Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Płocku

UZASADNIENIE

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca W. R. należał do (...) od momentu jego powstania w sierpniu 1980 r., zaś w grudniu 1981 r. był członkiem komisji zakładowej związku w Centrali Rybnej w P., gdzie pracował jako brygadzista (zeznania W. R. – k. 97 - 100).

15 grudnia 1981 roku został zatrzymany (nakaz zatrzymania i doprowadzenia – k. 50, 69v), a następnie internowany - na podstawie decyzji o internowaniu nr 388 z dnia 16.12.1981 r. Komendanta Wojewódzkiego MO w P. (decyzja o internowaniu - k. 48-49, 70). Decyzję tę wydano na podstawie art. 42 dekretu z dnia 12.12.1981 r., uznając, że pozostawanie obywatela na wolności zagrażałoby bezpieczeństwu Państwa i porządkowi publicznemu przez to, że organizowałby strajki oraz demonstracje.

Po zatrzymaniu wnioskodawca przebywał w K. Milicji, gdzie był przesłuchiwany, a następnie 20.12.1981 r. został przewieziony do Zakładu Karnego w M. (zeznania W. R. – k. 97 – 100).

Internowanie w ośrodku odosobnienia zostało uchylone decyzją nr (...) Komendanta Wojewódzkiego MO w P. z dnia 2.03.1982 r., z uwagi na fakt, iż ustały przyczyny je uzasadniające (decyzja o uchyleniu internowania - k. 55, 73v). W tym samym dniu W. R. został zwolniony (teczka osobopoznawcza - k. 80), łączny czas internowania wyniósł 78 dni.

W dniu 16 czerwca 2021 roku – data wpływu – wnioskodawca W. R. złożył wniosek o zadośćuczynienie od Skarbu Państwa za internowanie w związku z podejmowaną przez niego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, precyzując wysokość swojego żądania na kwotę 78 000 zł (pismo – k. 4-34).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Podstawą prawną rozstrzygnięć w zakresie objętym wnioskiem są przepisy ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (t.j. Dz.U.2020.1820), czyli tzw. ustawy lutowej. Zgodnie z art. 8 ust 1 tegoż aktu prawnego, osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wydania lub wykonania orzeczenia albo decyzji.

Nie ulega wątpliwości, iż wnioskodawca był internowany w okresie od 15.12.1981 r. do 2.03.1982 r. w związku z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, a ówczesne pozbawienie go wolności było bezprawne. Internowanie to było konsekwencją jego przynależności i działalności antykomunistycznej w (...), do którego należał od momentu jego powstania. Jako członek związku propagował jego idee na terenie swojego zakładu pracy oraz miasta P.. Angażował się w różne akcje prowadzone przez Zarząd Regionu P. Solidarności, w tym kolportaż biuletynów, gazetek, ulotek związkowych oraz książek i broszur z tzw. drugiego obiegu. Bezspornie organy państwa komunistycznego uznały go za stanowiącego zagrożenie dla bezpieczeństwa PRL, wobec czego dokonano jego zatrzymania i internowania.

Ponadto podczas przesłuchań w K. Miejskiej Milicji W. R. kilkukrotnie odmówił współpracy i podpisania tzw. lojalki. Musiał mieć przy tym świadomość, że naraża się tym na pozostawanie w izolacji, co zresztą nastąpiło, bowiem został on przewieziony do więzienia w M..

Wobec powyższego spełnione zostały przesłanki przyznania zadośćuczynienia wskazane w Ustawie lutowej. Kwestią sporną w niniejszej sprawie pozostawała natomiast kwota dochodzonego przez wnioskodawcę roszczenia.

Oceniając rozmiar poniesionej przez wnioskodawcę krzywdy i związanego z tym zadośćuczynienia na wstępie wspomnieć należy, iż zadośćuczynienie obejmuje rekompensatę za krzywdę wynikłą z pozbawienia wolności. Stanowią ją negatywne przeżycia psychiczne lub fizyczne wiążące się nie tylko z faktem pozbawienia wolności, ale również z tym, w jakich okolicznościach do niego doszło. Uwzględnić należy również brutalny sposób traktowania internowanego podczas odizolowania.

Zadośćuczynienie ma funkcję kompensacyjną i zasądzona jego tytułem suma ma zrównoważyć negatywne przeżycia pokrzywdzonego i stanowić dla niego rekompensatę, która choć częściowo złagodzi jego cierpienia. Nie może przy tym osiągać wartości nadmiernej w stosunku do doznanej krzywdy oraz musi być utrzymane w rozsądnych granicach. Przy ustaleniu wysokości kwoty zadośćuczynienia należy brać pod uwagę wszystkie ustalone w sprawie okoliczności rzutujące na określenie rozmiaru wyrządzonej krzywdy.

Orzekając w niniejszej sprawie o wysokości zadośćuczynienia Sąd uwzględnił cierpienia doznane przez W. R., ich rodzaj, czas trwania, stopień dolegliwości, konieczność poddania się rygorom związanym z pozbawieniem wolności, a także jego warunki osobiste. W szczególności, wpływ na wysokość zadośćuczynienia miał fakt, iż pobyt w warunkach internowana wiązał się ze znacznym udręczeniem psychicznym, a sami internowani nie znali ani terminu wykonania tego środka izolacji, ani formy jego wykonania. Początkowo nie byli pewni, czy nie zostaną wywiezieni w głąb ZSRR a nawet rozstrzelani.

Wnioskodawca został aresztowany na oczach załogi ze swojego zakładu pracy, bez podania mu podstaw zatrzymania, zaś decyzję o internowaniu doręczono mu dopiero po przetransportowaniu do ZK w M.. Ponadto, poddawany był kilkukrotnym, szczegółowym rewizjom osobistym i długim wielokrotnym przesłuchaniom, podczas których zastraszano go, by podpisał tzw. lojalkę.

Oczywiste są również dolegliwości związane z pobytem wnioskodawcy w K. Milicji oraz w Zakładzie Karnym w M., gdzie panowały trudne warunki bytowe i sanitarne. Wnioskodawca przez pierwsze 5 dni od zatrzymania przebywał wraz z kilkunastoma innymi więźniami w ciasnej, zawilgoconej, nieogrzewanej i brudnej piwnicy K. Milicji, gdzie tak jak inni zmuszony był spać na podłodze. Następnie został on przewieziony do Zakładu Karnego w M., gdzie osadzono go w przeludnionej celi, bez środków czystości. Dodatkowo utrudniano mu kontakt z rodziną – przez cały okres izolacji miał jedynie jedno widzenie, zaś z licznych wysyłanych przez niego listów, tylko jeden dotarł do adresata. W celach systematycznie przeprowadzano rewizje tzw. kipisze, a osadzonym nie pozwalano na spacery. W ocenie Sądu również późniejsze problemy wnioskodawcy ze znalezieniem zatrudnienia, były konsekwencją wykonania wobec niego decyzji o internowaniu.

Biorąc pod uwagę całokształt okoliczności faktycznych, Sąd ustalił wysokość zadośćuczynienia przyjmując, że za każdy miesiąc krzywdy wynikającej z pozbawienia wolności, wnioskodawca powinien otrzymać kwotę zbliżoną do równowartości potrójnego przeciętnego wynagrodzenia, które - wg komunikatu Prezesa GUS z dnia 10.08.2021 r. - za II kwartał 2020 r. wyniosło 5.504,52 zł. Tak ustalone zadośćuczynienie stanowi realną wartość ekonomiczną i jest zgodne z linią orzeczniczą Sądu Okręgowego w Płocku w podobnych sprawach.

Wnioskodawca był pozbawiony wolności przez 78 dni, co stanowi 2,6 miesiąca. Po pomnożeniu trzykrotności średniego wynagrodzenia przez liczbę miesięcy otrzymujemy kwotę 42.931,20 zł.

W rezultacie Sąd uznał, że kwota zadośćuczynienia w wysokości po 43.000 zł (po zaokrągleniu do pełnych tysięcy złotych) za 78 dni izolacji jest odpowiednia do subiektywnego poczucia krzywdy i wywołanego u wnioskodawcy stresu i cierpień związanych z izolacją. W pozostałym zakresie wniosek został oddalony jako wygórowany.

Zgodnie z art.558 k.p.k. niniejsze uzasadnienie sporządzono w formie przewidzianej przez Kodeks postępowania cywilnego, tj. bez wykorzystania formularza obowiązującego w sprawach karnych.