Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Płocku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

11 grudnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Płocku IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodnicząca Sędzia Renata Wanecka

Protokolant Anna Wróblewska

po rozpoznaniu na rozprawie 11 grudnia 2024r. w P.

sprawy z powództwa A. R.

przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej w W.

o ustalenie i o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Gostyninie z 17 maja 2024 r.

sygn. akt I C 413/23

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Banku (...) Spółce Akcyjnej w W. na rzecz A. R. kwotę 1800 (jeden tysiąc osiemset ) złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego za II instancję.

Sygn. akt IV Ca 771/24

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 17 maja 2024 r. Sąd Rejonowy w Gostyninie w sprawie I C 413/23 ustalił, że pomiędzy A. R. a Bankiem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. nie istnieje stosunek zobowiązaniowy w zakresie podwyższenia limitu, wynikający z umowy limitu w koncie osobistym, zawartej w dniu 24 lutego 2023 r. o numerze (...) (punkt 1), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (punkt 2) i zasądził od A. R. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. tytułem zwrotu kosztów proces kwotę 323,40 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty (punkt 3).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. R. i Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. łączyła umowa rachunków bankowych, karty debetowej oraz dostępu do usług przez kanały bankowości elektronicznej z 29 sierpnia 2018 r.

Z treści umowy wynikało, iż posiadacz rachunku i bank mogą, za pośrednictwem kanałów bankowości elektronicznej, składać oświadczenia w postaci elektronicznej, związane m.in. z czynnościami bankowymi. Za postać elektroniczną oświadczenia uznaje się cyfrowy zapis oświadczenia, prezentowany w sposób umożliwiający zapoznanie się z treścią oświadczenia i jego zrozumienie. W umowie określono także sposób wyrażenia zgody na złożone przez posiadacza rachunku, oświadczenie odpowiednio dla poszczególnych kanałów bankowości elektronicznej. Do umowy łączącej strony, zastosowanie miał Regulamin ogólny świadczenia usług bankowych dla osób fizycznych w Banku (...) Spółki Akcyjnej.

Bank informował A. R. o zagrożeniach związanych z próbą wyłudzenia danych klientów banku za pośrednictwem komunikatów, kierowanych za pomocą bankowości elektronicznej.

A. R. za pośrednictwem portalu (...) chciała dokonać sprzedaży telefonu. Nie zapoznała się z regulaminem portalu (...). Wiedzę uzupełniała o doświadczenia koleżanki. W dniu 24 lutego 2023 r. otrzymała wiadomość o potencjalnym kupującym i konieczności jej weryfikacji. Po kliknięciu w link, została przekierowana na fałszywą stronę banku. Interfejs strony był nie do odróżnienia przez powódkę. Podała na fałszywej stronie swoje dane do logowania, dane karty razem z kodem (...). Z A. R. skontaktował się - według jej przekonania - konsultant banku. Tego dnia potwierdzała w bankowości mobilnej transakcje - w jej ocenie - celem weryfikacji jej osoby. Otrzymała potwierdzenia dwóch wykonanych transakcji. Skontaktowała się z matką. Matka A. R. zadzwoniła na infolinię banku, nie była upoważniona do konta córki.

Transakcje bankowe były przeprowadzone z użyciem prawidłowych danych A. R.. Z punktu widzenia systemu informatycznego Banku, czynności zostały wykonane przy wykorzystaniu właściwych narzędzi autoryzacyjnych. A. R. autoryzowała część transakcji płatniczych w dniu 24 lutego 2023 r. w zakresie kwoty objętej pozwem.

A. R. zgłosiła reklamację transakcji z 24 lutego 2023 r. Bank reklamacji nie uznał. Wobec powyższego, dokonała zgłoszenia transakcji na policji. Sprawa nie jest jeszcze zakończona.

W dniu 24 lutego 2023 r., z użyciem danych A. R., umożliwiających autoryzację mobilną, doszło do złożenia oświadczenia w formie elektronicznej w zakresie podwyższenia limitu w koncie osobistym nr (...). A. R. nie złożyła oświadczenia woli w zakresie zawarcia umowy nr (...) podwyższenia limitu w koncie osobistym nr (...) do kwoty 15.000 zł. W dniu 24 lutego 2023 r. z jej konta wykonano przelewy na kwotę 22.181,79 zł.

A. R. obecnie zmaga się z chorobą.

Dokonując oceny prawnej, Sąd I instancji uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części. Wskazał, że w niniejszej sprawie powódka, jako konsument dochodziła od pozwanego zwrotu kwoty 22.181,79 zł, które wykonane zostały wskutek transakcji wykonanych bez zgody powódki oraz ustalenia nieistnienia stosunku zobowiązaniowego w postaci dyspozycji podwyższenia limitu na koncie do umowy nr (...) zawartej 24 lutego 2023 r.

Sąd Rejonowy powołał treść art. 2 pkt 29 ustawy o usługach płatniczych (Dz.U.2024.30 ze zm. w wersji obowiązującej na datę transakcji objętych pozwem), zgodnie z którym transakcja płatnicza stanowi zainicjowaną przez płatnika lub odbiorcę wpłatę, transfer lub wypłatę środków pieniężnych.

Jako podstawę prawną powództwa, Sąd I instancji podał art. 46 ust. 1 ustawy o usługach płatniczych, zgodnie z którym z zastrzeżeniem art. 44 ust. 2, w przypadku wystąpienia nieautoryzowanej transakcji płatniczej dostawca płatnika niezwłocznie, nie później jednak niż do końca dnia roboczego, następującego po dniu stwierdzenia wystąpienia nieautoryzowanej transakcji, którą został obciążony rachunek płatnika, lub po dniu otrzymania stosownego zgłoszenia, zwraca płatnikowi kwotę nieautoryzowanej transakcji płatniczej, z wyjątkiem przypadku, gdy dostawca płatnika ma uzasadnione i należycie udokumentowane podstawy, aby podejrzewać oszustwo i poinformuje o tym w formie pisemnej organy powołane do ścigania przestępstw. W przypadku, gdy płatnik korzysta z rachunku płatniczego, dostawca płatnika przywraca obciążony rachunek płatniczy do stanu, jaki istniałby, gdyby nie miała miejsca nieautoryzowana transakcja płatnicza. Data waluty w odniesieniu do uznania rachunku płatniczego płatnika nie może być późniejsza od daty obciążenia tą kwotą. Jeżeli użytkownik nie dokona powiadomienia, o którym mowa w ust. 1 w terminie 13 miesięcy od dnia obciążenia rachunku płatniczego albo od dnia, w którym transakcja miała być wykonana, roszczenia użytkownika względem dostawcy z tytułu nieautoryzowanych, niewykonanych lub nienależycie wykonanych transakcji płatniczych, wygasają (art. 44 ust. 2 ustawy).

Dalej Sąd Rejonowy zważył, że transakcję płatniczą uważa się za autoryzowaną, jeżeli płatnik wyraził zgodę na wykonanie transakcji płatniczej w sposób przewidziany w umowie między płatnikiem, a jego dostawcą. Zgoda może dotyczyć także kolejnych transakcji płatniczych. Zgoda powinna być udzielona przez płatnika przed wykonaniem transakcji płatniczej albo kolejnych transakcji płatniczych, chyba że płatnik i jego dostawca uzgodnili, że zgoda może zostać udzielona także po ich wykonaniu. Zgody na wykonanie transakcji płatniczej można również udzielić za pośrednictwem odbiorcy, dostawcy odbiorcy albo dostawcy świadczącego usługę inicjowania transakcji płatniczej (art. 40 ust. 1 i 2 ww. ustawy). Z kolei w świetle art. 46 ust. 3 i 4 ww. ustawy, płatnik odpowiada za nieautoryzowane transakcje płatnicze w pełnej wysokości, jeżeli doprowadził do nich umyślnie albo w wyniku umyślnego lub będącego skutkiem rażącego niedbalstwa, naruszenia co najmniej jednego z obowiązków, o których mowa w art. 42. Po dokonaniu zgłoszenia, zgodnie z art. 42 ust. 1 pkt 2, płatnik nie odpowiada za nieautoryzowane transakcje płatnicze, chyba że płatnik doprowadził umyślnie do nieautoryzowanej transakcji.

Sąd I instancji wyjaśnił nadto, że stosownie do treści art. 45 ust. 1 i 2 ww. ustawy, na dostawcy użytkownika spoczywa ciężar udowodnienia, że transakcja płatnicza została autoryzowana i prawidłowo zapisana w systemie służącym do obsługi transakcji płatniczych dostawcy oraz że nie miała na nią wpływu awaria techniczna ani innego rodzaju usterka, związana z usługą płatniczą, świadczoną przez tego dostawcę, w tym dostawcę świadczącego usługę inicjowania transakcji płatniczej. Wykazanie przez dostawcę zarejestrowanego użycia instrumentu płatniczego nie jest wystarczające do udowodnienia, że transakcja płatnicza została przez użytkownika autoryzowana albo że płatnik umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa doprowadził do nieautoryzowanej transakcji płatniczej albo umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa dopuścił się naruszenia co najmniej jednego z obowiązków, o których mowa w art. 42. Ciężar udowodnienia tych okoliczności spoczywa na dostawcy.

Ostatecznie Sąd powołał treść art. 42 ust. 1 i 2 ww. ustawy, zgodnie z którym użytkownik uprawniony do korzystania z instrumentu płatniczego, jest obowiązany korzystać z instrumentu płatniczego zgodnie z umową ramową oraz zgłaszać niezwłocznie dostawcy lub podmiotowi wskazanemu przez dostawcę stwierdzenie utraty, kradzieży, przywłaszczenia albo nieuprawnionego użycia instrumentu płatniczego lub nieuprawnionego dostępu do tego instrumentu. W celu spełnienia ww. obowiązku, użytkownik, z chwilą otrzymania instrumentu płatniczego, podejmuje niezbędne środki służące zapobieżeniu naruszeniu indywidualnych danych uwierzytelniających, w szczególności jest obowiązany do przechowywania instrumentu płatniczego z zachowaniem należytej staranności oraz nieudostępniania go osobom nieuprawnionym.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, Sąd Rejonowy wskazał, że pozwany, jako podmiot gospodarczy prowadzi działalność na zasadzie ryzyka, w tym również w zakresie oferowanej przez siebie bankowości elektronicznej. Pozwany powoływał się na przesłankę wyłączającą jego odpowiedzialność, przewidzianą w art. 46 ust. 3 ustawy o usługach płatniczych, wobec czego zobowiązany był udowodnić w przedmiotowym postępowaniu, okoliczności wskazujące na autoryzowanie transakcji przez płatnika albo okoliczności wskazujących na fakt, że płatnik umyślnie doprowadził do nieautoryzowanej transakcji płatniczej albo umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa dopuścił się naruszenia co najmniej jednego z obowiązków, o których mowa jest w art. 42 ustawy o usługach płatniczych.

W wyniku przeprowadzonego postępowania dowodowego, Sąd I instancji przyjął, że powódka podała na fałszywej stronie banku wszystkie wymagane dane i dane karty, umożliwiające dokonywanie transakcji. Jednocześnie, jak wynika z nagrania zgłoszenia reklamacji, powódka wskazywała, iż potwierdzała niektóre transakcje w tym dniu. W związku z powyższym, transakcji tych, które zostały przez nią potwierdzone, nie można zdaniem Sądu uznać za transakcje nieautoryzowane. Sąd podkreślił, że skoro powódka zaakceptowała transakcję, to zapewne wiedziała, jakiego rodzaju transakcja podlega akceptacji, zatem nie sposób uznać, iż nie wyraziła na nie zgody. Tezy tej nie podważa, zdaniem Sądu okoliczność, że powódka pozostawała w błędnym przekonaniu o skutkach tych transakcji. Sąd uznał ponadto, że transakcje, które nie były przez powódkę autoryzowane, doszły do skutku w wyniku jej rażącego niedbalstwa. Wskazał, że część tych transakcji została przeprowadzona przez osoby trzecie, które uzyskały dostęp do konta powódki w bankowości elektronicznej, na skutek podania przez nią danych, które służą do logowania się do bankowości elektronicznej, ale również tych, do wykonywania transakcji. Sąd zważył, że powódka umożliwiła osobom nieuprawnionym dostęp do swojego konta, a tym samym dopuściła się naruszenia wynikającego z art. 42 ustawy o usługach płatniczych, obowiązku korzystania z instrumentu płatniczego, zgodnie z umową oraz obowiązku podejmowania środków służących zapobieżeniu naruszeniu indywidualnych danych uwierzytelniających i nieudostępniania instrumentu płatniczego osobom nieuprawnionym zwalniając tym samym Bank z odpowiedzialności.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, że powództwo co do żądania zasądzenia od pozwanego kwoty 22.181,79 zł podlegało oddaleniu.

Na uwzględnienie jednak zasługiwało, zdaniem Sądu Rejonowego, żądanie ustalenia nieistnienia stosunku zobowiązaniowego w postaci dyspozycji podwyższenia limitu na koncie do umowy nr (...), zawartej 24 lutego 2023 r.

Sąd powołał treść art. 63 k.c., zgodnie z którym z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej, może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej. Następnie wskazał, że stosownie do treści art. 7 ust. 1 prawa bankowego (Dz.U.2023.2248 ze zm.), oświadczenia woli związane z dokonywaniem czynności bankowych, mogą być składane w postaci elektronicznej. Jednocześnie Sąd podkreślił, że czynność mająca na celu uzewnętrznienie oświadczenia woli, musi pochodzić bezpośrednio od osoby, która zamierza danej czynności prawnej dokonać. Powódka 24 lutego 2023 r., w wyniku kliknięcia w link, została przekierowana na fałszywą stronę banku do logowania, łudząco przypominającą prawdziwą stronę banku, gdzie przekazała swoje dane logowania i dane karty. Nie złożyła ona jednak w ocenie Sądu oświadczenia o zawarciu umowy podwyższenia limitu na koncie do umowy nr (...), mimo iż, z punktu widzenia systemu informatycznego Banku, oświadczenie zostało wykonane poprawnie przy wykorzystaniu właściwych narzędzi autoryzacyjnych. Zdaniem Sądu I instancji, zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, iż powódka nie miała woli zawarcia ww. umowy i nie złożyła oświadczenia, które skutkowałoby zawarciem tej umowy z pozwanym. Wszelkie czynności elektroniczne, które doprowadziły do uruchomienia na rachunku bankowym powódki tej umowy, zostały dokonane bez wiedzy powódki i wbrew jej woli przez nieznane osoby, które uzyskały dostęp do jej konta. Rażące niedbalstwo nie jest w ocenie Sądu podstawą oddalenia powództwa ustalenia o nieistnienie umowy. Sąd podkreślił, że umowa limitu kredytowego w rachunku osobistym nie jest transakcją płatniczą. Sąd wskazał, że nie bada zawinienia powoda albowiem ustaleniu Sądu podlega jedynie okoliczność, czy strony złożyły oświadczenie o zawarciu umowy. Z ustaleń Sądu wynika, iż powódka takiego oświadczenia nie złożyła.

Podsumowując, żądanie ustalenia nieistnienia stosunku zobowiązaniowego w postaci dyspozycji podwyższenia limitu na koncie do umowy nr (...), zawartej 24 lutego 2023 r. w ocenie Sądu I instancji zasługiwało na uwzględnienie. W pozostałym zakresie Sąd powództwo oddalił.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o art. 98 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany, zaskarżając go w części, tj. w zakresie pkt 1 i 3 i zarzucił:

1.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i oparcie ustaleń faktycznych niemal wyłącznie na zeznaniach powódki, przyznanie im pełnej wiarygodności i mocy dowodowej, choć strona powodowa, jako strona niniejszego postępowania, jest bezpośrednio zainteresowana pozytywnym dla niej wynikiem sprawy, przez co dowód z jej przesłuchania jest w wysokim stopniu subiektywny. Powódka składała oświadczenie dotyczące podwyższenia limitu w koncie, nie była przy tym pewna, wbrew temu co przyjął Sąd, daty złożenia oświadczenia w zakresie podwyższenia limitu w koncie: „Nie pamiętam w jakiej dacie to robiłam, ale to nie był 24.02.2023 r., robiłam to chyba wcześniej” (s. 2 protokołu przesłuchania powódki z dnia 16.05.2024 r.);

2.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej i wybiórczej, a nie wszechstronnej oceny materiału dowodowego oraz wyciągnięcie wniosków sprzecznych z zasadami logicznego myślenia oraz zasadami doświadczenia życiowego wskutek:

1)  zmarginalizowania okoliczności, że - jak ustalił sam Sąd - to „Powódka podała hasło, swój P., dane karty, w tym dane umożliwiające dokonywanie transakcji. Zatem, w ocenie Sądu, część tych transakcji została przeprowadzona przez osoby trzecie, które uzyskały dostęp do konta powódki w bankowości elektronicznej, na skutek podania przez nią danych, które służą do logowania do bankowości elektronicznej, ale również tych do wykonywania transakcji. Powódka umożliwiła osobom nieuprawnionym dostęp do swojego konta. Z tych względów, uzasadnione jest przyjęcie, iż powódka doprowadziła do tej nieautoryzowanej transakcji płatniczej, wskutek rażącego niedbalstwa” (str. 10 uzasadnienia wyroku),

2)  braku wyciągnięcia prawidłowych wniosków z ustalonych przez Sąd okoliczności, że: „W dniu 24 lutego 2023 r., z użyciem danych powódki, umożliwiających autoryzację mobilną oświadczeń, doszło do złożenia oświadczenia w formie elektronicznej w zakresie podwyższenia limitu w koncie osobistym nr (...) (...) Transakcje bankowe były przeprowadzone z użyciem prawidłowych danych powódki. Z punktu widzenia systemu informatycznego Banku, czynności zostały wykonane przy wykorzystaniu właściwych narzędzi autoryzacyjnych” (str. 5 uzasadnienia wyroku);

3.  naruszenie art. 228 § 2 k.p.c. poprzez pominięcie faktu notoryjnego, że banki, w tym Bank (...), jak również szeroko pojęte mass media, od kilku lat informują opinię publiczną o „oszustwach internetowych,” w tym metodą na (...), wskazując dokładny modus operandi sprawców, a także banki (w tym pozwany) intensywnie zwracają uwagę klientów na zasady bezpiecznego korzystania z systemów transakcyjnych banku, w tym nieklikania w linki zewnętrzne, pochodzące od osób trzecich, zawarte w smsach lub mailach, obowiązku zachowania danych do logowania w poufności i niepodawania danych indentyfikacyjnych, takich jak (...), czy hasło w formularzach, czy też w oknach do logowania do bankowości elektronicznej, wygenerowanych poprzez kliknięcie w nieznane, niezweryfikowane linki, przesłane w sms lub mailach z nieznanych, niezweryfikowanych numerów telefonów, konieczności korzystania przy dokonywaniu transakcji jedynie z aplikacji mobilnej banku, wyłącznie z użyciem ikony zainstalowanej na własnym urządzeniu mobilnym (telefonie, laptopie) lub bankowości elektronicznej banku po zalogowaniu się poprzez oficjalną stronę internetową banku (https://www.bankmillennium.pl/), nieinstalowania aplikacji niepochodzących od zaufanych dostawców ani oprogramowania umożliwiającego nieznanym osobom, dostęp zdalny do urządzenia, na którym klient Banku korzysta z aplikacji mobilnej albo z serwisu transakcyjnego;

4.  naruszenie art. 1 ust. 1, art. 2 pkt 29, art. 3 ust. l pkt 3, art. 40 ust. 1 i 2 ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych poprzez brak ich zastosowania, w wyniku przyjęcia, że „rażące niedbalstwo nie jest podstawą oddalenia powództwa o ustalenie nieistnienia umowy. Umowa limitu kredytowego w rachunku osobistym to nie jest transakcja płatnicza” (str. 11 uzasadnienia wyroku), gdy tymczasem:

1) powyższe przepisy mają charakter szczególny wobec przepisów Kodeksu cywilnego dot. oświadczeń woli, w tym art. 60 k.c., 61 k.c., w przeciwnym bowiem razie, w każdym przypadku zawarcie umowy pożyczki, kredytu lub podwyższenia limitu drogą elektroniczną w kanale bankowości elektronicznej mogłoby zostać podważone przez klienta Banku, pomimo dopuszczenia się przez niego rażącego niedbalstwa, z powołaniem się jedynie na nieudowodnione okoliczności przestępczego działania nieustalonych osób trzecich i twierdzenie, że jego zamiarem nie było zawarcie umowy,

2) ustawa o usługach płatniczych określa zasady świadczenia usług płatniczych, w tym prawa i obowiązki stron wynikające z umów o świadczenie usług płatniczych, a także zakres odpowiedzialności dostawców z tytułu wykonywania usług płatniczych, a usługą płatniczą jest również wykonywanie transakcji płatniczych w ciężar środków pieniężnych udostępnionych użytkownikowi z tytułu kredytu (art. l ust. l pkt 2, art.3 ust. 1 pkt 3 ustawy o usługach płatniczych);

5.  naruszenie art. 45 ust. 1 i 2 ustawy o usługach płatniczych poprzez błędne uznanie, że pozwany nie udowodnił, iż sporna transakcja umowy podwyższenia limitu w koncie była autoryzowana, podczas gdy z umowy łączącej strony oraz Regulaminu (...) Świadczenia Usług (...) dla Osób Fizycznych w Banku (...) S.A. wynika, że posiadacz rachunku i Bank mogą poprzez K. składać oświadczenia woli lub wiedzy, w postaci elektronicznej oraz dokumenty umowne określając precyzyjnie i jednoznacznie, kiedy dochodzi do autoryzacji transakcji, czyli złożenia oświadczenia woli; a ponadto, skoro autoryzacja jest „zgodą” na dokonanie transakcji, to zgoda ta musi przybrać jakąś widoczną dla otoczenia formę. W przypadku transakcji płatniczych, taką formę stanowi użycie instrumentu płatniczego, które to użycie jest poprzedzone uwierzytelnieniem (ewentualnie użycie i uwierzytelnienie następują jednocześnie), zaś żądanie od dostawcy wykazania w inny sposób, że transakcja była autoryzowana przez płatnika, jest żądaniem niemożliwym do spełnienia — nie jest bowiem możliwe „wniknięcie” w stan świadomości płatnika;

6.  art. 46 ust. 1 ustawy o usługach płatniczych poprzez uznanie, że powódka nie złożyła oświadczenia woli w zakresie zawarcia spornej umowy podwyższenia limitu w koncie, czyli nie autoryzowała spornej transakcji, podczas gdy z materiału dowodowego sprawy - poza gołosłownymi twierdzeniami powódki (których nie sposób traktować jako wiarygodne, z uwagi na interes powódki w korzystnym dla niej rozstrzygnięciu niniejszej sprawy) nie wynika, że spornych transakcji dokonał ktoś inny niż sama powódka.

W przypadku uznania przez Sąd II instancji, że w niniejszej sprawie zastosowanie znajdują przepisy Kodeksu cywilnego dot. oświadczeń woli, w tym art. 60 k.c., 61 k.c. pozwany zarzucił naruszenie:

7.  art. 60 k.c. w zw. z art. 61 § 1 i § 2 k.c. poprzez uznanie, że w sprawie nie doszło do złożenia oświadczenia woli w przedmiocie zawarcia spornej umowy podwyższenia limitu w koncie, a oświadczenie woli w tym przedmiocie nie było skuteczne, podczas gdy wykonane zostały wszystkie czynności konwencjonalne, składające się na złożenie elektronicznego oświadczenia woli poprzez kanał bankowości elektronicznej, prowadzające do zawarcia umowy limitu w koncie i zgodnie ze słuszną, przeważającą w doktrynie i orzecznictwie koncepcją obiektywną (zbliżoną do teorii oświadczenia), skutki oświadczenia woli należy wiązać z jego zewnętrznym, obiektywnym przejawem, a nie wolą wewnętrzną, czego wymaga ochrona interesów adresatów oświadczenia, ponieważ inne osoby mogą poznać wolę osoby składającej oświadczenie tylko na podstawie zachowania składającego (oświadczenie). (K. Osajda (red. serii), W. Borysiflk (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 32, Warszawa 2024, kom. do art.60 k.c.).

W razie uznania przez Sąd, że sporna transakcja została dokonana przez osobę trzecią, pozwany zarzucił naruszenie:

8.  art. 46 ust. 3 UUP poprzez jego niezastosowanie przez Sąd I instancji w sytuacji, w której powódka odpowiada za nieautoryzowaną transakcję w postaci zawarcia spornej umowy limitu w koncie, ponieważ doprowadziła do niej wskutek działania cechującego się rażącym niedbalstwem, a brak wymagania od klientów banków wiedzy o podstawowych zasadach bezpieczeństwa (pomimo powszechnie dostępnych informacji na ten temat) i brak oczekiwania, że będą ich przestrzegać, sprawia, że przepis art. 46 ust. 3 ustawy o usługach płatniczych (zwanej dalej (...)), byłby właściwie martwy, a odpowiedzialność banku byłaby absolutna, bez możliwości uwolnienia się od niej przez bank.

W konkluzji pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego poprzez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonym zakresie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Ponadto pozwany wniósł o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w pełni akceptuje i podziela ustalony przez Sąd I instancji stan faktyczny w sprawie, przyjmując go za podstawę niniejszego rozstrzygnięcia.

Brak jest podstaw do podważenia prawidłowości dokonanej oceny dowodów i uwzględnienia zarzutu naruszenia w tym zakresie art. 233 § 1 k.p.c. Oparcie podnoszonego uchybienia na subiektywnej ocenie, własnym wartościowaniu mocy dowodowej poszczególnych dowodów, wyprowadzaniu na ich podstawie odmiennych wniosków, zgodnie z intencją apelującego, nie może odnieść zamierzonego skutku. W celu podważenia prawidłowości przyjętego rozumowania przez Sąd I instancji, należało bowiem wykazać, iż Sąd w toku oceny wiarygodności i mocy dowodów, uchybił kryteriom takim jak wymagania prawa procesowego (ocena musi być pełna, dotyczyć wszystkich okoliczności istotnych), regułom logicznego myślenia i zasadom doświadczenia życiowego. W ocenie Sądu Okręgowego, nie można takich wniosków wywieść na kanwie niniejszej sprawy. Poczyniona ocena nie wykracza poza ramy swobodnej oceny dowodów, a wyprowadzone na jej podstawie wnioski w postaci stanu faktycznego w pełni z tą oceną korespondują.

Zarzut naruszenia art. 299 k.p.c. może być uzasadniony tylko, gdy zostanie wykazane, że mimo wyczerpania środków dowodowych pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia, a pomimo tego Sąd nie przeprowadził dowodu z przesłuchania strony, co również nie miało miejsca na gruncie kontrolowanej sprawy.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 228 § 2 k.p.c. wyjaśnić należy, że kwestia informowania w opinii publicznej o stosowanych metodach oszustw internetowych nie ma znaczenia dla ustalenia, że pomiędzy stronami nie istnieje stosunek zobowiązaniowy w zakresie podwyższenia limitu, wynikający z umowy limitu w koncie osobistym z 24 lutego 2023 r. nr (...). Fundamentalne znaczenie w tym zakresie miał bowiem fakt, że ostatecznie to nie powódka, a nieokreślone osoby trzecie zawarły wyżej wymienioną umowę na skutek udostępnionych przez nią danych. W związku z powyższym, również ostatni z przytoczonych zarzutów naruszenia prawa procesowego nie zasługiwał na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy, dokonując ustaleń faktycznych, oparł się na dowodach z dokumentów, z których nie wynika w jakikolwiek sposób, aby A. R. podwyższyła limity w koncie osobistym na stronie banku, po zalogowaniu się za pomocą stosownych danych uwierzytelniających, czy też samodzielnie w aplikacji bankowej, zainstalowanej w telefonie. Fakt ten nie został również wykazany na podstawie nagrania z rozmowy powódki z pracownikiem pozwanego Banku, podczas której A. R. niedługo po zorientowaniu się o zaistniałej próbie oszustwa, relacjonowała przebieg zdarzenia spontanicznie, na bieżąco. Podkreśliła wówczas kilkukrotnie, że nie podwyższyła limitu w koncie osobistym samodzielnie 24 lutego 2023r. ani nie autoryzowała tego rodzaju dyspozycji. Wskazywała jedynie na potwierdzenie niektórych transakcji płatniczych. Dowód ten słusznie uznano za pierwszoplanowy względem dowodu z przesłuchania powódki w toku procesu. Niemniej jednak, należy wskazać, że w omawianym zakresie zeznania złożone na rozprawie przez A. R., korelowały z treścią rozmowy z pracownikiem Banku (...) S.A. Z tych względów, brak było podstaw do odmówienia im waloru wiarygodności, wyłącznie z uwagi na podnoszony w apelacji interes w pozytywnym rozstrzygnięciu Sądu. Podkreślić należy, że, wbrew twierdzeniom apelującego, powódka odnosząc się do kwestii złożenia oświadczenia dotyczącego podwyższenia limitu w koncie, wskazała jednoznacznie po wypowiedzi cytowanej w zarzucie apelacji: „24 lutego 2023 roku nie dotarł do mnie KOD do podwyższenia limitu. Jestem tego pewna” oraz „Nie planowałam zmiany limitu w rachunku. Nie miałam takiego zamiaru, nie dowiadywałam się w banku”, a także wcześniej (również na rozprawie 16 maja 2024 r.): „Do dnia 24.02.2023 roku limit na koncie był w okolicach 10.000 zł, bądź 7.000 zł, nie kojarzę. Kolejna czynność już nie była moja. Na początku było otwarcie limitu, później rozszerzenie, kolejne już nie było moje. W tym dniu 24.02.2023 r. nie składałam dyspozycji podwyższenia limitu. O podwyższeniu limitu dowiedziałam się po skontaktowaniu się z konsultantem, może godzinę, półtora później”. W świetle zatem całokształtu materiału dowodowego, brak jest jakichkolwiek podstaw do twierdzenia, aby powódka w swych wyjaśnieniach, wskazując na samodzielnie złożenie dyspozycji podwyższenia limitu w koncie osobistym w przeszłości, brała pod uwagę, iż powyższe mogło mieć miejsce 24.02.2023 r., kiedy to limit podwyższyły osoby postronne, na skutek uzyskania dostępu do konta powódki. Co jednak znamienne, apelujący z jednej strony podkreśla, że z zeznań powódki można wyciągnąć wniosek co do samodzielnej zmiany limitów 24.02.2023 r., z drugiej zaś strony zwraca szczególną uwagę na niezachowanie szczególnej ostrożności i przekazanie poufnych danych przez powódkę umożliwiających zalogowanie się do jej bankowości elektronicznej, tym samym przedstawiając alternatywne wersje przyjmowanego stanu faktycznego.

Przechodząc do oceny zarzutów materialnoprawnych, należy na wstępie wyjaśnić, że podstawę roszczenia o ustalenie stanowi art. 189 k.p.c., zgodnie z którym powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Występując z powyższym żądaniem, należy zatem kumulatywnie wykazać istnienie interesu prawnego w dokonaniu żądanego ustalenia oraz istnienie stosunku prawnego lub prawa, którego powództwo dotyczy. W judykaturze wskazuje się, że skuteczne powołanie się na interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. wymaga wykazania przez powoda, że wyrok wydany w tego rodzaju sprawie wywoła takie konsekwencje prawne w stosunkach między stronami, w wyniku których ich sytuacja prawna zostanie określona jednoznacznie, nie będzie budziła wątpliwości, co spowoduje w konsekwencji, iż zostanie usunięta niepewność co do istnienia określonych praw i obowiązków stron oraz ryzyko ich naruszenia w przyszłości (postanowienie Sądu Najwyższego z 28.11.2024 r., I CSK 3283/23, LEX nr 3791543).

W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy, w ślad za prawidłowymi wnioskami Sądu I instancji, nie ma wątpliwości, iż A. R. nie zawarła 24 lutego 2023r. z pozwanym umowy limitu w koncie osobistym do kwoty 15.000 zł. Umowę zawarła bowiem osoba bądź osoby nieuprawnione, które posługiwały się danymi osobistymi A. R. i danymi umożliwiającymi dostęp do konta internetowego powódki w Banku (...), jak też danymi do zainstalowania w innym urządzeniu aplikacji mobilnej z dostępem do konta osobistego powódki. Nie zostało wykazane, aby dyspozycję wygenerowała sama powódka czy to na polecenie osoby trzeciej, czy też samodzielnie bez związku z wydarzeniami dotyczącymi oszustwa internetowego, jak również, aby wstępne czynności dotyczące zmiany limitu i określenia jego wysokości, wykonała osoba nieuprawniona, a następnie dyspozycję w jakikolwiek sposób autoryzowała powódka. Irrelewantne są przy tym rozważania w przedmiocie rażącego niedbalstwa powódki, skutkującej dostępem do konta przez osoby nieuprawnione. Istotny dla ustalenia nieistnienia stosunku prawnego jest bowiem fakt niezłożenia oświadczenia woli zawarcia 24.02.2023r. umowy limitu przez powódkę. W ocenie Sądu Okręgowego bezdyskusyjnie zatem stroną wspomnianej umowy limitu w koncie osobistym jest osoba/osoby trzecie. W związku z powyższym powódka zdołała wykazać, iż posiada interes prawny w ustaleniu nieistnienia wynikającego z umowy z 24 lutego 2023r. stosunku zobowiązaniowego, wszak formalnie w dokumentach bankowych widnieje ona jako strona umowy (umowa – k. 86 i nast.). Mimo rzeczywistego braku zawarcia rzeczonej umowy przez powódkę, jest ona zatem formalnie zobowiązana do spłaty należności wynikających z przekroczenia kwoty dostępnych środków własnych na koncie osobistym poprzez dokonanie transakcji przez osoby nieuprawnione, a zatem ustalenie nieistnienia stosunku zobowiązaniowego wynikającego z umowy z 24.02.2023r. jest jedyną dostępną formą ochrony interesów powódki.

Wbrew twierdzeniom apelującego, podniesione w apelacji zarzuty naruszenia przepisów ustawy z 19 sierpnia 2011 r. usługach płatniczych (Dz. U. z 2024 r. poz. 30 z późn. zm.) nie wyłączają zastosowania w sprawie przepisów Kodeksu cywilnego, dotyczących oświadczeń woli, w szczególności art. 60 k.c. i art. 61 k.c. Tymczasem okoliczności sprawy nie uzasadniają przyjęcia, że powódka złożyła w świetle powyższych przepisów oświadczenia woli zawarcia umowy limitu w koncie osobistym w formie elektronicznej ani w podnoszonym w zarzucie ujęciu koncepcji subiektywnej, jak i obiektywnej. Powódka nie wyraziła poprzez zachowanie zewnętrzne woli zawarcia powyższej umowy, jak i nie obejmowała tego zamiaru wolą wewnętrzną.

Pozostałe zarzuty naruszenia prawa materialnego odnoszą się do błędnego – w uznaniu apelującego, stanu faktycznego przyjętego za podstawę rozstrzygnięcia i wskazują bezpodstawnie na niesłuszne ustalenia co do autoryzacji umowy przez powódkę, co jednak w świetle powyższych rozważań pozostaje całkowicie nieuzasadnione.

Podsumowując, Sąd Okręgowy uznał, że rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w zakresie ustalenia pomiędzy A. R., a Bankiem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. stosunku zobowiązaniowego w zakresie podwyższenia limitu wynikającego z umowy limitu w koncie osobistym zawartej 24.02.2023r., jest prawidłowe.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach procesu w postępowaniu apelacyjnym, kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, Sąd odwoławczy rozstrzygnął w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zasądzając od pozwanego na rzecz powódek kwotę 1.800 zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika została ustalona zgodnie z § 10 ust. 1 pkt. 1) w zw. z z § 2 pkt. 4) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie.