Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Płocku

Formularz (...)

Sygnatura akt

II Ko 73/21

1.  WNIOSKODAWCA

B. K. (1)

2.  ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

1.

----------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

1.

2.

100 000,00 złotych

100.000,00 złotych

odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

Inne

3.  Ustalenie faktów

3.1.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

B. K. (1) urodził się (...) w S.. Prowadził działalność niepodległościową na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Był honorowym (...) Stowarzyszenia (...) ’76. Był aktywnym działaczem (...) Ziemia R. w latach 1980-1981, pełnił funkcję członka najpierw (...), a następnie (...) Ziemia (...). Uczestniczył w 1981 r. w rozmowach (...) z przedstawicielami komisji rządzącej, dotyczących m.in. wykorzystania obiektów KW MO w R. na potrzeby lecznictwa oraz rehabilitacji osób pokrzywdzonych w następstwie robotniczego protestu 25-06-1976 r. W maju 1981 r. B. K. (1) został wybrany przewodniczącymi Komitetu Obchodów V Rocznicy Protestu Robotniczego Czerwiec 76, był również delegatem na I Krajowy Zjazd Delegatów (...) jesienią 1981 r. w G.. Od połowy 1982 r. do 1989 r. B. K. był członkiem podziemnych struktur opozycyjnych na terenie woj. (...). Współredaktorem i kolporterem literatury opozycyjnej m.in. ulotek czy (...), a także współorganizatorem i uczestnikiem demonstracji prosolidarnościowych, nabożeństw oraz mszy za Ojczyznę i w intencji pomordowanych na Wschodzie. A także członkiem m.in. (...) Komisji Wykonawczej, a następne Międzynarodowej Komisji (...) Ziemia R..

W 1980 r. B. K. (1) był pracownikiem Przedsiębiorstwa (...) w R.. W zakładzie pracy był aktywnym działaczem (...).

Ze względu na wyznawane poglądy polityczne B. K. (1) został zwolniony z Przedsiębiorstwie (...) w R. i nigdzie nie mógł znaleźć zatrudnienia, ani żadnej innej pracy otrzymał bowiem tzw. „wilczy bilet”. Został zatrudniony przy budowie K. P. na M. w R.. Pracował wtedy poniżej swoich kwalifikacji. Za wykonywaną pracę otrzymywał najniższe wynagrodzenie. Sytuacja materialna jego rodziny była trudna. Żona wnioskodawcy nie pracowała, sprawowała opiekę wychowawczą trójką ich dzieci. Przy budowie kościoła wnioskodawca pracował od rana do wieczora, choć stan zdrowia wcześniejszy uraz barku nie pozwalał mu na to.

odpis zupełny aktu urodzenia

k. 17

akt nadania

k. 31, akta sprawy II Ko 538/17

informacje z IPN

k. 33-34, akta sprawy II Ko 538/17

notatka służbowa

protokół przesłuchania B. K. (1)

k. 79

k. 152-156

B. K. (1) był pod szczególnym nadzorem służby bezpieczeństwa z uwagi na fakt, iż był Przewodniczącym budowy pomnika (...) w R..

W dniu 03 maja 1988 r. o godz. 18:00 odbyła się w Kościele Garnizonowym w R. msza w intencji Ojczyzny. Wnioskodawca był jej uczestnikiem. Po zakończeniu mszy, jej uczestnicy udali się na ul. (...) pod kamień węgielny pomnika Czerwca 76 w R.. B. K. (1) szedł na czele pochodu, niosąc transparent z napisem: „Zaprzestać represji! Uwolnić więźniów politycznych”. Wnioskodawca zamierzał przemówić do zgromadzonych, ale nie pozwolono mu na to. Został zatrzymany, wykręcono mu ręce, założono kajdanki, które zaciśnięto mocno na ręku. Pozostały po nich zasinienia i ślady. Następnie, B. K. (1) został przewieziony na komendę, gdzie przy przesłuchaniu nie przyznał się do winy. Funkcjonariusze milicji zwracali się do niego wulgarnie, pytali o rodziną sugerując, że może spotkać ich coś złego. B. K. (1) na komisariacie Milicji Obywatelskiej został zatrzymany przez 24 godziny, a następnie został zwolniony do domu. Poza wykręceniem rąk, nie była wobec wnioskodawcy stosowana inna forma przemocy fizycznej.

Zapisek urzędowy wraz z dokumentacją fotograficzną

k. 44;

k. 45

protokół przesłuchania B. K. (1)

k. 152-156

protokół przesłuchania L. K.

k. 157-160

Dnia 13 maja 1988 r. Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych skierował do Kolegium Wykroczeń wniosek o ukaranie B. K. (1) za to, że w dniu 03 maja 1988 r. w R. na ul. (...) niósł na czele nielegalnej licznej demonstracji niósł transparent z napisem: „Zaprzestać represji! Uwolnić więźniów politycznych” czym podjął działania na celu wywołania niepokoju publicznego lub rozruchów, nawołując w ten sposób do nieposłuszeństwa, co stanowiło wykroczenie określone w art. 52a § 1 pkt 2 i 4 kodeksu wykroczeń.

B. K. (1) w związku z postawionymi mu zarzutami pisemnie oświadczył, że udział w majowym Marszu Wolności był jego powinnością zgodną z sumieniem i przekonaniami, niosąc transparent z napisem „Zaprzestać represji! Uwolnić więźniów politycznych” identyfikując się z hasłami (...) oraz R. z Nową Hutą uczestniczył w wielotysięcznym tłumie (...), by wyrazić swoje poparcie i solidarność z robotnikami Nowej Huty i Stoczni (...) oraz z każdym, kto dopominał się swoich praw. Wnioskodawca oświadczył również, że ponawia swój sprzeciw wobec represji i gwałcenia praw ludzkich, taka postawa nakazuje mu pamiętać o (...) Proteście Robotniczym w 1976 r. oraz protestuje przeciwko agresywnym metodom zatrzymania pokojowej manifestacji, udającej się pod P. (...) Skrzywdzonych w 1976 r.

Orzeczeniem z dnia 26 maja 1988 r. w sprawie 2165/88 Kolegium do Spraw Wykroczeń uznało B. K. (1) za winnego w/w wykroczenia i wymierzono mu karę grzywny w wymiarze 45 000,00 zł. oraz 1 000 złotych tytułem kosztów postępowania oraz karę dodatkową – przepadek zatrzymanych przedmiotów wykroczenia, tj. transparentu z napisem „Zaprzestać represji! Uwolnić więźniów politycznych”.

B. K. (1) odwołał się od powyższego orzeczenia, jednakże Kolegium II instancji do Spraw Wykroczeń orzeczeniem z dnia 09 lipca 1988 r. w sprawie B 368/88 utrzymało w mocy zaskarżone orzeczenie .

Postanowieniem z dnia 29 lipca 1989 r. w sprawie 2165/89 Kolegium Rejonowe do Spraw Wykroczeń przy Prezydencie Miasta R. umorzyło postępowanie wykonawcze i odstąpiło od wykonania kary grzywny w kwocie 45 000,00 zł. oraz kosztów postępowania w kwocie 3 250 zł., orzeczonych na mocy rozstrzygnięcia Kolegium do Spraw Wykroczeń z dnia 09 lipca 1988 r.

wniosek o ukaranie

k. 28

orzeczenie Kolegium do Spraw Wykroczeń wraz z protokołem rozprawy

k. 29;

k. 30

orzeczenie Kolegium II instancji wraz z protokołem rozprawy

k. 31

k. 32-32v

meldunki

k. 33-35v;

k. 36-37a;

k. 39;

k. 40

Oświadczenie B. K.

k. 42

Zapisek urzędowy wraz z dokumentacją fotograficzną

k. 44;

k. 45

k. 47

B. K. (1) mimo szykan ze strony służb i prowadzonego przeciwko niemu postępowania przez Kolegium ds. Wykroczeń nie zaprzestał swej działalności. Noc poprzedzającą rocznicą wydarzeń czerwcowych spędził po za miejsce zamieszkania. Został ostrzeżony, że zostanie zatrzymany, w tym celu aby nie brał udziału w manifestacji.

B. K. (1) został zatrzymany następnego dnia tj. w dniu 25 czerwca 1988 r. przez funkcjonariuszy MO w związku z uczestnictwem w manifestacji zmierzającej pod pomnik „Czerwiec ‘76”. W jej trakcie B. K. (1) niósł szarfę koloru białego z napisem (...) oraz wieniec z biało – czerwonych kwiatów. Wnioskodawca zamierzał przemówić do zgromadzonych, ale nie pozwolono mu na to. Został zatrzymany pod pomnikiem w obecności zgromadzonych, wykręcono mu wówczas ręce, skuto kajdankami i umieszczono w milicyjnej N.. Zaciśnięto mu kajdanki na rękach tak mocno, że nie mógł nimi ruszać, spowodowano w ten sposób na jego nadgarstkach zasinienia. W tym czasie jeden z funkcjonariuszy kierował do niego słowa uznane powszechnie za obelżywe, wulgarne. Pomimo sprzeciwu i dezaprobaty wnioskodawcy, funkcjonariusz MO nadal poniżali go ubliżając mu. Po przewiezieniu wnioskodawcy do WUSW w R. został on przesłuchany, nie przyznał się do winy ponieważ uważał, że związek (...) działał legalnie, a on i zgromadzeni mieli prawo wziąć udział w demonstracji . B. K. (1) został zatrzymany przez okres 24 godziny i po czym został zwolniony do domu.

W dniu 01 lipca 1988 r. Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w R. skierował do Kolegium do Spraw Wykroczeń wniosek o ukaranie B. K. (1) za to, że w dniu 25 czerwca 1988 r. R. niósł na czele nielegalnej demonstracji ulicznej zmierzającej do pomnika (...) szarfę koloru białego z napisem (...) – organizacji prawnie zabronionej, czym podjął działania w celu wywołania niepokoju publicznego, nawołując w ten sposób do nieposłuszeństwa, co stanowiło wykroczenie z art. 52a § 1 pkt 2 i 4 kodeksu wykroczeń.

B. K. (1) w związku z postawionymi mu zarzutami pisemnie oświadczył, że jako przewodniczący (...) Komitetu (...) w związku z robotniczym protestem w R. Czerwiec ‘76” miał moralny obowiązek pójścia z liczną grupą (...) pod K. Węgielny „Czerwiec ‘76”. Po odśpiewaniu pieśni religijnych i patriotycznych wnioskodawca wraz z pozostałymi uczestnikami złożył pod kamieniem wieńce i kwiaty. Swoją obecnością, jak wskazał B. K., podkreślił pamięć o tamtych nieludzkich wydarzeniach z haniebnymi „ścieżkami zdrowia w 1976 r. Tak wyrażona pamięć była formą społecznego sprzeciwu wobec wszelkich prób powtarzania czy pomijania wydarzeń szargających ludzką godność.

Orzeczeniem Kolegium do Spraw Wykroczeń z dnia 29 lipca 1988 r. w sprawie 2817/88 B. K. (1) został uznany za winnego popełnienia wykroczenia określonego w art. 52a § 1 pkt 1 kodeksu wykroczeń i za to wymierzono mu karę zasadzoną grzywny w wysokości 45 000,00 zł. i 1 500 zł. kosztów postępowania oraz przepadek zakwestionowanej szarfy. Rozprawa odbyła się niejawnie. Nie brano pod uwagę wypowiedzi B. K. (1). Od razu zapadł wyrok i wnioskodawca został pouczony o możliwości odwołania. Pod salą rozpraw było wielu obserwatorów m.in.: Z. R. (1), Z. R. (2), ojciec H. C. – jezuita.

B. K. (1) odwołał się od tej decyzji, jednakże Kolegium II instancji do Spraw Wykroczeń orzeczeniem z dnia 07 października 1988 r. w sprawie B/535/88 utrzymało w mocy orzeczenie Kolegium I instancji. Ta rozprawa również odbyła się niejawnie.

Postanowieniem z dnia 29 lipca 1989 r. w sprawie 2817/89 Kolegium postanowiło o umorzeniu postępowania wykonawczego i odstąpiło od wykonania kary grzywny w kwocie 45 000,00 zł. oraz kosztów postępowania w kwocie 3 750 zł. orzeczonych na mocy rozstrzygnięcia z dnia 07 października 1988 r.

wniosek o ukaranie

k. 53-53v

orzeczenie Kolegium do Spraw Wykroczeń z dnia 29 lipca 1988 r., nr rej. (...)/88 wraz z protokołem rozprawy

k. 54-54v;

k. 55-60v

orzeczenie Kolegium II instancji wraz z protokołem rozprawy

k. 62-62v;

k. 63-67

k. 68

oświadczenia

k. 75-75v;

k. 76

meldunek o zdarzeniu

k. 82-82v

protokół przesłuchania B. K. (1)

k. 152-156

protokół przesłuchania L. K.

k. 157-160

W związku z zatrzymaniami, B. K. (1) był szykanowany i osaczony, były przeprowadzane u niego wielokrotne rewizje domowe, był aresztowany przed, w trakcie i po uroczystościach patriotycznych. W domu był założony podsłuch, były próby podejścia kontaktów operacyjnych ewentualnie agentów bezpieczeństwa. B. K. (1) był również zaczepiany w miejscach publicznych, na przystankach w czasie, kiedy przebywał ze swoją rodziną – grożono mu wtedy, że coś mu się stanie, odzywano wulgarnie. Rewizje domowe były nieustające, dzieci wnioskodawcy płakały w czasie rewizji, bo nie wiedziały co się dzieje. Rewizje zaczynały się o 06:00 rano, funkcjonariusze wychodzili dopiero o 15.00, robili przy tym tzw. „demolkę mieszkania”. Funkcjonariusze milicji pytali B. K. (1) kiedy wyjedzie za granicę, nie zamierzał w ten sposób postąpić – byłoby to sprzeczne z jego poglądami. W trakcie przesłuchań sugerowano wnioskodawcy, że kiedy on jest przesłuchiwany na komendzie, to w tym czasie jego rodzinie może być wyrządzona krzywda.

B. K. (1) nie uiścił orzeczonych bardzo wysokich kar grzywny orzeczonych wobec niego przez kolegium. Nie było go na to stać. Dodatkowo, wnioskodawca nie czuł się winny popełnionych wykroczeń. B. K. (1) obawiał się że zostanie wdrożone postępowanie egzekucyjne. Gdyby chciał uiścić orzeczone grzywny, musiałby pracować przy budowie kościoła przez 3000 godzin, co było fizycznie niemożliwe, również z uwagi na stan jego zdrowia – przepuklinę i problemy z barkiem. wnioskodawca w ogóle nie powinien pracować fizycznie, nie mówiąc już o braniu jakichkolwiek nadgodzin.

protokół przesłuchania B. K. (1)

k. 152-156

protokół przesłuchania L. K.

k. 157-160

Postanowieniem z dnia 05 kwietnia 2018 r. Sąd Okręgowy w Radomiu w sprawie o sygn. akt II Ko 538/17 na podstawie art. 1 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego - uznał za nieważne orzeczenie byłego Kolegium Rejonowego ds. Wykroczeń przy Prezydencie Miasta R. z dnia 26 maja 1988 r. w sprawie 2165/88 uznające B. K. (1) za winnego popełnienia wykroczenia z art. 52a § 1 pkt 2 i 4 k. w. oraz utrzymujące to orzeczenie w mocy orzeczenie byłego Kolegium ds. Wykroczeń przy Wojewodzie (...) z dnia 09 lipca 1988 r. w sprawie B 368/88.

wniosek o uznanie orzeczenia za nieważne

k. 2-4, akta sprawy II Ko 538/17

postanowienie SO w Radomiu z dnia 05 kwietnia 2018 r., sygn. akt II Ko 538/17

k. 43-44v, akta sprawy II Ko 538/17

Postanowieniem z dnia 05 kwietnia 2019 r. Sąd Okręgowy w Radomiu w sprawie o sygn. akt II Ko 9/19 na podstawie art. 1 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego uznał za nieważne orzeczenie byłego Kolegium Rejonowego ds. Wykroczeń przy Prezydencie Miasta R. z dnia 29 lipca 1988 r. w sprawie 2817/88 uznające B. K. (1) za winnego popełnienia wykroczenia z art. 52a § 1 pkt 1 k.w. oraz utrzymujące to orzeczenie w mocy orzeczenie byłego Kolegium ds. Wykroczeń przy Wojewodzie (...) z dnia 07 października 1988 r. w sprawie B/535/88.

wniosek o uznanie orzeczenia za nieważne

k. 3-6, akta sprawy II KO 9/19

postanowienie SO w Radomiu z dnia 05 kwietnia 2019 r., II Ko 9/19

k. 22-23, akta sprawy II Ko 9/19

Decyzją Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia 16 lutego 2016 r., nr decyzji: (...)- (...)- (...)-1D/16 został potwierdzony status B. K. (1) jako działacza opozycji antykomunistycznej oraz osoby represjonowanej z powodów politycznych.

Decyzją nr (...) potwierdzono natomiast, że B. K. (1) nie był pracownikiem, funkcjonariuszem lub żołnierzem organów bezpieczeństwa państwa i w archiwum IPN – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu nie zachowały się dokumenty wytworzone przez niego lub przy jego udziale, w ramach czynności wykonywanych przez niego w charakterze tajnego informatora lub pomocnika przy operacyjnym zdobywaniu informacji przez organy bezpieczeństwa państwa.

B. K. (1) został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski ( (...)) oraz Krzyżem Wolności i Solidarności.

decyzja Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia 16 lutego 2016 r., nr: (...)- (...)- (...)-1D/16

k. 31v, akta sprawy II Ko 538/17

decyzja nr (...) Prezesa IPN

k. 32, akta sprawy II Ko 538/17

wydruk dot. Krzyża Wolności i Solidarności

k. 80

protokół przesłuchania B. K. (1)

k. 152-156

Obecnie u B. K. (1) stwierdzono znaczny stopień niepełnosprawności, którą to datuje się na dzień 09 marca 2021 r. Według ustaleń Miejskiego Zespołu (...) o Niepełnosprawności w W., wnioskodawca wymaga stałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. B. K. (1) pobiera świadczenie emerytalne w wysokości 2 400,00 zł. miesięcznie. Opiekują się nim syn. Koszty leczenia wnioskodawcy są wysokie, B. K. (1) jest po udarze oraz wylewie. Podawany jest rehabilitacji domowej, Korzystał również z odpłatnej rehabilitacji.

orzeczenie o stopniu niepełnosprawności

k. 18-19

dokumentacja medyczna wnioskodawcy

k. 20-22

k. 23-27;

k. 163-170;

k. 171-172;

k. 173-176

protokół przesłuchania B. K. (1)

k. 152-156

Zeznania L. K.

k. 157-160

3.2.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.2.1.

Nie było faktów uznanych za nieudowodnione

-------------------

----------------

4.  ocena DOWODów

4.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Zeznania B. K. (1)

(k. 152-156)

Zeznania B. K. (1), sąd uznał za wiarygodne. W dużej mierze to właśnie w oparciu o zeznania wnioskodawcy sąd dokonał ustaleń faktycznych. Korespondują one z dokumentacją uzyskaną z IPN oraz zgromadzoną w aktach spraw o unieważnienie przedmiotowych orzeczeń - II Ko 538/17; II Ko 9/19 SO w Radomiu. Podnieść należy, iż wnioskodawca, pomimo wieku oraz nienajlepszego stanu zdrowia, odniósł się do wiele faktów z przeszłości, dotyczących działań podejmowanych przez niego na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

W swych zeznaniach B. K. (1) prawidłowo umieścił w czasie zdarzenia, których konsekwencją były jego skazania przez dawne Kolegium do Spraw Wykroczeń. Wnioskodawca zeznał, że z uwagi na swoją solidarnościową postawę, głoszone poglądy oraz ze względu pełnienia funkcji Przewodniczącego budowy pomnika (...) był pod szczególnym nadzorem służby bezpieczeństwa. Był w przeszłości internowany (za co otrzymał odszkodowanie), po zwolnieniu z internowania w jego mieszkaniu były przeprowadzane wielokrotne rewizje. W ciągu roku był wielokrotnie zatrzymywany w trakcie uroczystości pod pomnikiem (...). Wnioskodawca wskazał, iż był zatrzymany – raz jak niósł transparent z napisem: „Zaprzestać represji! Uwolnić więźniów politycznych”, a drugi raz kiedy niósł kwiaty i szarfę pod pomnik „Czerwiec ‘76” w dniu 25 czerwca 1988 r. Wnioskodawca był zatrzymywany przed, w trakcie i po uroczystościach patriotycznych. Z uwagi na swoją działalność otrzymał tzw. „wilczy bilet” – został zwolniony z pracy w Przedsiębiorstwie (...) w R. i nigdzie nie mógł znaleźć zatrudnienia zgodnie z kwalifikacjami. Dlatego podjął pracę przy budowie kościoła P. w R. i gdyby nie to zatrudnienie, to nie miałby środków na utrzymanie siebie i rodziny.

Wnioskodawca zeznał, że w dniu 03 maja 1988 r. odbyła się msza za Ojczyznę, a następnie uczestnicy tejże mszy udali się w pochodzie pod pomnik (...). Zgromadzenie to zostało uznane za nielegalne. A B. K. (1) szedł na czele tej manifestacji, chciał wygłosić przemówienie, ale mu nie pozwolono. Został bowiem zatrzymany, wykręcono mu ręce, założono kajdanki ściskając je celowo tak mocno, że miał później zasinienia na nadgarstkach. Został umieszczony w pojeździe służbowym MO i przewieziony na komendę, gdzie spędził 48 godzin. Wnioskodawca był przesłuchany, a następnie zwolniony do domu. Z zeznań B. K. (1) wynika również, że nie stosowno wobec niego żadnej innej formy przemocy – poza wykręceniem rąk. Kilka dni później otrzymał wezwanie do Kolegium do Spraw Wykroczeń. Na rozprawę nie wpuszczono publiczności ani obserwatora, nie uwzględniono również stanowiska wnioskodawcy, który wypowiedział się na piśmie odnośnie postawionego mu zarzutu. Gdy zapadło orzeczenie skazujące, wnioskodawca zaskarżył je, ale Kolegium II instancji utrzymało je w mocy.

B. K. (1) odniósł się również do zdarzenia z dnia 25 czerwca 1988 r. Podał na tą okoliczność, że kilka dni przed tą datą – a miał wtedy miejsce pochód patriotyczny pod pomnik „Czerwiec ‘76”, nie nocował w domu – przeczuwał, że mógłby zostać aresztowany, w ostatniej chwili udał się do K. i uniknął zatrzymania. Odnośnie samego zdarzenia, B. K. (1) zeznał, że niósł wtedy szarfę koloru białego z napisem (...) oraz wieniec z biało – czerwonych kwiatów. Chciał przemówić do zgromadzonych, ale nie pozwolono mu na to. Został zatrzymany pod pomnikiem. B. K. (1) wykręcono wówczas ręce, założono kajdanki i wsadzono do (...). Zaciśnięto mu kajdanki na rękach tak mocno, że powstały zasinienia na nadgarstkach. B. K. (1) zeznał również, że w tym czasie jeden z funkcjonariuszy ubliżał mu używając wobec niego słowa uznane powszechnie za obelżywe, wulgarne. Pomimo sprzeciwu z jego strony, funkcjonariusz MO nadal obrażał go w ten sposób. B. K. (1) spędził na komisariacie MO 24 godziny i po upływie tego czasu został zwolniony do domu. Ponownie, jego sprawa została skierowana do Kolegium do Spraw Wykroczeń i został ukarany wysoką karą grzywny oraz obciążony kosztami procesu. Ponownie także, Kolegium drugiej instancji nie uwzględniło odwołania wnioskodawcy.

B. K. (1) dodał, że po latach represji, rewizji, szykanowania, śledzenia go przez służbę bezpieczeństwa, niezliczonych pytań kiedy w końcu wyjedzie z kraju zagranicę, aż w końcu aresztowań w związku z obecnością pod pomnikiem „Czerwiec ‘76”, nie przypuszczał, że Polska będzie wolna – a stało się to po obradach Okrągłego Stołu. Wnioskodawca nie przypuszczał, że będzie mógł leganie, bez obaw o aresztowanie, pójść pod pomnik (...), którego budowy był Przewodniczącym.

B. K. odniósł się do swojej aktualnej sytuacji – jest osobą niepełnosprawną, doznał bowiem wylewu oraz udaru, wymaga całodobowej opieki. Pobiera świadczenie emerytalne w wysokości 2400,00 zł., a jego leczenie jest bardzo kosztowne. Korzysta bowiem z rehabilitacji również odpłatnie.

Zeznania B. K. (1) znalazły odzwierciedlenie w dokumentach uzyskanych z IPN odnośnie patriotycznej działalności wnioskodawcy. Jego depozycje zostały także potwierdzone zeznaniami syna – L. K., zaś fakt występujących schorzeń – dokumentacją medyczną.

zeznania L. K.

(k. 157-160)

Zeznania syna wnioskodawcy L. K. sąd uznał za wiarygodne. Tak jak jego ojciec, L. K. był zainteresowany wynikiem sprawy, jednakże jego depozycje nie można uznać za stronnicze, czy też przygotowane dla potrzeb tego postępowania.

L. K. zeznał, że w roku 1988 miał 6 lat i nie do końca rozumiał ówczesną sytuację. Pamiętał jednak, że jego ojciec został zatrzymany dwa razy w krótkich odstępach czasu. Te informacje przyniósł do domu sąsiad rodziny K.. Dzień po tej informacji B. K. (1) wrócił do domu. Świadek podsłuchał wtedy rozmowę ojca z matką, że B. K. (1) będzie musiał stawić się na sprawy przed Kolegium ds. wykroczeń i prawdopodobnie wymierzą mu kary. Świadek zapamiętał również, jak jego matka zastanawiała się wtedy skąd wezmą na te kary pieniądze. Ponieważ, iż sytuacja materialna nie była dobra, gdyż pracował jedynie B. K..

Świadek zapamiętał również sytuację, kiedy był z rodzicami u znajomych. Tamtego dnia, kiedy już wracali do domu i cała rodzina stała na przystanku, podeszła do nich grupa 5-6 mężczyzn. Zaczęli zwracać się wulgarnie do B. K. (1), grozili mu, że zrobią mu krzywdę. Kiedy zauważyli, że wnioskodawca jest z rodziną odeszli. Od B. K. dowiedział się, że pod pomnikiem zatrzymały go ci sami funkcjonariusze milicji. Świadek potwierdził, że u ojca widział ślady zasinień na nadgarstkach powstałe od kajdanek. Z rozmów z ojcem L. K. zapamiętał również to, że zawsze zapewniał go, że się nie boi i że wszystko robi zgodnie ze swoimi poglądami.

L. K. potwierdził również, że jego ojciec pracował na budowie K. - od rana do wieczora, żeby utrzymać rodzinę, że nie mógł znaleźć żadnej innej pracy, bo nie pozwalała mu na to ówczesna władza. Natomiast sytuacja materialna jego rodziny była bardzo trudna, brakowało bowiem pieniędzy na niezbędne wydatki.

Świadek w swoich depozycjach potwierdził, że obecny stan zdrowia wnioskodawcy, że jest ciężki wymaga bowiem stałej opieki, zarówno w dzień jak i w nocy. Kiedy świadek pełni służbę lub musi wyjechać służbowo to, w tym czasie B. K. (1) opiekuje się opiekunka.

L. K. potwierdził również, że B. K. (1) był regularnie inwigilowany do momentu zmiany ustroju, codziennie był pod presją inwigilacji. W domu był założony podsłuch.

odpis zupełny altu urodzenia

(k. 17)

akt nadania

(k. 31, akta spraw II Ko 538/17)

informacja z IPN

(k. 33-34 , akta sprawy II K 538/17)

Notatka służbowa

(k. 79)

Odpis zupełny aktu urodzenia pozwolił na potwierdzenie i ustalenie danych osobowych wnioskodawcy. Akt nadania, informacja nadesłana z IPN oraz notatka służbowa dowodziły natomiast patriotycznej działalności B. K. (1) – który, działał aktywnie w strukturach Solidarności. Był honorowym (...) Stowarzyszenia (...) ’76. W latach 1980-1981 wnioskodawca pełnił funkcję członka najpierw (...), a następnie (...) Ziemia (...). A od połowy 1982 r. aż do 1989 r. B. K. (3) był członkiem podziemnych struktur opozycyjnych na terenie woj. (...) oraz współredaktorem i kolporterem literatury opozycyjnej m.in. ulotek czy (...). Współorganizatorem i uczestnikiem demonstracji prosolidarnościowych, nabożeństw oraz mszy za Ojczyznę. Dokumenty te pozwoliły również na ustalenie, że w 1980 r. B. K. (1) był pracownikiem Przedsiębiorstwa (...) w R. i w zakładzie pracy był aktywnym działaczem (...). Sceptycznie wypowiadał się na temat ówczesnej sytuacji społecznej i politycznej, co skutkowało jego zwolnieniem z pracy.

Powyższe dowody w postaci dokumentów sąd uznał za wiarygodne.

zapisek urzędowy wraz z dokumentacją fotograficzną

(k. 44; k. 45)

Dokumenty ten stanowiły część dokumentacji znajdującej się w Instytucie Pamięci Narodowej czyli organu uprawnionego do ich przetwarzania i przechowywania. Wynika z niego, że w dniu 03 maja 1988 r. B. K. (1) uczestniczył w manifestacji patriotycznej, w czasie której niósł transparent z napisem: „Zaprzestać represji! Uwolnić więźniów politycznych”.

Wniosek o ukaranie

(k. 28)

orzeczenie Kolegium do Spraw Wykroczeń wraz z protokołem rozprawy

(k. 29; k. 30)

orzeczenie Kolegium II Instancji wraz z protokołem rozprawy

(k. 32; k. 32-32v)

meldunki

(k. 33-35v; k. 36-37a; k. 39; k. 40)

oświadczenie B. K.

(k. 42)

zapisek urzędowy wraz z dokumentacją fotograficzną

(k. 44; k. 45)

Dowody te nie były kwestionowane przez strony. Uzyskane z IPN dokumenty potwierdziły fakt ukarania B. K. (1) przez dawne Kolegium do Spraw Wykroczeń za popełnienie wykroczenia spenalizowanego w art. 52a § 1 pkt 2 i 4 k.w. Pisemne oświadczenie B. K. (1) stanowiło nie tylko wyraz jego ówczesnego stanowiska wobec zaistniałej sytuacji, ale także potwierdzenie jego depozycji w zakresie tego, że w trakcie rozprawy przed dawnym Kolegium do Spraw Wykroczeń jego ustne stanowisko nie było w ogóle brane pod uwagę. Dokumenty te także w postaci orzeczeń nie budzą żadnych wątpliwości, co do ich autentyczności dokumentują bowiem przebieg zdarzeń, w których uczestniczył wnioskodawca .

Wniosek o ukaranie

(k. 53-53v)

Orzeczenie Kolegium do Spraw Wykroczeń z dnia 29 lipca 1988 r., nr rej. (...)/88 wraz z protokołem rozprawy

(k. 54-54v; k. 55-60v)

Orzeczenie Kolegium II Instancji wraz z protokołem rozprawy

(k. 62-62v; k. 63-67)

Wskazany materiał dowodowy stanowią dokumenty uzyskane z Instytucie Pamięci Narodowej. Potwierdzają one fakt ukarania B. K. (1) przez dawne Kolegium do Spraw Wykroczeń za popełnienie wykroczenia spenalizowanego w art. 52a § 1 pkt 1 k.w. Pisemne oświadczenie B. K. (1) stanowi nie tylko jego stanowisko dotyczące toczącego się postępowania, ale także potwierdzenie jego depozycji w zakresie tego, że w trakcie rozprawy przed dawnym Kolegium do Spraw Wykroczeń jego ustne wypowiedzi nie były uwzględniane. Stanowiły one podstawę do ustaleń faktycznych w sprawie.

Wniosek o uznanie orzeczenia za nieważne

(k. 2-4, akta spraw II KO 538/17)

Postanowienie SO w Radomiu z dnia 05 kwietnia 2018 r., sygn. akt II Ko 538/17

(k. 43-44v, akta sprawy II Kp 538/17)

Wniosek o uznanie orzeczenia za nieważne

(k. 3-6, akta sprawy II Ko 9/19)

Postanowienie SO w Radomiu z dnia 05 kwietnia 2019 r., sygn. akt II KO 9/19

(k. 22-23, akta sprawy II KO 9/19 )

Sąd załączył do materiału dowodowego akta spraw toczących się przed Sądem Okręgowym w Radomiu o sygn.: II Ko 538/17 i II Ko 9/19. Sąd Okręgowy w Radomiu w w/w sprawach o unieważnienie orzeczeń wydanych przez Kolegium do Spraw Wykroczeń zarówno w I jak i w II instancji, które zapadły wobec B. K. (1) w związku z jego solidarnościową i patriotyczną działalnością. Akta tej sprawy i materiały tam zawarte posłużyły sądowi do ustalenia stanu faktycznego. Fakt unieważnienia tych orzeczeń dał B. K. (1) możliwość ubiegania się o zadośćuczynienie na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

decyzja Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób represjonowanych z dnia 16 lutego 2016 r., nr: (...)- (...)- (...)-1D/16

(k. 31v, akta sprawy II Ko 538/17)

Decyzja nr (...) Prezesa IPN

(k. 32, kata sprawy II KO 538/17)

Wydruk do. Krzyża Wolności i Solidarności

(k. 80)

Przedstawione sądowi dokumenty w postaci decyzji i wydruku otrzymania odznaczenia - stanowiły podstawę do ustalenia, że wnioskodawca B. K. (3) był działaczem opozycji antykomunistycznej oraz osobą represjonowaną z powodów politycznych. Nie był pracownikiem, funkcjonariuszem lub żołnierzem organów bezpieczeństwa państwa, a w archiwum IPN – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu nie zachowały się dokumenty wytworzone przez niego lub przy jego udziale, w ramach czynności wykonywanych przez niego w charakterze tajnego informatora lub pomocnika przy operacyjnym zdobywaniu informacji przez organy bezpieczeństwa państwa. B. K. (1) został odznaczonym jednym z najwyższych odznaczeń państwowych tj. – Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski ( (...)), a także Krzyżem Wolności i Solidarności.

orzeczenie o stopniu niepełnosprawności

(k. 18-19)

Dokumentacja medyczna wnioskodawcy

(k. 20-22; k. 23-27; k. 163-170; k. 171-172; k. 173-176)

Dokumentacje medyczna dotycząca wnioskodawcy potwierdzały, iż jest on osobą po przebytym udarze i wylewie o znacznym stopniu niepełnosprawności. Wymaga całodobowej opieki i rehabilitacji.

4.2.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp.faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

---------------

---------------------------

Nie było dowodów nieuwzględnionych przy ustalaniu faktów.

5.  PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

1.

-----------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1.

- 100 000,00 zł. za doznaną krzywdę w skutek wydanego orzeczenia przez Kolegium Rejonowe do Spraw Wkroczeń przy Prezydencie Miasta R. z dnia 26.05.1988 r. nr rej. (...)/88, utrzymanego w mocy orzeczeniem Kolegium do Spraw Wykroczeń przy Wojewodzie (...) z dnia 09.07.1988 r., nr rej. B/368/88 unieważnionych następnie przez SO w Radomiu postanowieniem z dnia 05 kwietnia 2018 r. w sprawie o sygn. akt IIK o 538/17;

– 100 000,00 zł. za doznaną krzywdę wskutek wydania przez Kolegium Rejonowe do Spraw Wykroczeń przy Prezydencie Miasta R. z dnia 29.07.1988 r. nr rej. (...)/88, utrzymanego w mocy orzeczeniem Kolegium do Spraw Wykroczeń przy Wojewodzie (...) z dnia 07.10.1988 r. , nr rej. B/535/88 unieważnionych następnie postanowieniem Sądu Okręgowego w Radomiu z dnia 05 kwietnia 2019 r. sygn. akt II Ko 9/19;

Odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Podstawę prawną roszczenia o zadośćuczynienie B. K. (1) stanowi art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego(Dz.U. 2021, poz. 1693), na mocy którego osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia (…) przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wydania lub wykonania orzeczenia albo decyzji. W razie śmierci tej osoby uprawnienie to przechodzi na małżonka, dzieci i rodziców.

Dla oceny uprawnienia wnioskodawcy do żądania zadośćuczynienia – o które wnosił – w pierwszej kolejności należy stwierdzić, czy roszczenia przewidziane ustawą tzw. „lutową” mu przysługują, a stają się wymagalne, po uprawomocnieniu się postanowienia stwierdzającego nieważność orzeczenia. Zatem stwierdzić należy, iż - postanowieniem z dnia 05 kwietnia 2018 r. Sąd Okręgowy w Radomiu w sprawie o sygn. akt II Ko 538/17 na podstawie art. 1 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego - uznał za nieważne orzeczenie byłego Kolegium Rejonowego ds. Wykroczeń przy Prezydencie Miasta R. z dnia 26 maja 1988 r. w sprawie 2165/88 uznające B. K. (1) za winnego popełnienia wykroczenia z art. 52a § 1 pkt 2 i 4 k. w. oraz utrzymujące to orzeczenie w mocy orzeczenie byłego Kolegium ds. Wykroczeń przy Wojewodzie (...) z dnia 09 lipca 1988 r. w sprawie B 368/88. Także kolejnym postanowieniem z dnia 05 kwietnia 2019 r. Sąd Okręgowy w Radomiu w sprawie o sygn. akt II Ko 9/19 na podstawie art. 1 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego uznał za nieważne orzeczenie byłego Kolegium Rejonowego ds. Wykroczeń przy Prezydencie Miasta R. z dnia 29 lipca 1988 r. w sprawie 2817/88 uznające B. K. (1) za winnego popełnienia wykroczenia z art. 52a § 1 pkt 1 k.w. oraz utrzymujące to orzeczenie w mocy orzeczenie byłego Kolegium ds. Wykroczeń przy Wojewodzie (...) z dnia 07 października 1988 r. w sprawie B/535/88. Powyższe postanowienia są prawomocne.

Konsekwencją wydania tych orzeczeń jest odpowiedzialność Skarbu Państwa, w przypadku roszczeń określonych w art. 8 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy, ponoszona na zasadzie ryzyka, a jej podstawową przesłanką jest „normalny” związek przyczynowy między działaniem lub zaniechaniem funkcjonariusza (organu) państwowego, a wyrządzoną szkodą. W świetle powyższych ustaleń uprawnienia wnioskodawcy B. K. (1) do wystąpienia z przedmiotowym wnioskiem o zasądzenie zadośćuczynienia nie było przez Sąd kwestionowane.

Dla ustalenia uprawnienia wnioskodawcy koniecznym wreszcie jest wykazanie, że istnieje bezpośredni i adekwatny związek przyczynowy między powstałą szkodą (również o charakterze niemajątkowym), a unieważnionym wyrokiem sądu (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 07 grudnia 2018 roku, II AKa 300/2018, Lex nr 2622691). Jednocześnie jednak podkreślić trzeba, iż art. 8 ust. 1 ustawy lutowej stanowi, iż wskazane w jego treści uprawnienia do żądania zadośćuczynienia i odszkodowania związane są nie tyle z wykonania kary, ale także z wydania, stwierdzonego następnie jako nieważne, orzeczenia. Należy stąd wnosić, iż stwarza to szerszą podstawę do uwzględnienia nie tylko faktu pozbawienia wolności uprawnionego do żądania wskazanych wyżej roszczeń, ale i okoliczności wydania orzeczenia – w szczególności zaś związanych z walką o niepodległy byt Państwa Polskiego (vide: Z.Radwański, Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 1992 r., WZ 10/92 Teza 3, OSP 1993/5/103).

W odniesieniu do żądania o zadośćuczynienie podnieść należy, iż stanowi ono swoiste odszkodowanie za szkodę niematerialną, wynikłą z wydania i wykonania orzeczenia, uznanego następnie za nieważne. Chodzi przy tym o naruszenia dóbr osobistych, które nie wywołują skutków w majątku pokrzywdzonego, powodują natomiast cierpienia fizyczne i psychiczne. Zatem kwota zasądzana tytułem zadośćuczynienia powinna być odpowiednia, co oznacza, że powinna odzwierciedlać w pełni rozmiar doznanej krzywdy, tj. stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność, czas trwania, nieodwracalność następstw i inne okoliczności, których nie sposób wymienić wyczerpująco (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2004 roku, I CK 131/03, OSNC 2005/2, poz. 40; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2004 roku, V CK 282/03, Lex nr 183777).Zadośćuczynienie powinno spełniać funkcję kompensacyjna i służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, jednak jednocześnie nie powinno być sposobem uzyskania nadmiernych korzyści finansowych i nieuzasadnionego wzbogacenia (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2015 r., III KK 252/14, Lex nr 1640256; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 25 października 2017 r., II AKa 296/17,Lex nr 2402343; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 14 lipca 2016 r., II AKa 164/16, Lex nr 2099938). Kwota zadośćuczynienia mająca skompensować krzywdę w sposób odpowiadający jej rzeczywistemu rozmiarowi powinna wprawdzie przedstawić odczuwalną wartość ekonomiczną, jednak musi również mieścić się w rozsądnych granicach, uwzględniających realia społeczne, tj. odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopnie życiowej społeczeństwa. (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2015 r., III KK 252/14, Lex nr 1640256; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 stycznia 2014 r., II AKa 282/13, Lex nr 1444755)

Ponadto zadośćuczynienie orzekane na podstawie ustawy lutowej ma zrównoważyć wszystkie negatywne przeżycia i doświadczenia pokrzywdzonego. Jest swoistego rodzaju sankcją za naruszenie dóbr osobistych, dlatego jego zakres jest wyznaczony regulacjami prawa cywilnego, określającymi katalog dóbr osobistych, w tym naruszenie wolności człowieka, również przy uwzględnieniu jej aspektu wewnętrznego, tj. wolności od obawy i strachu, od użycia przemocy czy zrealizowania groźby, naruszenie możliwości swobodnego dysponowania wartościami osobistymi . (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 listopada 2018 roku, II AKa 483/2018, Lex nr 2625097).

Inne

3.

1.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

1.

----------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1.

2.

50.0000,00 zł

50.000,00 zł.

Odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

Odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

-

Pełnomocnik wnioskodawcy precyzując wysokość zadośćuczynienie na kwoty po 100. 000, 00 zł. za unieważnione orzeczenia będące wyrazem działalności B. K. (1) na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego nie uzasadnił w żaden sposób, dlaczego w ten sposób dokonał ich wyliczenia. Zdaniem sądu żądne kwoty są zbyt wygórowane i nie przystają do realiów niniejszej sprawy. Zupełnie odmienne, wręcz skrajne stanowisko zajął Prokurator wnosząc o zasadzenie na rzecz B. K. symbolicznego kwoty - 1000 zł. tytułem zadośćuczynienia. Z takim stanowiskiem nie sposób się również zgodzić.

B. K. (1) został sazany dwoma orzeczeniami byłego Kolegium do Spraw Wykroczeń:

- orzeczeniem z dnia 26 maja 1988 r., wydanym przez Kolegium Rejonowe do Spraw Wkroczeń przy Prezydencie Miasta R. w sprawie nr rej. (...)/88, utrzymane następnie w mocy orzeczeniem Kolegium do Spraw Wykroczeń przy Wojewodzie (...) z dnia 09 lipca 1988 r., nr rej. B/368/88;

- orzeczeniem z dnia 29 lipca 1988 r., wydanym przez Kolegium Rejonowe do Spraw Wykroczeń przy Prezydencie Miasta R. w sprawie nr rej. (...)/88, utrzymane następnie w mocy orzeczeniem Kolegium do Spraw Wykroczeń przy Wojewodzie (...) z dnia 07 października 1988 r., nr rej. B/535/88.

Na mocy wydanych wobec B. K. (1) orzeczeń zostały mu wymierzone surowe kary grzywny po 45 000,00 zł. każda oraz został obciążony kosztami postępowania, mimo ciężkiej sytuacji materialnej i rodzinnej.

Wszystkie okoliczności związane z wydaniem wobec B. K. (1) orzeczeń przez byłe Kolegia do Spraw Wykroczeń, okoliczności mające miejsce przed ich wydaniem oraz po ich wydaniu, stopień doznawanych przez wnioskodawcę cierpień psychicznych, ich natężenie i intensywność (zwłaszcza w odniesieniu do sposobu działania ówczesnej władzy) znacząco wpłynęły na ustalenie wysokości należnego uprawnionemu zadośćuczynienia, które – co należy w tym miejscu podkreślić – Sąd obniżył w stosunku do pierwotnego żądania.

Zadośćuczynienie musi być bowiem „odpowiednie” w zestawieniu między innymi z wcześniejszym trybem życia wnioskodawcy, jego sytuacją osobistą, zawodową, sposobem traktowania przez przedstawicieli władzy, stanem jego psychiki i w następstwie, zakresem doznanych cierpień. Ma zrównoważyć wszystkie negatywne przeżycia i doświadczenia pokrzywdzonego. Jest swoistego rodzaju sankcją za naruszenie dóbr osobistych, dlatego jego zakres jest wyznaczony regulacjami prawa cywilnego, określającymi katalog dóbr osobistych, w tym naruszenie wolności człowieka, również przy uwzględnieniu jej aspektu wewnętrznego, tj. wolności od obawy i strachu, od użycia przemocy czy zrealizowania groźby, naruszenie możliwości swobodnego dysponowania wartościami osobistymi.

Oceniając powyższe okoliczności przez pryzmat ustaleń w niniejszej sprawie Sąd stwierdził, iż szereg okoliczności przemawiało za ukształtowaniem wysokości zadośćuczynienia na poziomie niższym niż wnioskowany przez B. K. (1). Bez wątpienia wpływ na rozmiar orzeczonego zadośćuczynienia miały ustalenia w zakresie okoliczności wydania wobec niego orzeczeń, które były konsekwencją jego walki o niepodległy byt Państwa Polskiego.

Zgodzić należy się z wnioskodawcą, że unieważnione na skutek postanowień Sądu Okręgowego w Radomiu, orzeczenia wydane przez Kolegium ds. Wykroczeń I i II instancji wskazane powyżej, stanowiły w czasie ich wydania kolejną z form represji wobec jego osoby. B. K. (1) przez całe swoje życie prezentował jasne i niezłomne poglądy dotyczące niepodległego bytu Państwa Polskiego. Za ich publiczne głoszenie oraz wyznawanie był poddawany ciągłym szykanom ze stron władz oraz powołanych do tego służb. Zdaniem sąd nie sposób dokonać w sposób prawidłowy oceny, przede wszystkim cierpień psychicznych jakich doznała w związku z zatrzymaniem w dniach 03 maja 1988 i 25 czerwca 1988 r. bez odwołania się do jego działalności i przedstawienia sytuacji osobistej i rodzinnej w jakiej wtedy się znajdował. B. K. (1) był wtedy aktywnym działaczem (...)Solidarność Pozostawał członkiem związku nawet w okresie delegalizacji Solidarności (od dnia 08 października 1982 r. do dnia 05 kwietnia 1989 r.). Honorowym (...) Stowarzyszenia (...) ’76 i aktywnym działaczem (...) Ziemia R. w latach 1980-1981. Od połowy 1982 r. do 1989 r. B. K. był członkiem podziemnych struktur opozycyjnych na terenie woj. (...), był współredaktorem i kolporterem literatury opozycyjnej m.in. ulotek czy (...), współorganizatorem i uczestnikiem demonstracji prosolidarnościowych, nabożeństw oraz mszy za Ojczyznę. Konsekwencje swoich poglądów wnioskodawca ponosił przez całe życie. Ze względu na prowadzoną działalność został zwolniony z pracy, którą świadczył w Przedsiębiorstwie (...) w R.. Sytuacja B. K., dobrze była znana służbom bezpieczeństwa, pod których stałą obserwacją i kontrolą pozostawał.

B. K. (1) był szykanowany i osaczony, były przeprowadzane u niego wielokrotne rewizje domowe, był zatrzymywany przed, w trakcie i po uroczystościach patriotycznych. W okresie od 13 grudnia 1981 r. do dnia 07 lipca 1982 r. był internowany. W jego mieszkaniu założono podsłuch. Jego inwigilowanie trwało, aż do zmiany ustroju. Wnioskodawca był zaczepiany w miejscach publicznych, nawet w obecności rodziny, grożono mu, sugerowano, że rodzinie stanie się krzywda. Rewizje w mieszkaniu wnioskodawcy trwały kilka godzin – zaczynały się o 06:00 rano, do godz. 15.00. To do B. K. (1) służba bezpieczeństwa kierowała pytania kiedy wyjedzie za granicę, wiedząc że tego nie uczyni, ale w ten sposób wywierali na niego nieustającą presję.

Oczywistym jest także, że w realiach przedmiotowych unieważnionych orzeczeń - zatrzymania B. K. (1) – lokalnego patrioty, sprzeciwiającego się ówczesnej władzy – były spowodowane wyrażanymi przez niego poglądami. Służba bezpieczeństwa monitorowała ruchy wnioskodawcy do tego stopnia, że pomiędzy jednym patriotycznym pochodem, a drugim B. K. (1) nie nocował w swoim mieszkaniu – obawiając się zatrzymania. Tak było i w tej sprawie, ponieważ aby uniknąć zatrzymania schronienie znalazł w kościele.

Nie można także tracić z pola widzenia tego, że w wyniku poszczególnych zatrzymań i wyroków Kolegiów do Spraw Wykroczeń, sytuacja zawodowa wnioskodawcy uległa znacznemu pogorszeniu. B. K. (1) został zwolniony z Przedsiębiorstwa (...) w R.. Miał tzw. „wilczy bilet” i nigdzie nie mógł znaleźć pracy w zawodzie. Ostatecznie, został zatrudniony przy budowie K. P. na M. w R.. Pracował wtedy nie tylko poniżej swoich kwalifikacji i za dużo niższą pensję, ale także wykonywa nieodpowiednią pracę w odniesieniu do występujących u niego schorzeń. Przy budowie kościoła wnioskodawca zarabiał ówczesną najniższą pensję krajową, podczas gdy gdyby pracował w zawodzie – zarabiałby dwa razy więcej. Przy budowie kościoła pracował ciężko fizycznie – w Przedsiębiorstwie (...) wykonywał pracę biurową. Dodatkowo, należy wskazać, że wnioskodawca miał problemy z barkiem (w konsekwencji nieudanej operacji przeprowadzonej w czasie służby wojskowej) i w ogóle nie powinien pracować fizycznie. B. K. (1) nie miał jednak innego wyjścia – miał na utrzymaniu rodzinę (żonę i trójkę małoletnich dzieci), był jedynym żywicielem rodziny.

W wyniku zapadłych w jego sprawach orzeczeń Kolegium do Spraw Wykroczeń, wnioskodawca został ukarany dwoma karami grzywny w wysokość po 45 000,00 zł. każda z nich. Były to kwota nieosiągalna dla wnioskodawcy, szczególnie w sytuacji, gdy najniższa pensja krajowa w roku 1988 wynosiła 9 000,00 zł. miesięcznie. Oczywistym było zatem, że B. K. (1) nie uiścił orzeczonych kar, bo nie było go na to stać. Wnioskodawca martwił się przede wszystkim o byt rodziny i to ona była dla niego najważniejsza. Gdyby wnioskodawca miał spłacić orzeczone kary grzywny, musiałby pracować ponad 3 000 godzin – co było fizycznie niemożliwe.

Nie bez znaczenia są także krzywdy, których B. K. (1) doznał w związku z zatrzymaniami w dniach 03 maja 1988 r. i 25 czerwca 1988 r. W trakcie zatrzymania wnioskodawcy wykręcono ręce i założono kajdanki – zaciśnięto je na jego nadgarstkach tak mocno, że powstały zasinienia w tych miejscach. Ulokowano wnioskodawcę w radiowozie MO, był on wyzywany oraz kierowano wobec niego do niego słowa obelżywe – nawet pomimo jego wyraźnych protestów. Poniżając go w ten sposób. Upokarzające były też jego zatrzymania w miejscach publicznych na oczach zebranego tłumu. Traktowanie go wówczas jak przestępcę, którym przecież nie był, zakuwając w kajdanki. Tylko dlatego, aby nie mógł głosić swoich poglądów

Dla osoby o poglądach skrajnie patriotycznych, wskazane wyżej zachowania funkcjonariuszy MO i służby bezpieczeństwa były nie do zaakceptowania. Wywarły dotkliwe piętno w psychice B. K. (1). Podkreślić należy, że wnioskodawca narażony był ma codzienny stres wynikający z jego inwigilacji, zastraszania, groźb oraz rewizje. Dlatego odczuwał nieustanną obawę, strach – nie tylko o siebie, ale także o swoją najbliższą rodzinę. B. K. (1) był szykanowany przez służbę bezpieczeństwa i stosowane wobec niego represje – chociaż nie miały charakteru fizycznego, odznaczały się dużą intensywnością i mocno odbiły się na jego psychice.

Wskazane wyżej okoliczności w ocenie Sądu pozwalają na ustalenie, iż B. K. (1) doznał krzywdy – cierpień przede wszystkim psychicznych – a wynikały one z działania ówczesnej władzy. W takiej zaś sytuacji Sąd uznał, iż samo żądanie zadośćuczynienia przez wnioskodawcę było prawidłowe, natomiast modyfikacji uległa kwota żądania. We wskazanym i omówionych wyżej okolicznościach, Sąd doszedł do przekonania, że kwoty po 50 000,00 zł. za doznane cierpienia związane z wydaniem wskazanych wyżej orzeczeń dawnego Kolegiów do Spraw Wykroczeń są kwotami adekwatnymi i racjonalnymi. W pełni zaspakajają roszczenia wnioskodawcy.

Reasumując są one adekwatne do krzywdy jakiej doznał B. K. - tj. zatrzymań w miejscach publicznych, na oczach zebranych tam licznie osób. Upokorzeń jakich doznawał będąc skuwany kajdankami jak pospolity przestępca oraz wyzywany słowami powszechnie uznanymi za obelżywe.

- złej sytuacji zawodowej B. K., który pracował poniżej kwalifikacji, ciężko fizycznie przy budowie K., a osiągane dochody z trudem pozwalały na utrzymanie rodziny tj. żony i dzieci, zatem orzeczone wysokie grzywny miały stanowić dla niego i jego rodziny dodatkową dolegliwość i tak faktycznie było, ponieważ groźba ich egzekucji wisiała nad nim i jego rodziną, co również wpływało na wnioskodawcę;

- ciągłe przeszukania i inwigilacja B. K. szczególnie, przed rocznicą czerwca 76 kiedy to nie nocował w domu ponieważ obawiał się zatrzymania. Władza nie chciała wszak dopuścić do demonstracji, której on przewodził;

- stres związany z prowadzeniem dochodzenia przeciwko B. K. (1) przez Kolegium ds. Wykroczeń, w czasie zatrzymań nie wiedział, co się dzieje z jego najbliższymi, był poniżany, straszony że może ich nie zobaczyć lub może zostać im wyrządzona krzywda;

- nie miał możliwości czynnego udziału w postępowaniach przed Kolegiami obu instancji. Nie powalano mu się wypowiedzieć. Z uwagi na wyłączenie jawności rozpraw prowadzonych przeciwko niemu nie mogła w nich uczestniczyć publiczność.

Mając na względzie przytoczone okolicznościach orzeczone kwoty po 50.000 zł stanowią odpowiednią i adekwatną rekompensatę za doznane przez B. K. cierpienia przede wszystkim psychiczne, ponieważ fizyczne były niewielkie i sprowadzały się do wykręcenie rąk i zakucia w sposób powodujący obrażenia w kajdanki.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., mając na względzie Uchwałę 7 Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1993 roku (I KZP 21/93 –

-

- - ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

7.  Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2.

3.

W zakresie, w jakim roszczenie wnioskodawcy nie zostało uwzględnione (część roszczenia o zadośćuczynienie), żądanie należało oddalić. Sąd miał na uwadze, że przyznane zadośćuczynienie nie powinno powodować bezpodstawnego wzbogacenia się wnioskodawcy. Kwota łączna 100 000,00 zł. jest w ocenie Sądu adekwatna.

8.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

4.

Na podstawie art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U. 2021, poz. 1693) koszty postępowania ponosi Skarb Państwa.

Uznanie zasadności roszczenia B. K. (1), równoznaczne ze stwierdzeniem niezgodnego z prawem działania organu państwa, wywołuje materialnoprawne skutki w zakresie kosztów (przewidziane normą art. 13 ustawy rehabilitacyjnej), konsekwencją których jest ustalenie, iż koszty postępowania w zakresie wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie ponosi Skarb Państwa.

9.  PODPIS