Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Płocku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lipca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Płocku IV Wydział Cywilny – Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący – SSO Wacław Banasik (spr.)

Sędziowie SO Renata Wanecka

SO Małgorzata Michalska

Protokolant st. sekr. sąd. Anna Bałdyga

po rozpoznaniu na rozprawie 5 lipca 2017 r. w P.

sprawy z powództwa M. S.

przeciwko K. D., A. D. (1)

przy udziale interwenienta ubocznego A. B.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Gostyninie z 2 marca 2017 r.

sygn. akt I C 436/15

1.  prostuje z urzędu oczywistą niedokładność pkt. 1 sentencji zaskarżonego wyroku poprzez dodanie zwrotu „na rzecz powoda M. S.”;

2.  oddala apelację;

3.  zasądza od M. S. na rzecz małżonków K. D. i A. D. (1) kwotę 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego za II instancję.

Sygn. akt IV Ca 325/17

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Gostyninie wyrokiem z dnia 2 marca 2017 r. zasądził od pozwanych A. D. (1) i K. D. solidarnie na rzecz powoda M. S. kwotę 2.672,86 zł (punkt 1), w pozostałym zakresie powództwo oddalił (punkt 2). Wyrokowi w punkcie 1 nadał rygor natychmiastowej wykonalności (punkt 3) oraz zniósł między stronami koszty procesu (punkt 4).

Sąd Rejonowy dokonał następujących ustaleń i oceny prawnej:

M. S. i A. D. (2) (obecnie B.) zawarli związek małżeński w dniu 14 grudnia 2005 r. Początkowo małżonkowie zamieszkali w W., gdzie wynajęli niewielkie mieszkanie. Po kilku miesiącach rodzice A. A. D. i K. D. zaproponowali zakup mieszkania. Wspólnie ustalili wówczas, że wezmą razem z małżonkami kredyt na pokrycie części ceny zakupu lokalu. W dniu 11 grudnia 2006 r. M. S. wraz z żoną oraz teściami jako kredytobiorcy zawarli umowę kredytu numer (...) z (...) Bank S.A. z siedzibą w G.. Bank udzielił kredytobiorcom kredytu w wysokości 275.010 zł indeksowanego kursem CHF na warunkach określonych w tej umowie na okres 30 lat. Zgodnie z § 1 ust. 2 ww. umowy kredyt przeznaczony został na pokrycie części ceny zakupu lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w W., numer księgi wieczystej (...), którego wyłącznymi właścicielami zostali A. i K. małżonkowie D..

W sierpniu 2007 r. M. S. wraz z żoną A. S. zamieszkali w mieszkaniu przy ul. (...) w W.. Kredytobiorcy zgodnie ustalili, że kredyt będzie spłacał M. S.. W sierpniu 2011 r. małżonkowie rozstali się. M. S. wyprowadził się z mieszkania i wniósł do sądu pozew o rozwód. Rozwód orzeczono 28 października 2011 r. W okresie od stycznia 2007 r. do września 2011 r. M. S. samodzielnie spłacał raty zaciągniętego kredytu zgodnie z harmonogramem ustalonym przez bank. Suma wpłaconych rat wyniosła łącznie 78.304,66 zł. Od października 2011 r. spłatę kredytu przejęła A. S. (B.).

Sąd Rejonowy, dokonując oceny prawnej, wskazał, że w okolicznościach niniejszej sprawy bezsporne było, że powód wspólnie z pozwanymi i A. B. wziął kredyt na pokrycie części ceny zakupu lokalu mieszkalnego w W. i że to powód do września 2011 r. spłacał raty kredytu. Bezspornym był również fakt zamieszkiwania powoda ww. mieszkaniu razem z córką pozwanych. Powód domagał się zasądzenia solidarnie od pozwanych kwoty 4.225,46 zł tytułem części bezpodstawnie uzyskanej korzyści majątkowej.

W piśmie procesowym z dnia 7 września 2015 r. pozwany K. D. uznał roszczenie powoda do kwoty 2.672,86 zł, a tym samym wyraził zgodę na wydanie wyroku zgodnego z żądaniem powoda w tym zakresie. W myśl art. 213 § 2 k.p.c. sąd jest związany uznaniem powództwa, chyba że uznanie jest sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. Według Sądu I instancji taka sytuacja nie zachodziła w niniejszej sprawie. Sąd, uznając żądanie powoda za zasadne co do kwoty 2.672,86 zł, orzekł jak w pkt I sentencji wyroku. W pozostałym zakresie Sąd powództwo oddalił.

Oceniając zasadność zgłoszonego w niniejszym postępowaniu roszczenia, Sąd stwierdził, iż brak jest podstawy prawnej do uznania powództwa za usprawiedliwione. Zgodnie z zawartą umową kredytu z dnia 11 grudnia 2006 r. kredytobiorcami byli powód M. S., A. S. (B.) oraz pozwani A. D. (1) i K. D.. Kredyt został udzielony na 30 lat i każdy z kredytobiorców jest solidarnie zobowiązany do jego spłaty. W momencie wyprowadzenia się powoda z mieszkania i rozstania z żoną A. B. powód nie został wyłączony z umowy kredytowej i nadal jest zobowiązany razem z pozwanymi i byłą żoną do jego spłaty. W ocenie Sądu fakt, że zgodnie z poczynionymi ustaleniami, tylko powód spłacał kredyt jako jeden z kredytobiorców, nie daje podstaw do żądania dochodzonej pozwem kwoty. Kredyt nadal trwa, a powód w dalszym ciągu jest kredytobiorcą solidarnie odpowiedzialnym z pozwanymi i byłą żoną za jego spłatę. W związku z powyższym Sąd uznał, że powództwo jako bezpodstawne na uwzględnienie nie zasługuje.

Sąd nadał wyrokowi w punkcie 1 rygor natychmiastowej wykonalności zgodnie z art. 333 § 1 pkt. 2 k.p.c., który przewiduje że sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli zasądza roszczenie uznane przez pozwanego.

Powód wniósł apelację. Zaskarżając wyrok w części, tj. co do punktów 2 i 4, zarzucił:

I.  naruszenie przepisów prawa materialnego mające wpływ na wydane w sprawie rozstrzygnięcie, tj.:

1)  art. 405 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie co w konsekwencji doprowadziło do uznania, że nie doszło po stronie pozwanej do bezpodstawnego wzbogacenia,

2)  art. 376 k.c. i art. 5 k.c. poprzez ich niezastosowanie w sytuacji uznania przez Sąd, iż nie ma zastosowania art. 405 k.c.;

II.  naruszenie przepisów postępowania, tj.:

1)  art. 321 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, że Sąd jest związany również podstawą prawną wskazaną przez profesjonalnego pełnomocnika,

2)  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewskazanie i niewyjaśnienie w uzasadnieniu orzeczenia podstawy prawnej rozstrzygnięcia oraz niewskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie niewskazanie faktów, które Sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej,

3)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej, jednostronnej, nacechowanej brakiem obiektywizmu, a przez to błędnej oceny materiału dowodowego oraz brak jego wszechstronnego rozważenia polegający na przyjęciu, że:

- powód zgodził się być stroną umowy kredytu (razem z pozwanymi i interwenientem ubocznym) w wysokości 275.010 zł indeksowanego kurem CHF zawartej na okres 30 lat i płacić sam raty tego kredytu, czynsz i media w zamian tylko za możliwość zamieszkania,

- zeznania świadka M. J. można uznać za wiarygodne w sytuacji, w której złożony do akt wyrok Sądu Metropolitarnego z treścią zeznań M. J. stał w całkowitej sprzeczności z zeznaniami złożonymi w niniejszym postępowaniu, co w konsekwencji doprowadziło do ustalenia błędnego stanu faktycznego poprzez przyjęcie, że „z relacji pozwanych jednoznacznie wynika, że chcieli kupić mieszkanie dla siebie, ale nie mieli zdolności kredytowej na zaciągnięcie tak wysokiego kredytu”, co stoi w sprzeczności z rzeczywistym przebiegiem wskazanych przez powoda wydarzeń i ustaleniami Sądu Metropolitarnego,

4)  art. 130 § 1 i 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w sprawie i niewezwanie pełnomocnika pozwanej do uzupełnienia braku formalnego poprzez podpisanie pisma „Odpowiedź na pozew” z dnia 7 września 2015 r.

Wskazując na powyższe, apelujący wniósł o zmianę wyroku poprzez zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda pozostałej kwoty 1.552,60 zł z odsetkami od dnia 27 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty. Ewentualnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Gostyninie, pozostawiając mu rozstrzygnięcie o kosztach procesu, w tym kosztach zastępstwa procesowego za II instancję. Wniósł również o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje.

Pozwani wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna, aczkolwiek niektóre spostrzeżenia co do treści orzeczenia, w szczególności jego uzasadnienia można określić jako trafne.

Na wstępie jednak podnieść należy, iż z uwagi na oczywistą niedokładność Sądu I instancji poprzez niewskazanie w punkcie 1 sentencji zaskarżonego wyroku, na czyją rzecz zasądza od pozwanych kwotę 2.672,86 zł, Sąd Okręgowy z urzędu, na podstawie art. 350 § 1 i 3 k.p.c., niedokładność tę sprostował poprzez dodanie zwrotu „na rzecz powoda M. S.”.

Przechodząc do oceny zarzutów apelacyjnych, zgodzić się należy ze skarżącym, iż Sąd Rejonowy nie wskazał podstawy prawnej rozstrzygnięcia, ograniczając się w istocie do twierdzenia, że art. 405 k.c. podstawy takiej w niniejszej sprawie stanowić nie może. O ile faktycznie w okolicznościach tej sprawy nie sposób mówić o bezpodstawnym wzbogaceniu, bowiem podstawą świadczenia na rzecz banku (kredytodawcy) była zawarta umowa kredytowa, o tyle samo uznanie powództwa nie jest wystarczającą przesłanką do zasądzenia jakiejkolwiek należności na wypadek braku materialnoprawnej podstawy do zasądzenia świadczenia. Słusznie zatem apelujący powołał się na art. 376 § 1 k.c., zgodnie z którym jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych. W orzecznictwie istnieje pogląd, że roszczenie regresowe, o którym stanowi art. 376 § 1 zdanie drugie k.c., powstaje z chwilą spełnienia przez dłużnika świadczenia w zakresie przenoszącym tę część, która ciąży na nim zgodnie z treścią stosunku wewnętrznego między współdłużnikami. Nieodzowną przesłanką nabycia przez dłużnika solidarnego wspomnianego roszczenia jest fakt uprzedniego zaspokojenia wierzyciela, co wyklucza możliwość dochodzenia od współdłużników przyszłych roszczeń regresowych i to nawet w sytuacji, gdy wysoce prawdopodobne jest, wobec którego z dłużników wierzyciel zażąda spełnienia świadczenia (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 lutego 2015 r., VI ACa 637/14). Niemniej jednak w aktach rozpoznawanej sprawy brak jest informacji o tym, jakie stosunki ustalili kredytobiorcy między sobą co do zakresu świadczenia na rzecz wspólnego wierzyciela. Uznać zatem należy, że każdy z dłużników odpowiada w częściach równych, przy czym nie można zapominać, iż w okresie objętym pozwem między powodem a interwenientką uboczną po stronie pozwanych istniał ustrój wspólności majątkowej, tak samo zresztą jak w przypadku pozwanych małżonków D.. Skoro odpowiedzialność dłużników winna być określona w częściach równych, to kwota zasądzona przez Sąd Rejonowy jest de facto większa aniżeli wynikałoby to z owej równości. Co istotne, w przedmiotowej sprawie innych zasad odpowiedzialności współkredytobiorców wobec banku nie można byłoby zastosować, bowiem powód nie wykazał, że nie był w ogóle zobowiązany do świadczenia, bądź istniało jakieś porozumienie między współdłużnikami w zakresie zwrotu wyłożonych przez powoda środków pieniężnych na spłatę kredytu. Niezależnie od trafności zarzutu naruszenia art. 376 k.c. – gdyby podstawy materialnej zasądzenia należności upatrywać właśnie w owym przepisie – wskazać należy, że okoliczność ta nie doprowadziłaby do konieczności zasądzenia większej kwoty. Należy bowiem zauważyć, że powód domagał się zasądzenia należności za konkretny okres, zobowiązanie było solidarne co do wszystkich należności, a ponadto winny mieć zastosowanie przy ocenie rozliczeń wewnętrzne stosunki między dłużnikami.

Powoływanie się natomiast przez stronę powodową na art. 5 k.c. jest oczywiście niedopuszczalne. Klauzula generalna, o jakiej mowa w tym przepisie, nie może być bowiem podstawą uwzględnienia powództwa. Służy ona do obrony a nie stanowi podstawy do uwzględnienia roszczenia. Przepis art. 5 k.c. może więc jedynie pozbawić prawo podmiotowe ochrony przez pewien czas, ale nie może stanowić źródła prawa.

Pozostałe zarzuty sformułowane w apelacji również nie zdołały wzruszyć zaskarżonego orzeczenia. Mimo pewnych uchybień Sądu I instancji, o których mowa była na początku rozważań (w szczególności brak wskazania podstawy prawnej), rozstrzygnięcie co do zasady odpowiada prawu. Wszystkie argumenty podniesione przez apelującego tracą rację bytu, jeśli weźmie się pod uwagę treść stosunku wewnętrznego między kredytobiorcami, który – z uwagi na brak danych w aktach sprawy – należałoby uznać za obligujący kredytobiorców do równej spłaty kredytu.

W związku z powyższym, stosując art. 385 k.p.c., Sąd Okręgowy apelację oddalił, o czym orzekł w punkcie 2. O kosztach procesu za II instancję Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie i zasądził od powoda na rzecz pozwanych, którzy zgłosili żądanie zasądzenia na ich rzecz zwrotu kosztów, kwotę 450 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego za II instancję.

SSO Wacław Banasik SSO Małgorzata Michalska SSO Renata Wanecka

Sygn. akt IV Ca 325/17

Zarządzenie z dnia 25.07.2017 r.

(...)

(...)

(...)