Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Płocku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lipca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Płocku IV Wydział Cywilny – Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodnicząca – SSO Małgorzata Szeromska

Sędziowie SO Małgorzata Michalska

SO Renata Wanecka (spr.)

Protokolant st. sekr. sąd. Anna Bałdyga

po rozpoznaniu na rozprawie 19 lipca 2017 r. w P.

sprawy z powództwa R. S.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Rejonowego w (...)

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Płocku z 6 października 2016 r.

sygn. akt I C 2340/14

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje adwokat A. M. kwotę 600 (sześćset) złotych zwiększoną o podatek VAT tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną świadczoną powodowi z urzędu w II instancji, którą to kwotę nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w (...);

3.  nie obciąża R. S. kosztami zastępstwa prawnego za II instancję.

Sygn. akt IV Ca 376/17

UZASADNIENIE

R. S. złożył pozew przeciwko Skarbowi Państwa – Sądowi Rejonowemu w (...)o zasądzenie na jego rzecz zadośćuczynienia w wysokości 10.000 zł z odsetkami ustawowymi od wniesienia powództwa. Powód zarzucił, że naruszono jego prawo do tajemnicy korespondencji, ponieważ przesyłka z Sądu została przygotowana w taki sposób, że umożliwiała zapoznanie się z jej treścią innym osobom.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu. Zdaniem Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w (...) korespondencja dla R. S. została przygotowana w sposób zgodny z przepisami prawa.

Sąd Rejonowy w Płocku wyrokiem z 6 października 2016r. oddalił powództwo i orzekł o kosztach procesu oraz przyznał adwokat A. M. wynagrodzenie w wysokości 1.200 zł powiększone o podatek VAT za pomoc prawną świadczoną powodowi z urzędu.

Sąd Rejonowy ustalił:

Powód przebywa w Zakładzie Karnym w K., odbywając karę pozbawienia wolności. Powód wystąpił do Prezesa Sądu Rejonowego w (...)o udostępnienia mu informacji publicznej w trybie ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.

Pismem z 16 grudnia 2014 r. Prezes Sądu Rejonowego w Płocku poinformował Przewodniczącego Wydziału Cywilnego, że wydział ten nie może żądać od powoda jakichkolwiek opłat za udostępnienie tych informacji. Pismo to zostało także wysłane do wiadomości powoda. Zostało ono włożone w oddzielną kopertę zaadresowaną do powoda, do której załączone zostało potwierdzenie odbioru. Koperta została włożona do drugiej koperty zaadresowanej do Dyrektora Zakładu Karnego w K. z wnioskiem o przekazanie korespondencji powodowi.

Pozwany otrzymał dwa zwrotne potwierdzenia odbioru – jedno podpisane przez referenta działu penitencjarnego, a drugie podpisane przez powoda.

Dokonując oceny prawnej, Sąd I instancji wskazał, jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia art. 24 kc i art. 448 kc. Zgodnie z art. 24 § 1 kc, ten czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Natomiast w myśl art. 448 kc, w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Sąd podkreślił, że warunkiem zasądzenia zadośćuczynienia za naruszenie wskazanego przez powoda dobra osobistego jest wykazanie przez niego, że doszło do naruszenia tajemnicy korespondencji i udowodnienie, że odpowiedzialność za ten stan rzeczy odpowiada pozwany.

W ocenie Sądu Rejonowego, powód nie udowodnił, że z winy pozwanego doszło do naruszenia korespondencji. Z materiału dowodowego wynika, że pozwany sporządził korespondencję dla powoda w sposób uniemożliwiający zapoznanie się z nią przez osoby nieuprawnione. Z zeznań świadka wynika, że korespondencja dla powoda została zakopertowana i włożona do innej koperty adresowanej do zakładu karnego. Powód nie przedstawił żadnego dowodu przeciwnego podważającego zeznania tego świadka. W szczególności nie dowodzi naruszenia tajemnicy korespondencji złożona przez powoda kserokopia koperty z adnotacją dotyczącą nazwiska i imienia powoda. Jeżeli nawet doszło do naruszenia tajemnicy korespondencji w zakładzie karnym, w którym przebywał powód, to pozwany nie może za to ponosić odpowiedzialności, bowiem nie miał wpływu na sposób przekazywania korespondencji powodowi przez tenże zakład karny.

Mając powyższe na uwadze – wobec nie udowodnienia dochodzonego roszczenia - powództwo zostało oddalone w całości.

O kosztach procesu orzekł zgodnie z art. 98 kpc.

Ponadto Sąd przyznał adwokat A. M. wynagrodzenie w wysokości 1.200 zł wraz z podatkiem VAT za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu.

Apelację od wyroku złożył powód, zaskarżając go w punktach 1 i 2 i zarzucił:

- naruszenie art. 233 kpc poprzez dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego, sprzecznej z zasadami logiki w postaci uznania za wiarygodne zeznań świadka Z. K. (1), a odmówienie wiarygodności zeznaniom powoda w zakresie faktu naruszenia przez pozwanego tajemnicy korespondencji oraz złożonej do akt kserokopii koperty z adnotacją ołówkiem dotyczącą nazwiska i imienia powoda, którą to kopertę okazał Sądowi na przesłuchaniu powód w oryginale, co spowodowało błędne uznanie Sądu, że powód nie udowodnił dochodzonego roszczenia;

- naruszenie art. 102 kpc poprzez jego niezastosowanie w przedmiotowej sprawie, w sytuacji gdy powód jest cały czas pozbawiony wolności, nie ma majątku i możliwości zarobkowych, aby te koszty uiścić.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, R. S. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na jego rzecz od pozwanego 10.000 zł, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Płocku wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie na rzecz pozwanego zwrotu kosztów zastępstwa prawnego za II instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 417 § 1 kc, za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 417 kc oparta jest na zasadzie niezgodności z prawem, co oznacza, że poszkodowany nie musi wykazywać, iż działanie lub zaniechanie, które stanowiło przyczynę szkody, było zawinione; wystarczające jest, by było ono niezgodne z obowiązującym przepisem prawa.

Zgodnie z art. 8a kkw, zasadą jest że korespondencja skazanego pozbawionego wolności podlega cenzurze i nadzorowi, chyba że ustawa stanowi inaczej. Wyjątkiem jest korespondencja z obrońcą lub pełnomocnikiem będącym adwokatem lub radcą prawnym, która nie podlega cenzurze, nadzorowi oraz zatrzymaniu i powinna być bezzwłocznie przekazywana do adresata, podobnie jak korespondencja z organami ścigania, wymiaru sprawiedliwości i innymi organami państwowymi.

Pozwany oparł swoją linię obrony na twierdzeniu, że nie uchybił zasadom przygotowania korespondencji dla powoda, który odbywał karę pozbawienia wolności. Zgłosił na tę okoliczność dowód z zeznań świadka – pracownicy wykonującej zarządzenie Prezesa Sądu Rejonowego w (...), która potwierdziła tę tezę. Trudno jednak nie zgodzić się z wątpliwościami zgłaszanymi przez powoda co do pełnej wiarygodności świadka. Pani Z. K. (2), jako wieloletni doświadczony pracownik sądu, ma wiedzę na temat tego, jak należy przygotować korespondencję dla skazanego odbywającego karę pozbawienia wolności, wielokrotnie wykonywała tego rodzaju czynności biurowe. Nie można jednak wykluczyć, że mogła w tym wypadku popełnić błąd. Jak również nie można całkowicie zanegować wersji Sądu Rejonowego, że to administracja zakładu karnego mogła nieprawidłowo doręczyć korespondencję.

Zaoferowany przez strony materiał dowodowy jest na tyle skąpy, że nie sposób jednoznacznie stwierdzić, iż doszło do bezprawnego działania Skarbu Państwa. Gdyby jednak założyć, że R. S. ma rację i rzeczywiście przesyłka przygotowana w Sądzie Rejonowym w Płocku została przygotowana z uchybieniem art. 8a § 3 kkw, to i tak nie ma podstaw do zasądzenia zadośćuczynienia w tej sprawie.

Krzywda zdziałana bezprawnym funkcjonowaniem władzy publicznej podlega rygorom zadośćuczynienia pieniężnego według zasad przyjętych w art. 445 kc i 448 kc. Wbrew przekonaniu powoda, wskazane przez niego fakty nie uzasadniają zastosowania art. 23 kc w zw. z art. 448 kc, choć oczywiście naruszenie tajemnicy korespondencji należy do katalogu dóbr osobistych.

Naruszenie dobra osobistego w postaci tajemnicy korespondencji ma miejsce w przypadku zapoznania się z treścią cudzej korespondencji lub jej rozpowszechnienia. W takim przypadku naruszenie tajemnicy korespondencji stanowić będzie równocześnie naruszenie prywatności.

Z twierdzeń powoda nie wynika, by pracownicy zakładu karnego zapoznali się z korespondencją kierowaną do niego z sądu. Jednocześnie trzeba zauważyć, że informacja, która podlegała doręczeniu, nie miała tak doniosłego znaczenia, jak skarga na organy państwa czy strategia obrony przed zarzutami stawianymi w postępowaniu karnym. Celem regulacji art. 8a § 2 i 3 kkw jest oczywiście zagwarantowanie skazanemu, odbywającemu karę pozbawienia wolności, prawa do tajemnicy korespondencji w istotnych dla niego kwestiach. Nie oznacza to jednak, że już samo nieprawidłowe przygotowanie przesyłki w dość błahej sprawie i przez to narażenie adresata tylko na możliwość zapoznania się z jej treścią przez pracowników administracji zakładu karnego, wymaga kompensaty w postaci zadośćuczynienia pieniężnego.

Z tych wszystkich względów należy uznać, że Sąd Rejonowy słusznie oddalił powództwo o zadośćuczynienie. Sąd Okręgowy uznał również, że Sąd prawidłowo zastosował art. 98 kpc. Występując z pozwem o zadośćuczynienie, powód powinien był liczyć się z koniecznością zwrotu kosztów przeciwnikowi procesowemu.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach procesu w II instancji Sąd orzekł na mocy art. 102 kpc, uznając, że sytuacja materialna powoda uzasadnia nieobciążanie go obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w tej fazie postępowania. Sąd Okręgowy uznał wprawdzie, że wyrok Sądu I instancji odpowiada prawu i oddalił apelację, ale zarzut dotyczący oceny dowodów okazał się częściowo uzasadniony. Dlatego Sąd uznał za słuszne odstąpić od zasady odpowiedzialności za wynik procesu na tym etapie sporu.