odpowiadający jej rzeczywistemu rozmiarowi powinna wprawdzie przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną, jednak musi również mieścić się w rozsądnych granicach, uwzględniających realia społeczne, to jest odpowiadających aktualnym warunkom
i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2015r., III KK 252/14; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 stycznia 2014r., II AKa 282/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24 czerwca 2013 roku, II AKa 194/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 17 lipca 2014r., II AKa 116/14; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 07 listopada 2016r., II AKa 353/16; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 15 października 2015r., II AKa 249/15).

Sąd meriti w pełni akceptuje również stanowisko, iż zadośćuczynienie winno być ustalane z umiarem, w rozsądnych granicach, przystających do aktualnych warunków życiowych i przeciętnej stopy życiowej ludzi, by nie służyło wzbogaceniu się, bo byłoby to wręcz moralnie niestosowne, zwłaszcza w przypadku działalności patriotycznej (vide:wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach II AKa 138/04). Zrozumiałe jest przy tym, iż społeczeństwo ma obowiązek wynagradzać krzywdy, które poniosły osoby walczące dla jego dobra, nie można czynić tego jednak tak, by przyznana rekompensata była nieadekwatna do jego możliwości finansowych i zasobów.

Kierując się wskazanymi kryteriami i uwzględniając omówione wcześniej okoliczności niniejszej sprawy, Sąd uznał, że w ramach słusznego zadośćuczynienia krzywdzie Z. R. wynikłej z internowania go w okresie od 13 grudnia 1981 roku do 19 kwietnia 1982 roku będzie zasądzenie na jego rzecz kwoty 80.000 zł

Z. R. był pozbawiony wolności łącznie przez okres nieco ponad 4 miesięcy. Sąd uznał, iż adekwatną sumą należną tytułem zadośćuczynienia stanowić będzie kwota 80.000 zł za ten okres pozbawienia wolności. W ocenie Sądu bowiem pozbawienie wolności Z. R. wiązało się ze szczególnymi dolegliwościami dla niego samego, jak i dla jego rodziny. Po pierwsze internowanie wnioskodawcy nastąpiło po tym, kiedy ww. powziął już informacje o internowaniu zarządu Solidarności (k. 72) – miał więc świadomość podjętych przez ówczesne władze państwa decyzji. Przez wiele dni nawet najbliżsi członkowie jego rodziny nie posiadali wiedzy o miejscu jego osadzenia. Jak wskazał wnioskodawca ( k. 73): „ Do Świąt Bożego Narodzenia moja rodzina nie wiedziała w ogóle co się ze mną dzieje". To z pewnością wzmagało lęk i niepewność jutra wnioskodawcy. Z. R. został osadzony w celi 9-10 osobowej z innymi opozycjonistami, a zatem w trudnych warunkach bytowych. Jednocześnie nie stosowano nigdy wobec Z. R. przemocy fizycznej. Z tym jednak, iż podczas osadzenia wnioskodawca był przesłuchiwany w sposób sugerujący mu możliwość oskarżenia o „wyłudzenie” przydziału na eternit. Wnioskodawca czuł jakby szukano na niego „ haków”, chcąc namówić do współpracy. Taki sposób przesłuchania, formułowanie tego rodzaju propozycji, stanowiło oczywisty nacisk na opozycjonistów. Sama internacja w warunkach więziennych nie stanowiła jednak, jak sam wskazał Z. R., doświadczenia fizycznie trudnego. Warunki, w których wnioskodawca był osadzony odpowiadały realiom ówczesnych zakładów karnych. Z pewnością obciążeniem psychicznym dla uprawnionego było rozłączenie go z rodziną – żoną i dziećmi.

Sąd stwierdził, iż przyznana kwota zadośćuczynienia w wysokości 80.000 ( osiemdziesięciu tysięcy ) złotych nie ma z pewnością charakteru symbolicznego, a zarazem nie osiąga nadmiernie wygórowanego rozmiaru. Jest ona zarówno adekwatna do rozmiarów krzywdy doznanej przez Z. R., jak i odpowiednia – ustalona na poziomie odpowiadającym poczuciu sprawiedliwości. W ocenie Sądu zasądzone zadośćuczynienie spełni cel kompensacyjny, jaki ma osiągnąć.

W pozostałym zakresie – w rozmiarze przewyższającym zasądzone zadośćuczynienie - Sąd ocenił je jako wygórowane i w tej części żądanie oddalił.

5.  Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2.

Sąd oddalił roszczenie o zadośćuczynienie w rozmiarze przewyższającym zasądzone w pkt 1 zadośćuczynienie, albowiem żądanie w tej części było wygórowane.

Zgodnie z art. 8 ust. 3 ustawy z 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego w zw. z art. 554 § 2b pkt 3 kp.k., organem reprezentującym Skarb Państwa jest organ, który dokonał zatrzymania. W przedmiotowej sprawie, na mocy decyzji Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej w S. z 13 grudnia 1981 r. nr 24/81 oraz nakazu zatrzymania i doprowadzenia wydanego w oparciu o ww. decyzję, Z. R. w dniu 13 grudnia 1981 r. został zatrzymany i umieszczony w Zakładzie Karnym w Ł. (k. 10, 27-28).

Powyższa decyzja została wydana na podstawie art. 43 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz. U. 1981 nr 29 poz. 154), zgodnie z którym postępowanie w sprawach o internowaniu prowadzi z urzędu oraz decyzje o internowaniu wydaje komendant wojewódzki Milicji Obywatelskiej, na którego obszarze działania przebywa albo przed ukryciem się przebywała osoba, której dotyczy to postępowanie. Wspomniany dekret został uchylony na mocy art. 38 pkt 1) ustawy z dnia 29 sierpnia 2002 r., która weszła w życie 26 października 2002 r.

W międzyczasie doszło do zmiany ustrojowej Milicji Obywatelskiej. Ustawą z dnia 14 lipca 1983 r. o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych i zakresie podległych mu organów (Dz.U. Nr 38, poz. 173) wprowadzono nowe nazewnictwo jednostek terenowych. Dotychczasowe komendy wojewódzkie i rejonowe MO przemianowano odpowiednio na wojewódzkie i rejonowe urzędy spraw wewnętrznych. W tytulaturze kierownictwa komendanta wojewódzkiego/rejonowego MO zastąpił szef WUSW/ (...). (https://inwentarz.ipn.gov.pl/archivalCollection?id_a= (...)&id_pz= (...))

Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w S. zakończył działalność w lipcu 1990 r. Służba Bezpieczeństwa została rozwiązana 31 lipca 1990 r. na mocy ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa (Dz.U. Nr 30, poz. 180), w momencie zwolnienia ze służby ostatnich funkcjonariuszy i likwidacji ostatnich komórek SB, a pion Milicji Obywatelskiej, zgodnie z art. 146 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. Nr 30, poz. 179), przekształcono w Policję. W czerwcu 1990 r. minister spraw wewnętrznych powołał 49 komendantów wojewódzkich policji, którzy jednocześnie pełnili obowiązki szefów WUSW w okresie przejściowym, tj. do chwili zakończenia przekazywania majątku urzędów Policji i (...). Na bazie (...) pionu milicyjnego powstała natomiast Komenda Wojewódzka Policji w S..

Po likwidacji pod koniec lipca 1990 r. WUSW w S., zasób jego archiwum znalazł się w siedzibie nowo utworzonej Komendy Wojewódzkiej Policji. Po wydzieleniu w archiwum policyjnym, znaczną część akt (...) SB przekazano do Delegatury Urzędu Ochrony Państwa w Ł.. Trafiły tam akta operacyjne i administracyjne wydziałów SB oraz dokumentacja ewidencyjna (kartoteki, dzienniki rejestracyjne i archiwalne). W (...) KWP pozostały akta osobowe, karty ewidencyjne byłych funkcjonariuszy i pracowników SB/MO ( które w 2002 r. przesłano do archiwum jednostki Wojewódzkiej Policji w Ł.) oraz dokumentacja wspólna dla pionu SB i MO

(m.in. rozkazy personalne, rozkazy organizacyjne, zarządzenia) (https://inwentarz.ipn.gov.pl/archivalCollection?id_a= (...)).

Na mocy ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa – załącznik pkt 5 ppkt 153 – zniesiono województwo (...), zaś miasto S. weszło w skład województwa (...). Zgodnie z art. 3 pkt 5 ww. ustawy, siedzibą wojewody i sejmiku województwa w województwie (...) jest miasto Ł..

Obecnie organami administracji rządowej na obszarze województwa w sprawach ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz utrzymania porządku i bezpieczeństwa publicznego są wojewoda przy pomocy komendanta wojewódzkiego Policji działającego w jego imieniu albo komendant wojewódzki Policji działający w imieniu własnym (art. 6 ust. 1 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji ).

Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy z 06 kwietnia 1990 r. o Policji (dodany na mocy art. 62 pkt 4) ustawy z 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej – w związku z reformą ustrojową państwa [wejście w życie: 01 stycznia 1999r.]) terytorialny zasięg działania wojewódzkiego komendanta Policji odpowiada zasadniczemu podziałowi administracyjnemu Państwa.

W związku z powyższym, statio fisci reprezentującym Skarb Państwa w przedmiotowej sprawie jest komendant wojewódzki Policji w Ł., ponieważ w miejsce dotychczasowego województwa (...), powstało województwo (...). Tym samym zmniejszeniu uległa liczba komendantów wojewódzkich (stosownie do liczby województw), a w miejsce wojewódzkiego komendanta w S. funkcję tę obecnie sprawuje komendant wojewódzki w Ł.. W tym znaczeniu pozostaje on następcą prawnym komendanta wojewódzkiego Policji w S.. Dlatego też Sąd w wydanym wyroku zasądzając od Skarbu Państwa zadośćuczynienie oraz zwrot kosztów ustanowienia pełnomocnika z wyboru na rzecz wnioskodawcy Z. R. wskazał, iż w tym wypadku należności te wypłacane będą z kasy Komendy Wojewódzkiej Policji w Ł..

6.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3.

4.

Zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego koszty postępowania w sprawach objętych ustawą, w tym z tytułu ustanowienia pełnomocnika, ponosi Skarb Państwa. O powyższym stanowi również przepis art. 554 § 4 k.p.k.

Uznanie zasadności roszczenia Z. R. równoznaczne ze stwierdzeniem niezgodnego z prawem działania organu państwa, wywołuje materialnoprawne skutki w zakresie kosztów (przewidziane normą art. 13 ustawy rehabilitacyjnej), konsekwencją których jest obowiązek zwrotu przez Skarb Państwa wydatków zastępstwa adwokackiego z tytułu ustanowienia pełnomocnika z wyboru oraz ustalenie, iż koszty postępowania w zakresie wniosku o zadośćuczynienie ponosi Skarb Państwa.

Sąd zasądził od Skarbu Państwa - kasy Komendy Wojewódzkiej Policji w Ł. - na rzecz wnioskodawcy kwotę 480 zł tytułem zwrotu kosztów ustanowienia pełnomocnika z wyboru, stanowiącą dwukrotność stawki minimalnej, określonej w § 11 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015.1800), albowiem charakter sprawy i wysokość żądania uzasadniały stwierdzenie, iż sprawa niniejsza wymagała istotnego nakładu pracy pełnomocnika z wyboru .

7.  PODPIS

Sędzia Maria Bernacka-Siemion