Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Płocku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 października 2018 roku

Sąd Okręgowy w Płocku IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący - SSO Małgorzata Szeromska (spr.)

Sędziowie SO Małgorzata Michalska

SO Katarzyna Mirek - Kwaśnicka

Protokolant: Katarzyna Lewandowska

po rozpoznaniu na rozprawie 3 października 2018r. w P.

sprawy z powództwa L. K., W. K. i S. K. (1)

przeciwko S. K. (2) i M. K.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego w Mławie z dnia 5 czerwca 2018 r.

sygn. akt I C 265/15

1.  prostuje z urzędu oczywistą niedokładność w komparycji wyroku Sądu Rejonowego w ten sposób, że jako trzeciego powoda dopisuje S. K. (1);

2.  oddala apelację.

Sygn. akt IV Ca 545/18

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Mławie wyrokiem z 5 czerwca 2018 r. uznał za bezskuteczne w stosunku do powodów L. K., W. K. i S. K. (1) dwie umowy: umowę sprzedaży nieruchomości rolnych oraz umowę darowizny nieruchomości rolnej, obie zawarte 14 czerwca 2013 r. pomiędzy zbywcą D. K. (1) i nabywcami S. i M. małż. K. z pokrzywdzeniem powodów, którym przysługuje wierzytelność wynikająca z wyroku Sądu Rejonowego w Mławie z 5 listopada 2009 r. wydanego w sprawie III RC 325/09.

Istotne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i stanowiące podstawę rozstrzygnięcia były następujące:

Sąd Rejonowy w Mławie III Wydział Rodzinny, wyrokiem z dnia 05 listopada 2009 r. wydanym w sprawie III RC 325/09 , zasądził z dniem 17 sierpnia 2009 r. od pozwanego D. K. (1) na rzecz każdego z małoletnich dzieci: W. K. i S. K. (1) alimenty w wysokości po 400,00 zł miesięcznie oraz na rzecz jego żony L. K. świadczenie w tytułu przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny w wysokości po 300,00 zł miesięcznie , płatne z góry w łącznej kwocie 1100,00 zł do rąk matki małoletnich powodów i samej uprawnionej L. K. w terminie do dnia 5. każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności któregokolwiek świadczenia. Pozwany wniósł apelację od powyższego wyroku Wyrokiem z dnia 03 lutego 2010 r. Sąd Okręgowy w Płocku IV Wydział Cywilny –Odwoławczy oddalił apelację pozwanego D. K. (2). Wyrokowi Sądu Rejonowego w Mławie z dnia 05 listopada 2009 r. została nadana klauzula wykonalności i wydano tytuł wykonawczy powódce L. K. dnia 25.02.2010 r. Z uwagi na fakt, że D. K. (2) od momentu wydania orzeczenia nie wypełniał obowiązku przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny, w związku z powyższym L. K. wystąpiła z wnioskiem do komornika o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Na wniosek L. K. zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne w sprawie Kmp 25/13 przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Mławie C. F.. Postanowieniem z dnia 29 maja 2013 r. komornik uznał się niewłaściwym do dalszego prowadzenia sprawy , z uwagi na fakt, ze wierzyciel złożył wniosek o wszczęcie egzekucji z nieruchomości dłużnika – i przekazał sprawę komornikowi sądowemu przy Sądzie Rejonowym w Mławie J. J.. W toku prowadzonego postępowania egzekucyjnego z nieruchomości okazało się, że D. K. (2) zbył i darował swoje nieruchomości na rzecz pozwanych: S. K. (3) i M. K. (swojego brata i bratowej). W związku z powyższym egzekucja okazała się bezskuteczna. W dniu 14 czerwca 2013 roku D. K. (2) zawarł przed notariuszem A. P., w Kancelarii Notarialnej w Ż., umowę sprzedaży i umowę darowizny w formie aktu notarialnego, repertorium A nr (...) – w której D. K. (2) oświadczył, że zabudowane nieruchomości rolne stanowiące działki gruntu oznaczone w ewidencji gruntów numerami: (...) o powierzchni łącznej 3,95 ha, położone we wsi M., gminie B. oraz działki nr (...) o powierzchni łącznej 2,89 ha, położone we wsi O., gminie Ż., sprzedaje za cenę w kwocie 70.000,00 zł S. i M. małżonkom K.. S. i M. małż. K. oświadczyli, że przedmiotowe nieruchomości za podaną cenę nabywają, a nabycia dokonują do ich majątku objętego wspólnością ustawową oraz przejmują wszelkie zobowiązania kredytowe brata zgodnie z umową o przejęcie długu kredytowego z dnia 10 czerwca 2013 r., które na dzień 10.06.2013 r. wynoszą 67.600,00 zł. W przedmiotowym akcie notarialnym D. K. (2) darował bratu S. K. (3), zabudowaną chlewnią nieruchomość rolną, stanowiącą działkę gruntu nr ew. 170 o powierzchni 0,85 ha, położoną we wsi M., gmina B., który darowiznę przyjął oraz przejął wszelkie zobowiązania kredytowe brata zgodnie z umową o przejęcie długu kredytowego z dnia 10 czerwca 2013 r. które na dzień 10.06.2013 r. wynoszą 67.600,00 zł. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Mławie prowadził na wniosek L. K. postępowanie egzekucyjne – egzekucję z nieruchomości. Komornik poinformował wierzycielkę o niemożności realizacji wniosku egzekucyjnego, ponieważ dłużnik nie jest już właścicielem nieruchomości.

W ocenie Sądu Rejonowego relacje miedzy pozwanymi S. K. (3) i M. K. a dłużnikiem D. K. (2) należy uznać za bliskie z racji występującego między nimi pokrewieństwa, pozwany S. K. (3) jest bratem dłużnika, a M. K. bratową; Sąd wskazał przy tym na domniemanie przewidziane w art. 527 § 3 k.c., którego pozwani nie obalili. Sąd I instancji uznał za udowodnione, że powodom przysługuje wierzytelność w stosunku do dłużnika. Powodowie udowodnili również, iż wierzytelność nie może zostać zaspokojona z innych składników majątku dłużnika, bowiem w toku postępowania egzekucyjnego organ prowadzący to postępowanie stwierdził, że dłużnik nie posiada żadnego majątku, z którego możliwe byłoby zaspokojenie wierzytelności względem wierzyciela. Sąd ustalił również, iż pomiędzy działaniem dłużnika a stanem niewypłacalności zachodzi związek przyczynowo – skutkowy, który jest warunkiem koniecznym, aby powództwo oparte na art. 527 k.c. zostało uwzględnione.

Apelację od tego orzeczenia złożyli pozwani, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przez naruszenie reguł art. 233 § 1 k.p.c. i art. 316 § 1 k.p.c. oraz art. 328 § 3 k.p.c. poprzez przyjęcie, że pozwani odnieśli korzyść w zdziałanej czynności prawnej polegającej na nabyciu od dłużnika nieruchomości, podczas gdy za zakupioną nieruchomość rolną zapłacili ekwiwalentną cenę, zaś darowanie nieruchomości rolnej nastąpiło za przejęcie długu, a także błędne ustalenie wysokości zobowiązania dłużnika.

Apelujący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja jest niezasadna, a jej zarzuty chybione.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji i uznaje je za własne. Apelujący upatrują błąd w ustaleniach faktycznych w postaci przyjęcia, że odnieśli oni korzyść z czynności prawnych dokonanych z dłużnikiem. Tymczasem kwestia ta może stanowić jedynie wyraz oceny prawnej poczynionej przez Sąd Rejonowy, który musi stwierdzić, czy przesłanki z art. 527 § 1 k.c. (w tym uzyskanie korzyści majątkowej) zostały spełnione, nie jest to zatem element ustaleń faktycznych, można byłoby zarzucać natomiast naruszenie prawa materialnego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie. Taki zarzut nie został sformułowany, jednak dotyczy go uzasadnienie apelacji, zatem należy odnieść się do niego. Fakt uiszczenia ceny nabycia nieruchomości, stanowiącej jej ekwiwalent nie skutkuje niespełnieniem przesłanki uzyskania korzyści majątkowej. Kwestią tą zajmował się Sąd Najwyższy, który w wyroku z 7 grudnia 1999 r. (I CKN 287/98) stwierdził:

1. Nie każda czynność prawna powodująca zmniejszenie majątku dłużnika może być uznana za krzywdzącą wierzycieli. Nie będzie ona miała takiego charakteru wówczas, jeżeli dłużnik w zamian za swoje świadczenie uzyskał ekwiwalent, który nadal znajduje się w jego majątku lub posłużył mu do zaspokojenia wierzycieli.

2. Do przyjęcia, iż osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, wystarczy wykazanie, że na podstawie czynności prawnej dłużnika nabyła ona rzecz lub prawo albo została zwolniona z obowiązku, co spowodowało zmianę w majątku dłużnika prowadzącą do pokrzywdzenia wierzycieli.

Akceptując w pełni wykładnię dokonaną przez Sąd Najwyższy stwierdzić należy, że powodowie nie wykazali, aby uiszczone tytułem ceny nabycia środki pieniężne znajdowały się nadal w majątku dłużnika. Wierzyciele także nie zostali zaspokojeni, zatem przesłanka uzyskania korzyści majątkowej przez dłużników została spełniona.

Odnosząc się do zarzutu błędnego ustalenia wysokości zobowiązania stwierdzić należy, że z dołączonych do akt dowodów wpłat alimentów wynika, że były uiszczane bieżące świadczenia na rzecz powodów, natomiast z zeznań dłużnika przesłuchanego w charakterze świadka w dniu 29 marca 2016 r. wynika, że ma on zaległości alimentacyjne w wysokości około 18.000 zł. Z żadnego dowodu wpłaty nie wynika, aby po dacie przesłuchania dłużnika uiszczona została na rzecz powodów kwota w zbliżonej chociażby wysokości. W wyroku uwzględniającym powództwo sąd musi wskazać konkretne roszczenie albo konkretną wierzytelność (wyrok Sądu Najwyższego III CRN 546/69), nie oznacza to jednak wskazania precyzyjnie jej wysokości, która może ulegać zmianie z różnych powodów pomiędzy wydaniem wyroku a jego wykonaniem (częściowe przedawnienie, doliczenie odsetek, przyszłych świadczeń alimentacyjnych itp.); ustalenie tej wysokości należy do postępowania egzekucyjnego i wynikających z niego roszczeń. Zauważyć w tym miejscu należy, że przepis art. 530 k.c. dopuszcza stosowanie akcji pauliańskiej także w stosunku do przyszłych wierzycieli, co tym bardziej wskazuje na brak obowiązku ścisłego oznaczenia wierzytelności co do wysokości.

Z powyższych przyczyn Sąd Okręgowy oddalił apelację jako niezasadną na podstawie art. 385 k.p.c.