Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Płocku

POSTANOWIENIE

23 stycznia 2025r.

Sąd Okręgowy w Płocku, IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodnicząca Sędzia Renata Wanecka (spr.)

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 23 stycznia 2025r.

sprawy z wniosku Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w M.

z udziałem Miasta M.

o ustanowienie kuratora spadku po R. K.

w przedmiocie wniosku kuratora o wynagrodzenie i zwrot wydatków

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Mławie z 22 kwietnia 2024r.

sygn. akt I Ns 365/17

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie:

- w punkcie II i obniżyć wynagrodzenie przyznane adwokat A. R. za pełnienie funkcji kuratora spadku po R. K. do kwoty 1.640 zł (jeden tysiąc sześćset czterdzieści złotych) oraz tytułem zwrotu wydatków przyznać kwotę 598,20 zł (pięćset dziewięćdziesiąt osiem złotych, dwadzieścia groszy), łącznie 2.238,20 zł (dwa tysiące dwieście trzydzieści osiem złotych, dwadzieścia groszy), które nakazuje tymczasowo wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Mławie,

- w punkcie III i pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Mławie od Miasta M. kwotę 2.238,20 zł (dwa tysiące dwieście trzydzieści osiem złotych, dwadzieścia groszy) tytułem zwrotu wydatków;

2.  oddalić apelację w pozostałej części;

3.  oddalić wniosek Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w M. o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

IV Ca 812/24

UZASADNIENIE

Postanowieniem z 22 kwietnia 2024r. Sąd Rejonowy w Mławie zwolnił adwokat A. R. z obowiązku sprawowania funkcji kuratora spadku po R. K. oraz przyznał jej wynagrodzenie w wysokości 11.175,72 zł wraz z należnym podatkiem VAT oraz tytułem zwrotu wydatków 598,20 zł, które nakazał wypłacić tymczasowo ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Mławie oraz nakazał pobrać od Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w M. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Mławie kwotę 11.773,92 zł.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 667 § 2 k.p.c., kurator spadku zarządza majątkiem spadkowym pod nadzorem sądu spadku. Do sprawowania zarządu spadkiem, stosuje się odpowiednio przepisy o zarządzie w toku egzekucji z nieruchomości. Art. 939 § 1 k.p.c. z kolei stanowi, że zarządca może żądać wynagrodzenia oraz zwrotu wydatków, które w związku z zarządem poniósł z własnych funduszów. Wysokość wynagrodzenia sąd określi odpowiednio do nakładu pracy i dochodowości nieruchomości.

Sąd podniósł, że podstawę orzeczenia o wysokości wynagrodzenia jest wyłącznie art. 939 § 1 k.p.c. w zw. z art. 667 § 2 k.p.c. Nie będą miały zastosowania tutaj przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, gdyż regulują one wyłącznie opłaty za czynności pełnomocników procesowych. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. 2 013.1476) odsyła do rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie, ale reguluje ono wynagrodzenie kuratora procesowego ustanowionego w trybie art. 144 k.p.c., a nie kuratora spadku.

Zdaniem Sądu kurator spadku rzetelnie wykazała koszty, jakie poniosła w związku ze sprawowaną funkcją. Sąd, przyznając wynagrodzenie zasądzone w punkcie II. postanowienia z 22 kwietnia 2024 r. uznał, że przedstawiona argumentacja jest logiczna, a wyliczenia prawidłowe. Nie zakwestionował ilości godzin, jakie kurator wskazał, jako podstawę do obliczenia wysokości wynagrodzenia. Uznał również, że sąd podstawy d tego, aby za godzinę pracy przyznać stawkę 201,91 zł. Ostatecznie wyliczył, że wysokość wynagrodzenia za czynności kuratora spadku powinna wynieść 11.175,72 zł (45 godzin x 201,90 zł powiększone o 23 % VAT).

Nieuiszczone koszty sądowe, poniesione tymczasowo przez Skarb Państwa Sąd nakazał pobrać od wnioskodawcy w sprawie o ustanowienie kuratora spadku, czyli od Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w M., stosownie do treści art. 520 § 2 k.p.c.

Co do zwolnienia funkcji kuratora Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 666 k.p.c. a contrario - zwolnił kuratora z pełnionej funkcji z uwagi na fakt, że postępowanie spadkowe po zmarłym R. K. zostało zakończone, a zatem spadkobierca jest znany.

Apelację od wyroku złożyła Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w M., zaskarżając je w całości i zarzuciła:

- naruszenie art. 939 § 1 kpc w zw. z art. 667 § 2 kpc poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyznanie kuratorowi spadku wynagrodzenia w wysokości nieadekwatnej do nakładu pracy, znacząco zawyżonej, po upływie czterech lat od daty, kiedy ustały czynności kuratora spadku;

- naruszenie art.. 179 § 1 krp poprzez jego niezastosowanie i brak oceny w orzeczeniu kończącym postępowanie co do istnienia majątku spadkowego, a w konsekwencji niezasadne nakazanie pobrania nieuiszczonych kosztów sądowych od wnioskodawcy.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia i umorzenie postępowania, ewentualnie o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez uchylenie punktu I oraz zmianę w punktach II i III w ten sposób, aby przyznać kuratorowi wynagrodzenie w wysokości 1.500 zł (bez podatku VAT) oraz zwrot wydatków w wysokości 598,20 zł i nakazanie pobrania tych kwot od Gminy Miejskiej M.. Ponadto apelująca wniosła o zasądzenie na jej rzecz od kuratora spadku zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację kurator spadku adw. A. R. wniosła o jej oddalenie i zasadzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Postanowieniem z 10 października 2025r. Sąd Okręgowy w Płocku wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestniczki postępowania Gminę M. M..

W piśmie z 21 października 2024r. Miasto M. wniosła o oddalenie apelacji w części dotyczącej zamiany punktu III postanowienia. Uczestniczka podniosła, że przyłącza się do argumentacji apelującej, w zakresie, w jakim zarzuca przyznanie kuratorowi wynagrodzenia w zawyżonej wysokości. Ponadto wskazała, iż wniosek o przyznanie wynagrodzenia jest spóźniony, został złożony po upływie terminu, o którym mowa w art. 939 zw. z art. 667 § 2 kpc. Zdaniem uczestniczki brak jest podstaw do zasądzenia wynagrodzenia od Miasta M..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja w znacznej części zasługuje na uwzględnienie.

Niemniej jednak pogląd apelującej i Miasta M., zgodnie z którym wniosek kuratora spadku o przyznanie wynagrodzenia i zwrotu wydatków powinien być oddalony, jako spóźniony, jest nieuzasadniony.

Na podstawie art. 667 § 2 kpc, do sprawowania zarządu stosuje się przepisy o zarządzie w toku egzekucji z nieruchomości (art. 931 kpc - 941 kpc). W doktrynie nie ma zgodności poglądów co do zakresu stosowania tych przepisów, chociaż trafnie uznaje się, że odesłanie to obejmuje art. 939 kpc, zgodnie z którym zarządca może żądać wynagrodzenia oraz zwrotu wydatków poniesionych w związku z zarządem z własnych funduszy. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 8 maja 2015 r., III CZP 16/15, LEX nr 1749596)

Zgodnie z art. 939 § 4 kpc, zarządca traci roszczenia (o wynagrodzenie), jeżeli ich nie zgłosił w ciągu miesiąca po ustąpieniu z zarządu lub po jego ustaniu. W tym wypadku ustanie kurateli nastąpiło z chwilą zwolnienia adwokat A. R. z funkcji kuratora (zaskarżonym postanowieniem z 22 kwietnia 2024r.), a nie z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po R. K. z 14 lipca 2020r. Dlatego stanowisko, zgodnie z którym roszczenie o przyznanie wynagrodzenia kuratorowi spadku wygasło, jest bezpodstawne.

Z kolei art. 179 § 1 kro ustanawia zasadę, że kurator ma prawo do stosownego wynagrodzenia. Wynagrodzenie przyznaje organ, który go ustanowił. Wynagrodzenie pokrywa się z dochodów lub majątku osoby, dla której kurator został ustanowiony, a jeżeli osoba ta nie ma odpowiednich dochodów lub majątku, wynagrodzenie pokrywa ten, kto żądał ustanowienia kuratora. Oznacza to, że wynagrodzenie kuratora spadku powinno znaleźć pokrycie w majątku spadkowym, bądź majątku osoby, dla której kurator został ustanowiony, którą może być spadkobierca, jako rzeczywisty właściciel spadku, a w razie braku takich źródeł finansowania, wynagrodzenie pokrywa osoba, która żądała ustanowienia kuratora. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 8 maja 2015 r., III CZP 16/15, LEX nr 1749596)

Z dokumentów przedstawionych przez Miasto M. wynika, że w skład spadku po R. K. wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego numer (...) przy ulicy (...) o powierzchni 17,89 m ², którego wartość rynkowa w 2022r. wynosiła 29.600 zł. Spis inwentarza spadku nie zawiera informacji wskazujących na to, że długi obciążające spadek przewyższają jego stan czynny. (spis inwentarza spadku sporządzony przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Mławie J. J. w sprawie Km 3547/20 k: 93)

Wobec powyższego, wynagrodzenie i wydatki poniesione przez kuratora spadku powinny być pokryte z majątku spadkowego.

Sąd II instancji przychylił się do stanowiska apelującej oraz Miasta M., że wynagrodzenie przyznane kuratorowi spadku jest zawyżone.

W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że ustawodawca nie przewidział żadnych obowiązujących stawek za czynności kuratora spadku. W art. 179 § 1 kro mowa jest o „stosowanym wynagrodzeniu”, zaś art. 939 § 1 kro przewiduje, że wysokość wynagrodzenia sąd określi „odpowiednio” do nakładu pracy i dochodowości nieruchomości. Dlatego fakt, że w innej sprawie Sąd Okręgowy w Płocku przyjął 100 zł, jako odpowiednią stawkę za godzinę pracy kuratora spadku nie oznacza, że w każdej kolejnej sprawie będzie ona miała zastosowanie i jeszcze podlegała waloryzacji (do kwoty 201,91 zł).

Biorąc jednak pod uwagę, że podjęte przez kuratora spadku czynności nie były skomplikowane, Sąd uznał, że 100 zł za godzinę pracy będzie odpowiednim wynagrodzeniem. Ilość godzin pracy wskazana we wniosku o przyznanie wynagrodzenia jest zawyżona i wymaga korekty, mianowicie:

- w sprawie I Ns 145/18 o stwierdzenie nabycia spadku po R. K. - wystarczający czas pracy na przygotowanie wniosku oraz udział w rozprawie (dwa terminy) wraz z udzieleniem odpowiedzi na wezwanie spółdzielni – 5 godzin (a nie 11 godzin),

- w sprawie I C 1692/18 o zapłatę opłat na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w M. – wystarczający czas pracy na przygotowanie sprzeciwu od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i przygotowanie dwóch innych (nieskomplikowanych) pism procesowych oraz udział w rozprawie - 5 godzin ( a nie 9 godzin),

- w sprawie I C 494/20 o zapłatę opłat na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w M. – wystarczający czas pracy na przygotowanie odpowiedzi na pozew oraz trzech nieskomplikowanych pism procesowych i udział w rozprawie – 5 godzin (a nie 9 godzin),

- w sprawie I Ns 365/17 – o ustanowienie kuratora spadku po R. K. – wystarczający czas pracy za przygotowanie pięciu sprawozdań z podjętych czynności – 5 godzin (a nie 10 godzin), przy czym za przygotowanie wniosku o zwolnienie z funkcji kuratora spadku i przyznanie wynagrodzenia za dokonane czynności, na które adw. A. R. miała przeznaczyć 6 godzin pracy, zdaniem Sądu II instancji wynagrodzenie nie przysługuje, wszak nie są to czynności podjęte na rzecz masy spadku.

Wyliczenie wynagrodzenia przedstawia się następująco:

20 godzin x 100 zł = 2.000 zł – 360 zł (wynagrodzenie przyznane kuratorowi spadku w sprawie I C 494/20) = 1.640 zł.

Ustawodawca nie przewidział, aby wynagrodzenie kuratora spadku miało być powiększone o podatek VAT. Dlatego też Sąd II instancji nie uwzględnił wniosku w tej części.

Jeśli idzie o zwrot wydatków poniesionych przez kuratora spadku, to zarówno apelująca, jak i Miasto M. nie kwestionowały ich wysokości, dlatego zostały przyznane zgodnie z wnioskiem.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie, stosując art. 386 § 1 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 kpc, uznając że interesy uczestników nie były sprzeczne i dlatego oddalił wniosek Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w M. o zwrot kosztów postępowania.