Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Płocku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Płocku VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Hanna Parzybut-Dan

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2025 r. w Płocku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy K. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o podjęcie wypłaty emerytury

na skutek odwołania K. F.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 10 września 2024 r. znak: (...)

oddala odwołanie.

Sędzia Hanna Parzybut-Dan

UZASADNIENIE

K. F. wniosła odwołanie do Sądu Okręgowego w Płocku od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P. z dnia 10 września 2024 r., znak: (...), odmawiającej podjęcia wypłaty emerytury z powodu nieprzedstawienia świadectwa pracy lub zaświadczenia od ostatniego pracodawcy z informacją o zakończeniu zatrudnienia (dotyczy także zatrudnienia za granicą, w tym M. (...) na terenie Niemiec) oraz wobec informacji niemieckiej instytucji (...) B. o kontynuowaniu zatrudnienia.

Odwołująca wyjaśniła, że od października 1991 r. przebywa i pracuje w Niemczech, obecnie nie na cały etat, tylko w formie tzw. M. (...), gdyż niemiecka emerytura przysługuje jej dopiero od 2026 r. Podkreśliła, że to zatrudnienie nie ma wpływu na wysokość polskiej emerytury i nie przekracza dopuszczalnego limitu zarobków dla emerytów, ustalonego przez rząd polski.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. wniósł o jego oddalenie z przyczyn tożsamych z tymi, które wskazane zostały w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Organ rentowy wyjaśnił, że na podstawie art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 3 czerwca 2024 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P. wpłynął wniosek o emeryturę K. F., ur. (...)

(dowód: wniosek dotyczący emerytury k. 1-9 v. pliku (...) akt ZUS)

Pismem z dnia 14 czerwca 2024 r. organ rentowy poinformował odwołującą o przesunięcie terminu na wydanie decyzji z uwagi na prowadzenie postępowania z niemiecką instytucją ubezpieczeniową. Nadto zobowiązał wnioskodawczynię do przesłania m.in. świadectwa pracy, w celu potwierdzenia zakończenia pracy na terenie Niemiec.

(dowód: pismo z dnia 14 czerwca 2024 r. k. 28-29 pliku (...) akt ZUS)

Decyzją z dnia 1 sierpnia 2024 r., znak: (...)-2024, ZUS ustalił odwołującej wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. w wysokości 28.451,17 zł. Wnioskodawczyni udowodniła 4 lata, 8 miesięcy i 17 dni, tj. 56 miesięcy okresów składkowych. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 43,88 %, zaś współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego – 35,36%.

(dowód: decyzja o ustaleniu kapitału początkowego k. 3-3 v. pliku (...) akt ZUS)

Decyzją z dnia 2 sierpnia 2024 r., znak: (...), organ rentowy przyznał odwołującej emeryturę w wysokości zaliczkowej od 1 maja 2024 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Wysokość emerytury obliczonej zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 z późn. zm.) wyniosła 827,80 zł, z uwzględnieniem następujących parametrów: kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 187.746,10 zł oraz średniego dalsze trwanie życia 226,80 miesięcy. Emerytury nie podwyższono do kwoty najniższej emerytury, gdyż wnioskodawczyni nie udowodniła łącznie okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 20 lat na terenie Polski. Wypłata świadczenia podlegała zawieszeniu z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia oraz z powodu braku aktualnego rachunku bankowego, na który zakład (...) mógłby przekazać wypłatę emerytury. Organ rentowy pouczył odwołującą, iż w celu podjęcia wypłaty emerytury należy przedłożyć w oddziale ZUS świadectwo pracy lub zaświadczenie potwierdzające fakt rozwiązania stosunku pracy z każdym pracodawcą, na rzecz którego praca ta była wykonywana bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury oraz wniosek o podjęcie wypłaty emerytury (dotyczy również zatrudnienia za granicą, w tym w formie M. (...) na terenie Niemiec).

(dowód: decyzja o przyznaniu emerytury w kwocie zaliczkowej k. 62-64 pliku (...) akt ZUS)

Pismem z dnia 20 sierpnia 2024 r. wnioskodawczyni zwróciła się do ZUS o wypłatę przyznanej emerytury podając, że pracę w Polsce zakończyła w 1991 r., a obecnie w dalszym ciągu pracuje tylko w niepełnym wymiarze czasu pracy na terenie Niemiec w formie tzw. M. (...). Odwołująca podała nr rachunku bankowego do wypłaty emerytury i nie załączyła do pisma żadnych dokumentów.

(dowód: pismo z dnia 20 sierpnia 2024 r. – w aktach ZUS, plik (...))

W dniu 10 września 2024 r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

(dowód: zaskarżona decyzja z dnia 10 września 2024 r., znak: (...) – w aktach ZUS, plik (...))

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS, których treść nie była kwestionowana przez którąkolwiek ze stron, stąd Sąd nie znalazł podstaw, aby z urzędu odmówić im wiarygodności i mocy dowodowej. Stan faktyczny był w istocie bezsporny. Istota sporu sprowadzała się do kwestii natury prawnej, mianowicie, czy w związku z kontynuowaniem zatrudnienia w Niemczech K. F. jest uprawniona do wypłaty emerytury z ZUS, przyznanej jej w wysokości zaliczkowej na mocy decyzji z dnia 2 sierpnia 2024 r., znak: (...).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

K. F. nabyła prawo do emerytury powszechnej na mocy decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P. z dnia 2 sierpnia 2024 r., znak: (...). Wysokość świadczenia obliczono zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2024.1631 t.j. z dnia 2024.11.07), zwanej dalej „ustawą emerytalną”, zgodnie z którym emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 (tj. kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185) przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

Wypłata świadczenia podlegała jednak zawieszeniu z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia w Niemczech.

W myśl art. 103a ustawy emerytalnej, prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.

Stosownie zaś do treści art. 5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE.L.2004.166.1 z dnia 2004.04.30), o ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej oraz w świetle specjalnych wprowadzonych przepisów wykonawczych, zastosowanie mają następujące przepisy:

a)  w przypadkach, w których na podstawie ustawodawstwa właściwego Państwa Członkowskiego, otrzymywanie świadczeń z zabezpieczenia społecznego i inny dochód ma pewne skutki prawne, odpowiednie przepisy tego ustawodawstwa mają zastosowanie także do otrzymywanych świadczeń równoważnych nabytych na podstawie prawodawstwa innego Państwa Członkowskiego lub dochodów osiągniętych w innym Państwie Członkowskim;

b)  w przypadkach, w których na podstawie ustawodawstwa właściwego Państwa Członkowskiego, zaistnieniu pewnych okoliczności lub zdarzeń przypisywane są określone skutki prawne, to Państwo Członkowskie uwzględnia podobne okoliczności lub zdarzenia zaistniałe w każdym Państwie Członkowskiego tak jak gdyby miały one miejsce na jego własnym terytorium.

W kontekście wykładni art. 103a ustawy emerytalnej, warto w tym miejscu przytoczyć treść wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2018 r., I UK 339/17 (OSNP 2019/6/77). Sąd Najwyższy wyjaśnił, że art. 103a ustawy emerytalnej został wprowadzony do ustawy emerytalnej od 1 stycznia 2011 r. na mocy art. 6 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010 r. Nr 257, poz. 1726 z późn. zm.). Tym samym – po okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r., w którym ustawodawca nie stawiał przeszkód nieograniczonemu i w pełnej wysokości łącznemu pobieraniu dwóch świadczeń (z pracy i z ubezpieczeń społecznych) – powrócono do prawidłowej konstrukcji ryzyka emerytalnego, uzależniającej realizację uprawnień emerytalnych od uprzedniego rozwiązania stosunku pracy. W ten sposób obecny kształt instytucji zawieszenia prawa do emerytury odpowiada treści ryzyka ubezpieczeniowego (starości albo dożycia wieku emerytalnego) związanego z prawem do pobierania świadczenia z ubezpieczenia emerytalnego w związku z zaprzestaniem zatrudnienia po osiągnięciu wieku emerytalnego (który, według założeń tego ryzyka, wiąże się z mniejszą sprawnością fizyczną, psychiczną i intelektualną), a nie z uznawaniem emerytury za swoisty dodatek do wynagrodzenia za pracę.

W orzecznictwie niejednokrotnie potwierdzano, że kontynuacja zatrudnienia – bez rozwiązania stosunku pracy – po dniu nabycia prawa do emerytury przesądza o zawieszeniu tego prawa (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 19 lutego 2004 r., II UK 274/03, OSNP 2004, Nr 21, poz. 376; z 12 lutego 2004 r., II UK 237/03), także w razie kontynuowania zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 3 sierpnia 2005 r., I UK 358/04, OSNP 2006, nr 7-8, poz. 121). Podobnie w tej sprawie wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 7 lutego 2006 r., SK 45/04 (OTK-A 2006, Nr 2, poz. 15), podkreślając, że umożliwienie pobierania świadczeń emerytalnych bez przerwania działalności zawodowej u dotychczasowego pracodawcy wykracza poza konstytucyjny zakres prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego (art. 67 ust. 1 Konstytucji RP); jest to przywilej, który może podlegać ograniczeniom ze względu na prowadzenie przez państwo określonej polityki społecznej (np. w zakresie zapewnienia pełnego, produktywnego zatrudnienia, zapewnienia miejsc pracy dla młodszych osób). Spełnienie przez ubezpieczonego ustawowych warunków nabycia prawa do emerytury nie musi oznaczać podjęcia przez organ rentowy jej wypłaty. Artykuł 103a ustawy emerytalnej stwarza ubezpieczonemu możliwość wyboru – albo decyduje się na pobieranie emerytury (wtedy powinien rozwiązać stosunek pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał zatrudnienie bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury), albo dalej pobiera wynagrodzenie ze stosunku pracy (wtedy prawo do emerytury zostaje zawieszone do czasu rozwiązania stosunku pracy).

Prawo do emerytury ulega zawieszeniu, jeżeli emeryt nie rozwiąże wszystkich stosunków pracy, w których pozostawał bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 10 listopada 2004 r., II UZP 9/04, OSNP 2005, Nr 3, poz. 43 oraz wyroki tego Sądu: z 16 listopada 2005 r., I UK 307/04, LEX nr 989237; z 29 września 2005 r., I UK 14/05, OSNP 2006, nr 15-16, poz. 248 i z 28 października 2003 r., II UK 146/03, OSNP 2004, Nr 16, poz. 289 z glosą K. Antonowa OSP 2005, Nr 5, poz. 68).

Przypomnieć należy, że odwołująca kontynuuje zatrudnienie w Niemczech na podstawie tzw. M. (...) i nie jest uprawniona do emerytury za granicą.

Jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy w cytowanym wcześniej wyroku z dnia 4 grudnia 2018 r., I UK 339/17, „istnieje zasadnicza różnica między treścią normatywną (przedmiotem regulacji) art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który reguluje podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym osób fizycznych, które uzyskują przychody z różnych tytułów na obszarze (terytorium) Rzeczypospolitej Polskiej, a art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który nie przewiduje jednoznacznie, że zawieszenie prawa do emerytury następuje tylko wówczas, gdy emeryt kontynuuje zatrudnienie na obszarze (terytorium) Rzeczypospolitej Polskiej. Pozwala to przyjąć, że w przepisie tym chodzi o kontynuowanie przez emeryta każdego zatrudnienia w ramach stosunku pracy najemnej z pracodawcą, z którym pozostawał w zatrudnieniu bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, także pracodawcą zagranicznym, w szczególności na obszarze Unii Europejskiej. Przyjęcie odmiennej interpretacji stawiałoby w bardziej uprzywilejowanej sytuacji emerytów zatrudnionych zagranicą (ich prawo do emerytury nie byłoby zawieszane, a więc mogliby pobierać i emeryturę, i wynagrodzenie za pracę) od emerytów kontynuujących zatrudnienie w Polsce. (…) Z przytoczonej uchwały Sądu Najwyższego z 7 czerwca 2011 r., II UZP 3/11, a tym bardziej z art. 5 rozporządzenia Nr 883/2004, wynika, że okoliczności oraz zdarzenia zagraniczne należy traktować w określonej sytuacji tak jak okoliczności oraz zdarzenia krajowe. Jeżeli więc ustawodawstwo określonego państwa członkowskiego stanowi, że dane zdarzenie (okoliczność) wywołuje określony skutek prawny i taki skutek zostaje mu »przypisany«, to taki skutek należy również przyjąć w innym państwie członkowskim. Taka sama zasada dotyczy kwestii pobierania świadczeń oraz uzyskiwania dochodu. Uwzględnienie okoliczności bądź zdarzenia wchodzi w grę jedynie wtedy, gdy rozstrzygnęła o tym instytucja właściwa (w Polsce – organ rentowy, przede wszystkim Zakład Ubezpieczeń Społecznych)”. Powyższy pogląd Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje w niniejszej sprawie.

Mając na uwadze powyższe rozważania, należy stwierdzić, że w celu uniknięcia zawieszenia prawa do emerytury na podstawie art. 103a ustawy emerytalnej emeryt powinien rozwiązać wszystkie stosunki pracy, w których pozostawał bezpośrednio przed nabyciem prawa do emerytury, niezależnie od tego, czy do podstawy jej wymiaru przyjęto zarobki od wszystkich, czy też tylko od jednego z pracodawców. W jednakowy sposób dotyczy to pracodawców polskich, jak i pracodawców zagranicznych (z Unii Europejskiej), gdyż art. 103a ustawy emerytalnej nie czyni w tym przedmiocie żadnego rozróżnienia (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 28 października 2003 r., II UK 146/03, OSNP 2004, Nr 16, poz. 289 z glosą K. Antonowa, OSP 2005, z. 5, poz. 68).

Z uwagi na fakt, że wstrzymanie wypłaty emerytury (zawieszenie prawa do emerytury) ma miejsce nie tylko w przypadku kontynuowania zatrudnienia na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, lecz także w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, stanowisko organu rentowego od samego początku było prawidłowe.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Sędzia Hanna Parzybut-Dan